Το Ιράν, εν μέσω ενός πολέμου με το Ισραήλ, θα χρειαστεί σημαντικά κεφάλαια. Αυτά τα χρήματα δεν θα είναι μόνο για την αγορά όπλων και τη στήριξη της οικονομίας του, αλλά και για την επανεξόπλιση οργανώσεων όπως η Χαμάς και η Χεζμπολάχ.
Πολλοί πιστεύουν ότι μετά από χρόνια κυρώσεων, το Ιράν θα αντιμετωπίσει σοβαρές δυσκολίες. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Economist, αυτό είναι μια λανθασμένη εκτίμηση. Κάθε χρόνο, το Ιράν διοχετεύει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια από παράνομες πωλήσεις πετρελαίου σε τράπεζες παγκοσμίως.
Αυτός ο μυστικός θησαυρός χρηματοδότησε την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ πέρυσι, τις ρωσικές επιθέσεις στην Ουκρανία με drone και το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Έχει ήδη προκαλέσει πολλές κρίσεις και μπορεί σύντομα να συμβάλει σε μια ακόμη μεγαλύτερη.
Για να κατανοήσει κανείς πώς το Ιράν καταφέρνει να συγκεντρώνει τόσα χρήματα, είναι απαραίτητο να εξετάσει την πετρελαϊκή του βιομηχανία. Έξι χρόνια πριν, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες επανέφεραν τις κυρώσεις, οι εξαγωγές αργού πετρελαίου του Ιράν κατέρρευσαν. Ωστόσο, από τότε έχουν αυξηθεί δραματικά, φτάνοντας τα 1,8 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως τον Σεπτέμβριο. Πέρυσι, οι πωλήσεις αυτές απέφεραν μεταξύ 35 και 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με τις εξαγωγές πετροχημικών να προσθέτουν άλλα 15-20 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η διαδικασία του λαθρεμπορίου πετρελαίου είναι περίπλοκη, όπως και το ξέπλυμα δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσω του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθούν κάθε τράπεζα που διεκπεραιώνει συναλλαγές σε δολάρια, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το πώς το Ιράν καταφέρνει να πληρώνεται και να διαχειρίζεται αυτά τα μεγάλα ποσά.
Ο Economist μίλησε με ανθρώπους που γνωρίζουν από πρώτο χέρι το πετρελαϊκό σύστημα του Ιράν και επιβεβαίωσε τις πληροφορίες τους μέσω τρίτων πηγών. Η έρευνα αποκάλυψε ότι το Ιράν έχει δημιουργήσει εκτενή σκιώδη χρηματοοικονομικά κανάλια, που εκτείνονται από τις πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου μέχρι τα εικονικά θησαυροφυλάκια της κεντρικής του τράπεζας. Η Κίνα, ως κύριος πελάτης του Ιράν, παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, ενώ παγκόσμιες τράπεζες και χρηματοοικονομικοί κόμβοι χρησιμοποιούνται συχνά, εν αγνοία τους, ως κρίσιμα γρανάζια.
Μια πηγή που γνωρίζει τα κρυφά οικονομικά του Ιράν αναφέρει ότι από τον Ιούλιο, η χώρα είχε καταθέσεις ύψους 53 δισεκατομμυρίων δολαρίων, 17 δισεκατομμυρίων ευρώ και μικρότερων ποσών σε άλλα νομίσματα, σε τράπεζες του εξωτερικού.
Το Ιράν υπόκειται σε αυστηρές κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που αποσκοπούν στη μείωση του εμπλουτισμού ουρανίου και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ωστόσο, άλλες χώρες δεν επιβάλλουν τόσο αυστηρές κυρώσεις, γεγονός που σημαίνει ότι θεωρητικά θα μπορούσαν να συναλλάσσονται με το Ιράν. Στην πράξη, ελάχιστες το κάνουν ανοιχτά, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες απαγορεύουν στις εταιρείες τους να συναλλάσσονται όχι μόνο με το Ιράν, αλλά και με ξένους που το κάνουν εν γνώσει τους.
Αυτό καθιστά δύσκολη τη λήψη και διακίνηση δολαρίων από το Ιράν, καθώς κάθε συναλλαγή πρέπει τελικά να εκκαθαρίζεται από μια αμερικανική τράπεζα. Ωστόσο, η έρευνα του Economist αποκαλύπτει ότι με αποσπασματική επιβολή κυρώσεων, αποφασιστικότητα και συνεργασία με πρόθυμους εταίρους, το Ιράν μπορεί να παρακάμψει αυτές τις περιοριστικές πολιτικές σε διεθνές επίπεδο.
Μέθοδοι Ξεπλύματος Χρημάτων
Πολλές από τις τακτικές του Ιράν θυμίζουν τις μεθόδους που χρησιμοποιούν τα καρτέλ ναρκωτικών για την εμπορία και το ξέπλυμα χρημάτων μέσω φαινομενικά νόμιμων επιχειρήσεων. Το υπόγειο σύστημα πετρελαίου του Ιράν λειτουργεί με κανόνες αλλά και με απειλές.
Η Εθνική Ιρανική Εταιρεία Πετρελαίου (NIOC), που έχει το μονοπώλιο στην παραγωγή, συνεργάζεται με την θυγατρική της στην Ελβετία, Naftiran Intertrade Company (NICO), για την εξαγωγή πετρελαίου. Ωστόσο, αυξανόμενες ποσότητες πετρελαίου διατίθενται σε ιρανικά υπουργεία και θρησκευτικά ιδρύματα, τα οποία πωλούν το πετρέλαιο απευθείας. «Είναι σχεδόν μεσαιωνικό», παρατηρεί ένας πρώην Αμερικανός αξιωματούχος, «οι έχοντες την εξουσία λαμβάνουν κομμάτια του βασιλείου».
Σε μια χώρα με περιορισμένα αποθέματα σκληρού νομίσματος, το αργό πετρέλαιο λειτουργεί ως εναλλακτική μορφή ρευστότητας. Ο προϋπολογισμός του Ιράν πέρυσι επέτρεψε στις ένοπλες δυνάμεις να πωλήσουν πετρέλαιο αξίας 4,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ σε άτομα που θεωρούνται πιστοί στο καθεστώς προσφέρθηκαν ποσότητες πετρελαίου αξίας 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2022.
Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) επίσης λαμβάνει σημαντικές ποσότητες πετρελαίου, συχνά εκτός λογαριασμών. Ένας πρώην Ιρανός αξιωματούχος αναφέρει ότι η Quds, η επίλεκτη μονάδα του IRGC που δραστηριοποιείται στο εξωτερικό, κέρδισε 12 δισεκατομμύρια δολάρια από τέτοιες πωλήσεις το 2022. Κάθε μία από αυτές τις οντότητες διαθέτει ξεχωριστά κανάλια πωλήσεων.
