Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της, την υπερβολική γραφειοκρατία, η οποία την καθιστά δυσνόητη. Ωστόσο, μια νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι η ηγεσία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει θέσει ως στόχο να απλοποιήσει τη διαδικασία, επικεντρωμένη στις ανάγκες των μεγάλων επιχειρήσεων, συχνά εις βάρος της κοινωνικής ατζέντας.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, το ευρωπαϊκό δίκαιο θεωρούνταν υπερβολικά τεχνικό και περίπλοκο, με αποτέλεσμα να προκύψουν προσπάθειες για την απλοποίηση και την αποσαφήνισή του. Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές του 2000, οι νομοθεσίες της ΕΕ άρχισαν να θεωρούνται βάρος για τις επιχειρήσεις, οδηγώντας σε μια ατζέντα απορρύθμισης που συχνά παραβίαζε κοινωνικά πρότυπα.
Από τότε, οι Βρυξέλλες έχουν δώσει προτεραιότητα στην «καλύτερη ρύθμιση» και στη βελτίωση της νομοθεσίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί να καταστήσει τη νομοθεσία πιο κατανοητή και προσβάσιμη για τους πολίτες.
Παρά την αρχική θετική εντύπωση αυτής της προσέγγισης, η επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Σοντετόρν στη Σουηδία, Μπριτζίτ Πίρτσερ, επισημαίνει ότι η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη και αρνητική για εκατομμύρια Ευρωπαίους. Η ανάλυσή της σε επίσημα έγγραφα της ΕΕ δείχνει ότι η ατζέντα για τη «βελτίωση της νομοθεσίας» έχει ευνοήσει τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα εις βάρος της κοινωνικής και περιβαλλοντικής προστασίας.
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ (2014-2019), υιοθετήθηκαν πολιτικές όπως το REFIT, ένα πρόγραμμα που αποσκοπούσε στη βελτίωση και απλοποίηση της ενωσιακής νομοθεσίας, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα πιο περιεκτική. Ωστόσο, υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Επιτροπή έχει επικεντρωθεί σχεδόν αποκλειστικά στα επιχειρηματικά συμφέροντα, θεωρώντας τη νομοθεσία της ΕΕ ως υπερβολικά δαπανηρή και επαχθή.
Στην επίσημη γλώσσα της Επιτροπής, οι όροι «κόστος» και «βάρη» για τις επιχειρήσεις έχουν γίνει κεντρικοί. Τα διαγράμματα δείχνουν μια σημαντική αύξηση της εστίασης στα κόστη και τα βάρη υπό την προεδρία της φον ντερ Λάιεν σε σύγκριση με αυτήν του Γιούνκερ.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν ωφεληθεί από ευνοϊκές συνθήκες, αλλά ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι ότι ο ορισμός της Επιτροπής για τις ΜΜΕ είναι τόσο ευρύς που το 99,8% των εταιρειών στην Ευρώπη εντάσσεται σε αυτήν την κατηγορία. Αυτό περιλαμβάνει και μεγάλες επιχειρήσεις που επωφελούνται από μειωμένες υποχρεώσεις.
Ακόμα και η Signa Holding, η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία ακινήτων στην Αυστρία, κατατάσσεται ως μικρομεσαία επιχείρηση και επωφελείται από τη μειωμένη εποπτεία. Η Signa κήρυξε πτώχευση το περασμένο έτος, επισημαίνοντας τους κινδύνους της χαλαρής νομοθεσίας.
Η ηγεσία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν
Η αυξανόμενη έμφαση της φον ντερ Λάιεν στη μείωση των επιβαρύνσεων έχει αναδιαμορφώσει τις προσεγγίσεις για την πολιτική. Η αρχή «one-in, one-out» απαιτεί την κατάργηση ενός κανονισμού κάθε φορά που εισάγεται ένας νέος. Ωστόσο, αυτή η πολιτική επικεντρώνεται αποκλειστικά στο κόστος των νέων κανονισμών, παραβλέποντας τα θετικά τους αποτελέσματα.
Η προσέγγιση αυτή μπορεί να υπονομεύσει βασικά κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα, αντιβαίνοντας τους φιλόδοξους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, όπως τονίζει η Πίρτσερ.
Παρά τις επικρίσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, η φον ντερ Λάιεν συνεχίζει να δίνει προτεραιότητα στη μείωση του κόστους και στην αρχή «one-in/one-out», δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε περιβαλλοντικούς τομείς.
Στην Ετήσια Έρευνα Επιβάρυνσης του 2022, η Επιτροπή χαρακτήρισε τη νομοθεσία που προστατεύει τους εργαζόμενους από τον αμίαντο ως «βάρος», αγνοώντας τα οφέλη της προστασίας της υγείας και της απασχόλησης.
Η Επιτροπή παραβλέπει επίσης το κόστος της αποτυχίας ρύθμισης, όπως φάνηκε από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, που ανέδειξε τις σοβαρές συνέπειες της ανεπαρκούς ρύθμισης.
Συνολικά, η «καλύτερη ρύθμιση» παραμένει θεμελιώδης αρχή της επιτροπής υπό την ηγεσία της φον ντερ Λάιεν, με στόχο την υποστήριξη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στην παγκόσμια αγορά μέσω της μείωσης των ρυθμιστικών βαρών τους. Ωστόσο, με τις πολιτικές της να κλίνουν προς τα δεξιά, η κοινωνική και περιβαλλοντική πολιτική κινδυνεύει να υπονομευθεί.
Η στρατηγική ατζέντα της φον ντερ Λάιεν, που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο, συνεχίζει να εστιάζει στην ασφάλεια, την ανταγωνιστικότητα και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, προωθώντας τη χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση και την εξάλειψη των φραγμών στην ενιαία αγορά. Ωστόσο, παρατηρείται ασάφεια σχετικά με το κλίμα και η δημόσια υγεία παραμένει περιθωριοποιημένη, παρά την πρόσφατη πανδημία.
