Δύο μήνες πριν από την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο, ο Τζο Μπάιντεν έδωσε το «πράσινο φως» στην Ουκρανία για τη χρήση των πυραύλων ATACMS, επιτρέποντας πλήγματα σε βάθος μέσα στο ρωσικό έδαφος. Αυτή η απόφαση σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ από την αρχή της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης.
Οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τους πυραύλους ATACMS που προμήθευσαν οι ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2023.
Στις 19 Νοεμβρίου, η Ουκρανία πραγματοποίησε την πρώτη της επίθεση με αυτούς τους πυραύλους σε ρωσικό έδαφος, γεγονός που προκάλεσε παγκόσμια ανησυχία για μια νέα κλιμάκωση της σύγκρουσης. Η Ουάσινγκτον είχε προηγουμένως εκφράσει ανησυχίες ότι η επιτρεπόμενη χρήση των ATACMS θα μπορούσε να κλιμακώσει τον πόλεμο, ενδεχομένως εμπλέκοντας τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες πιο βαθιά στη σύγκρουση και προκαλώντας μια πυρηνική απάντηση από τη Μόσχα.
Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε ότι η Ουκρανία εκτόξευσε έξι πυραύλους ATACMS νωρίς την Τρίτη σε στρατιωτική εγκατάσταση στην περιοχή Μπριάνσκ, κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές, η αεράμυνά τους κατέρριψε πέντε από τους πυραύλους και κατέστρεψε έναν ακόμα. Ουκρανοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν τη χρήση των ATACMS στην επίθεση αυτή.
Η χρήση των ATACMS και άλλων παρόμοιων όπλων στην Κριμαία ή στο Ντονμπάς δείχνει ότι η Μόσχα έχει υπολογίσει τις επιθέσεις με αυτά τα συμβατικά όπλα, σύμφωνα με τον Μάθιου Σάβιλ, διευθυντή στρατιωτικών επιστημών στο Royal United Services Institute (RUSI) στο Λονδίνο.
Στιγμιότυπο από τη χρήση πυραύλου ATACMS.
Τι είναι οι πύραυλοι ATACMS
Το Τακτικό Πυραυλικό Σύστημα Στρατού (ATACMS) αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για να πλήξει σοβιετικούς στόχους, αλλά χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου το 1990-1991. Οι πύραυλοι αυτοί έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί από την Ουκρανία για επιθέσεις σε κατεχόμενες περιοχές, όπως η Κριμαία και το Ντονμπάς.
Οι ATACMS διαθέτουν πολεμική κεφαλή 230 κιλών υψηλής εκρηκτικότητας, σχεδιασμένη να πλήττει στρατιωτικά συγκροτήματα, αεροδρόμια και εγκαταστάσεις υποστήριξης. Υπάρχει επίσης παραλλαγή που περιλαμβάνει πυρομαχικά διασποράς, ικανή να εκτοξεύει έως και 300 βομβίδια.
Αυτοί οι πύραυλοι μπορούν να εκτοξευθούν από το αμερικανικό Σύστημα Πυραύλων Πυροβολικού Υψηλής Κινητικότητας (HIMARS), από τα οποία η Ουκρανία διαθέτει αρκετά.
Πού μπορούν να φτάσουν
Οι ATACMS έχουν μεγαλύτερη εμβέλεια από οποιονδήποτε άλλο πύραυλο στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας, με βεληνεκές που κυμαίνεται από 70 έως 300 χιλιόμετρα. Οι κανονικοί πύραυλοι HIMARS έχουν βεληνεκές έως 70 χιλιόμετρα, ενώ το συμβατικό πυροβολικό μπορεί να πλήξει στόχους σε απόσταση περίπου 40 χιλιομέτρων.
Η Ουκρανία φέρεται να διαθέτει τους M39A1 Block IA ATACMS, που καθοδηγούνται εν μέρει από GPS, καθώς και τους M57 ATACMS, οι οποίοι εκτοξεύουν μία μόνο πολεμική κεφαλή 230 κιλών σε απόσταση 70 έως 300 χιλιομέτρων. Ο πύραυλος M57 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2004 και έχει συμμετάσχει σε διάφορες συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιχείρησης Enduring Freedom στο Αφγανιστάν.
Ο ATACMS ταξιδεύει με ταχύτητα Mach 3, ή τρεις φορές την ταχύτητα του ήχου, καθιστώντας την αναχαίτισή του πολύ πιο δύσκολη για τη ρωσική αεράμυνα σε σύγκριση με μη βαλλιστικούς πυραύλους ή μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Η Γαλλία και η Βρετανία έχουν προμηθεύσει στην Ουκρανία πυραύλους κρουζ SCALP και Storm Shadow, οι οποίοι εκτοξεύονται από αεροσκάφη και έχουν βεληνεκές 250 χιλιομέτρων. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις αυτές δεν έχουν διευκρινίσει αν θα επιτρέψουν την χρήση τους για διασυνοριακές επιθέσεις μεγαλύτερης εμβέλειας.
