«Πέρα από τον Παλαιολόγο: Οι Θρύλοι των «Μαρμαρωμένων Βασιλιάδων» στην Ευρώπη»

Ένας από τους πιο γνωστούς θρύλους της ελληνικής ιστορίας σχετίζεται με το Βυζάντιο και ιδιαίτερα με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Ο θρύλος αυτός αφορά τον τελευταίο αυτοκράτορα της Βασιλεύουσας, τον Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο Κωνσταντίνος δεν πέθανε, αλλά ένας άγγελος του Κυρίου τον παρέλαβε και τον έκρυψε σε μια σπηλιά, αφού πρώτα τον μεταμόρφωσε σε μάρμαρο.

Στη σπηλιά αυτή, ο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς» περιμένει την κατάλληλη στιγμή (κατά άλλους, όταν θα ξεσπάσει ο 3ος Παγκόσμιος πόλεμος) για να επανακαταλάβει το σπαθί του και να διώξει τους Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη. Το γεγονός ότι ο τάφος του δεν έχει βρεθεί, παρά τις πολλές αναφορές που υπάρχουν κατά τη διάρκεια των αιώνων, διατηρεί ζωντανό αυτόν τον θρύλο.

Δεν εξετάζουμε αν η ιστορία αυτή είναι πραγματική, κάτι που προφανώς δεν ισχύει, ούτε αν λειτουργεί ως «σύμβολο» της πεποίθησης ότι η Πόλη θα γίνει ξανά ελληνική. Αντίθετα, εστιάζουμε στον ίδιο τον θρύλο, ο οποίος παρουσιάζει ομοιότητες με άλλους βασιλιάδες ευρωπαϊκών αυτοκρατοριών. Οι θρύλοι πάντα ενίσχυαν τη γοητεία του παρελθόντος.

Οι βασιλιάδες… κοιμούνται στα βουνά

Παρόμοιες αφηγήσεις συναντάμε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Από τον Παλαιολόγο στην Πόλη και τον Αρθούρο στο Κάμελοτ, μέχρι τον Μπαρμπαρόσα στο Kyffhäuser, τον Δανό Ogier στο Κάστρο Kronborg και τον Καρλομάγνο στο Untersberg, η ιστορία της Μεσαιωνικής Ευρώπης είναι γεμάτη από θρύλους βασιλιάδων και δράκων.

Ο Ogier της Δανίας

Ο Ogier ο Δανός αποτελεί μία από τις πιο εμβληματικές μορφές των μεσαιωνικών μύθων, ιδιαίτερα γνωστός στη Γαλλία και στη Σκανδιναβία. Εμφανίζεται ως πολεμιστής στη φρουρά του Καρλομάγνου, με εξαιρετικές ικανότητες, και έχει γίνει σύμβολο εθνικής ταυτότητας και πατριωτισμού στη Δανία.

Σύμφωνα με τον δανέζικο θρύλο, ο Ogier κοιμάται στα βάθη του κάστρου Kronborg στο Χέλσινγκορ και θα ξυπνήσει όταν η Δανία βρεθεί σε μεγάλο κίνδυνο, έτοιμος να υπερασπιστεί την πατρίδα του από κάθε εχθρό. Ο θρύλος αυτός ενισχύει την εικόνα του Ogier ως προστάτη της χώρας, και στο κάστρο υπάρχει άγαλμα που τον απεικονίζει σε στάση αναμονής.

Ο Μπαρμπαρόσα στο Κίφχαουζερ

Ο Φρειδερίκος Α΄ Μπαρμπαρόσσα υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους μεσαιωνικούς Γερμανούς αυτοκράτορες, βασιλιάς της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και Δούκας της Σουηβίας. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, αντιστάθηκε στην αυξανόμενη επιρροή της Ρώμης και του Πάπα, ενώ ηγήθηκε της Γ΄ Σταυροφορίας. Φημολογείται ότι πνίγηκε στον ποταμό Σαλήφ στη Μικρά Ασία.

Μετά τον θάνατό του, έγινε θρύλος για τους Γερμανούς, οι οποίοι τον θεωρούν σύμβολο της αυτοκρατορικής δύναμης. Σύμφωνα με τη λαογραφία, κοιμάται σε μια σπηλιά στο βουνό Κίφχαουζερ, έτοιμος να ξυπνήσει όταν η Γερμανία τον χρειαστεί για να ανακτήσει τη δόξα της. Ο θρύλος αυτός διαμορφώθηκε κυρίως τον 19ο αιώνα, κατά τη διάρκεια των γερμανικών εθνικών κινημάτων.

Ο θρύλος του Βασιλιά Αρθούρου

Ο θρύλος του Βασιλιά Αρθούρου της Βρετανίας έχει αναπτυχθεί μέσα από τα έργα διαφόρων συγγραφέων, με τις ιστορίες του να περιλαμβάνουν το σπαθί του, το Εξκάλιμπερ, το Κάμελοτ, τη Στρογγυλή Τράπεζα, το Άγιο Δισκοπότηρο και τον μάγο Μέρλιν.

Στον δικό του θρύλο, ο Αρθούρος δεν έχει πεθάνει πραγματικά, αλλά κοιμάται σε κάποιο μυθικό μέρος και περιμένει τη στιγμή που η Βρετανία θα χρειαστεί ξανά τον ηγέτη της. Μετά τη μάχη του Κάμλαν, όπου τραυματίστηκε θανάσιμα, λέγεται ότι μεταφέρθηκε με μαγικό τρόπο από τις ιέρειες της Άβαλον, ένα μυθικό νησί που συχνά ταυτίζεται με τόπο θεραπείας και ανάπαυσης.

Η «Σπηλιά» του Καρλομάγνου

Ο Καρλομάγνος, ιδρυτής της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, έχει γίνει και αυτός θρύλος ως ένας ηγεμόνας που δεν έχει πεθάνει, αλλά αναπαύεται και περιμένει την κατάλληλη στιγμή για να επιστρέψει και να αποκαταστήσει την τάξη και τη δικαιοσύνη στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Καρλομάγνος δεν έχει πεθάνει, αλλά βρίσκεται σε μια σπηλιά βαθιά μέσα σε ένα βουνό, όπου κοιμάται μαζί με τους ιππότες του. Εκεί αναπαύεται με το ξίφος του δίπλα του, περιμένοντας το σημάδι για να επιστρέψει και να σώσει την Ευρώπη σε καιρούς κρίσης. Ο θρύλος αναφέρει ότι αυτό θα συμβεί όταν η Ευρώπη βρεθεί σε μεγάλο κίνδυνο, είτε από εξωτερικούς εχθρούς είτε από εσωτερικές διαμάχες.