Ο Παύλος Αποστολίδης, πρώην διοικητής της ΕΥΠ και πρέσβης ε.τ., μπορεί να θεωρηθεί ο «πατριάρχης» των διερευνητικών επαφών. Από το 2010, όταν ανέλαβε επικεφαλής της ελληνικής διπλωματικής ομάδας που συμμετείχε στις συνομιλίες με την Τουρκία, έως το 2023, όταν αποφασίστηκε ότι οι διερευνητικές θα πρέπει να ενταχθούν σε ένα νέο πλαίσιο πολιτικού διαλόγου, υπηρέτησε σε κρίσιμες στιγμές για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Ο Παύλος Αποστολίδης συμμετείχε στο ελληνοτουρκικό διάλογο σε μια περίοδο που το κλίμα ήταν θετικό, το 2010. Ωστόσο, βίωσε το πάγωμα των διερευνητικών επαφών από το 2016 έως το 2021 και επανήλθε στις συνομιλίες σε μια περίοδο έντασης, αμέσως μετά την κρίση με το Ορούτς Ρέις.
Ζητήσαμε από τον Παύλο Αποστολίδη, ο οποίος είναι γνωστός και ως «λόρδος της ελληνικής διπλωματίας», να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τη φύση των διερευνητικών επαφών και τους όρους που χρησιμοποιούμε στον ελληνοτουρκικό διάλογο.
Τι ήταν οι διερευνητικές και τι συζητούσαμε σε αυτές;
Οι διερευνητικές επαφές ξεκίνησαν το 2002 με στόχο την αξιολόγηση της δυνατότητας σύναψης συμφωνίας για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Σκοπός τους ήταν η κατάρτιση ενός κοινού κειμένου που θα οδηγούσε σε διαπραγματεύσεις και, τελικά, σε συνυποσχετικό για την παραπομπή των υπόλοιπων διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο.
Μετά από 20 χρόνια και 64 γύρους διερευνητικών επαφών, πού βρισκόμαστε;
Η πιο ευνοϊκή περίοδος για την εύρεση μιας αμοιβαία αποδεκτής λύσης ήταν το 2004, όταν υπήρχε η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Μετά το 2021, η τουρκική πλευρά επανήλθε με μια διευρυμένη ατζέντα θεμάτων.
Μπορεί να υπάρξει συζήτηση για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ στο Αιγαίο χωρίς συζήτηση για τα χωρικά ύδατα;
Οι συνομιλίες για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας δεν είναι απαραίτητο να συνδέονται άμεσα με το εύρος των χωρικών υδάτων.
Μπορεί να ποικίλουν τα χωρικά ύδατα σε εύρος σε μια συμφωνία για το Αιγαίο; Έχει συζητηθεί κάτι τέτοιο στο παρελθόν;
Η ελληνική πλευρά έχει εξετάσει στο παρελθόν λύσεις για την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο μέχρι τα 12 μίλια.
Τι θα σήμαινε μονομερής επέκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στα 12 μίλια; Γιατί δεν έχει γίνει; Ποιους αφορά;
Η πολιτική απόφαση για την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο στα 12 ναυτικά μίλια δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα, κυρίως λόγω πολιτικών παραγόντων και όχι νομικών.
Υπάρχει σύνολο διαφορών Ελλάδας – Τουρκίας όπως αναφέρει η Άγκυρα;
Η τουρκική πλευρά έχει προσπαθήσει στο παρελθόν να θέσει επιπλέον θέματα στις διερευνητικές επαφές, τα οποία η ελληνική πλευρά απορρίπτει, κυρίως όταν αφορούν ζητήματα κυριαρχίας.
Η Ελλάδα έχει διακηρύξει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ;
Η χώρα μας έχει υπογράψει συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε σε κυριαρχία και τι όταν αναφερόμαστε σε κυριαρχικά δικαιώματα;
Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, τα κράτη ασκούν πλήρη κυριαρχία στο έδαφος και τα χωρικά τους ύδατα, ενώ έχουν κυριαρχικά δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ.
Μπορεί να ασκήσει η Ελλάδα τα κυριαρχικά της δικαιώματα χωρίς συμφωνία με την Τουρκία;
Η σύναψη συμφωνίας για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ είναι υποχρεωτική όταν υπάρχουν επικαλυπτόμενες θαλάσσιες ζώνες μεταξύ κρατών με αντικείμενες ή παρακείμενες ακτές.
Ποια είναι η διαδικασία για να φτάσουμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης;
Δύο κράτη μπορούν να προσφύγουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ τους μέσω της σύναψης συνυποσχετικού που θα καθορίζει τη διαφορά τους.
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης μπορεί να δικαιώσει πλήρως την Ελλάδα;
Δεν είναι δυνατόν να προδικάσουμε την απόφαση του Δικαστηρίου, ωστόσο αναγνωρίζει το δικαίωμα των νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, αν και το εύρος της επήρειας που αναγνωρίζει μπορεί να διαφέρει.
Τι εννοούμε όταν λέμε επήρεια των νησιών και από τι εξαρτάται;
Ο όρος «επήρεια» αναφέρεται στην επιρροή που έχει το μέτωπο του κράτους στο οποίο ανήκουν τα νησιά στον υπολογισμό της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
Στον τραπέζι της διαπραγμάτευσης για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, τι δεν μπορεί να τεθεί;
Η Ελλάδα δεν συζητά εδαφικά θέματα που έχουν διευθετηθεί οριστικά με διεθνείς συνθήκες.