Σύμφωνα με τον στρατηγικό αναλυτή Ντέιβις Έλισον, η συνδυασμένη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών με βαλλιστικούς πυραύλους ή πυραύλους κρουζ μπορεί να εξουδετερώσει τα συστήματα αεράμυνας.
Ποιους στόχους θα επιλέξει η Ουκρανία
Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) και το Ινστιτούτο Κρίσιμων Απειλών (CTP) έχουν δημιουργήσει έναν διαδραστικό χάρτη με 225 γνωστούς στρατιωτικούς στόχους που βρίσκονται εντός της εμβέλειας των ATACMS. Παράλληλα, η Ρωσία έχει μετακινήσει πολλούς υψηλής αξίας στόχους σε αεροπορικές βάσεις εκτός του βεληνεκούς των ATACMS.
Ωστόσο, υπάρχουν πολλές άλλες τοποθεσίες που θα μπορούσε να στοχεύσει η Ουκρανία, όπως στρατιωτικά επιτελεία και θέσεις πυρομαχικών που υποστηρίζουν τις ρωσικές δυνάμεις. Η χρήση των ATACMS μπορεί να βοηθήσει την Ουκρανία να διατηρήσει τα εδάφη που έχει καταλάβει στην περιοχή Κουρσκ, προκαλώντας απώλειες στις ρωσικές δυνάμεις.
Τι θα κάνουν το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία;
Η έγκριση των ΗΠΑ για τη χρήση των ATACMS μπορεί να επιτρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία να χορηγήσουν στην Ουκρανία άδεια να χρησιμοποιήσει συγκρίσιμους ευρωπαϊκούς πυραύλους εντός της Ρωσίας. Ο Storm Shadow, γνωστός ως SCALP στη Γαλλία, είναι ένας γαλλοβρετανικός πύραυλος κρουζ με παρόμοιες δυνατότητες με τον ATACMS.
Δεδομένου ότι οι πύραυλοι αυτοί είναι εξοπλισμένοι με GPS αμερικανικής κατασκευής, η Ουκρανία χρειάζεται την έγκριση των ΗΠΑ για να τους χρησιμοποιήσει εντός της Ρωσίας. Η χαλάρωση των περιορισμών στη χρήση των ATACMS αναμένεται να οδηγήσει σε παρόμοια χαλάρωση και για τους Storm Shadow και SCALP.
Κάθε πύραυλος ATACMS κοστίζει περίπου 1,5 εκατομμύρια δολάρια, ενώ ο γαλλοβρετανικός Storm Shadow κοστίζει περίπου 1 εκατομμύριο δολάρια.
Κάθε πύραυλος ATACMS κοστίζει περίπου 1,5 εκατομμύρια δολάρια.
Ποιος θα είναι ο πολιτικός αντίκτυπος;
Η νέα πυραυλική ικανότητα της Ουκρανίας είναι απίθανο να έχει σημαντικό αντίκτυπο στο να πείσει την επερχόμενη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ να συνεχίσει να υποστηρίζει τη χώρα, δεδομένου του σκεπτικισμού που υπάρχει στην ομάδα του νέου προεδρικού κύκλου σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ωστόσο, δεν είναι όλοι πεπεισμένοι ότι η απόφαση του Τζο Μπάιντεν είναι «πολύ λίγο και πολύ αργά». Ο Τζον Ι. Χερμπστ, ανώτερος διευθυντής του Atlantic Council’s Eurasia Center και πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία, σημείωσε ότι τα μεγαλύτερου βεληνεκούς όπλα μπορεί να δυσκολέψουν τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να ανακτήσει τα κατεχόμενα εδάφη, ενισχύοντας έτσι τη διαπραγματευτική ισχύ του Κιέβου σε μελλοντικές συνομιλίες.
Αντιδρώντας στην έγκριση του Μπάιντεν για τη χρήση των ATACMS, ο Πούτιν υποβάθμισε το όριο για την πυρηνική χρήση, δηλώνοντας ότι η Ρωσία μπορεί να απαντήσει με πυρηνικά όπλα ακόμη και σε συμβατικές επιθέσεις από χώρες που υποστηρίζονται από πυρηνικές δυνάμεις.
Όταν ρωτήθηκε αν μια ουκρανική επίθεση με πυραύλους ATACMS θα μπορούσε να προκαλέσει πυρηνική αντίδραση, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πετρόφ, δήλωσε ότι αυτό είναι πιθανό.
