Για να αναδειχθούν οι «δημοκρατικές» ΗΠΑ ως ηγέτιδα δύναμη στον εξελιγμένο δυτικό κόσμο, έπρεπε πρώτα να κατακτήσουν μια άλλη «κορυφή», αυτή της βαρβαρότητας απέναντι στα ζώα και τη φύση. Ένα από τα πιο εμβληματικά παραδείγματα είναι η φωτογραφία που τραβήχτηκε το 1892 έξω από το Michigan Carbon Works στο Ρόζβιλ του Μίσιγκαν, απεικονίζοντας μια σωρό από κρανία βισώνων που κάποτε περιπλανιόνταν στις πανέμορφες πεδιάδες των μεσοδυτικών Πολιτειών.
Η εικόνα αυτή, ωστόσο, αποκαλύπτει πολύ περισσότερα από μια απλή καταγραφή. Η δρ. Ντανιέλε Ταστσέρο Μάμερς, ερευνήτρια εικαστικών μελετών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, χρησιμοποιεί φωτογραφίες για να εξετάσει τις επιπτώσεις του αποικισμού στις ζωές ανθρώπων και ζώων. «Οι εικόνες οστών από βίσονες προσφέρουν μια μοναδική προοπτική στις πολιτιστικές και οικολογικές σχέσεις που συνδέουν τις ζωές ζώων και ανθρώπων. Μέσα από αυτές τις φωτογραφίες, μπορούμε να κατανοήσουμε την εξόντωση των βισώνων ως κομμάτι μιας ευρύτερης ιστορίας σχέσεων», εξηγεί σε ανάλυσή της στο The Conversation.
Είναι εντυπωσιακό ότι στα τέλη του 18ου αιώνα υπήρχαν μεταξύ 30 και 60 εκατομμύρια βίσωνες στην αμερικανική ήπειρο, αλλά όταν τραβήχτηκε η φωτογραφία, ο πληθυσμός είχε μειωθεί σε μόλις 456 άγριους βίσωνες, λόγω της εκτεταμένης σφαγής που προκάλεσαν οι λευκοί αποικιστές.
Η αύξηση του αποικισμού στη Δύση οδήγησε σε μαζικές σφαγές, καθώς οι λευκοί κυνηγοί, εξοπλισμένοι με όπλα, και η αυξανόμενη ζήτηση για δέρματα και οστά, επιδείνωσαν τη δολοφονία των βισώνων. Πολλά κοπάδια εξοντώθηκαν μεταξύ 1850 και 1870, με την φωτογραφία στο Ρόζβιλ να χρησιμοποιείται συχνά για να απεικονίσει την κλίμακα αυτής της εξόντωσης. Έχει γίνει σύμβολο της σφαγής αυτού του ζώου, αλλά όπως υπογραμμίζει η Μάμερς, «αυτή η φωτογραφία είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό σύμβολο καταστροφής και ανθρώπινης ύβρεως. Η ανάλυσή της αποκαλύπτει μια ιστορία σχέσεων».
Σχέσεις πολλών ειδών
Οι βίσωνες, σύμφωνα με την επιστήμονα, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία φιλόξενων λιβαδιών για πολλές άλλες κοινότητες. Κάθε κρανίο αντιπροσωπεύει ένα ζώο βάρους 600 κιλών, τα οποία είναι τα μεγαλύτερα θηλαστικά στην ξηρά της Βόρειας Αμερικής. «Οι βίσωνες δεν είναι απλώς μεγάλοι σε μέγεθος, αλλά είναι και ένα βασικό είδος στη Δύση, που σημαίνει ότι έχουν σημαντική επιρροή στο οικοσύστημα. Αν ένα τέτοιο είδος εξαφανιστεί, κανένα άλλο δεν μπορεί να αναλάβει τον οικολογικό του ρόλο, με αποτέλεσμα να αλλάξει ολόκληρο το οικοσύστημα», λέει.
Η φωτογραφία των κρανίων δεν σηματοδοτεί μόνο την απώλεια των βισώνων, αλλά και τη διαταραχή ενός ολόκληρου οικοσυστήματος. Κάθε βίσονας που σκοτώνεται σημαίνει το τέλος της βόσκησης, της κολύμβησης και των μεταναστευτικών πρακτικών που κάνουν τη γη φιλόξενη για άλλα είδη. Για παράδειγμα, εκατοντάδες είδη εντόμων ζουν σε κοπριά βισώνων, προσφέροντας τροφή σε πουλιά, χελώνες και νυχτερίδες. Όταν οι βίσωνες κυλίονται στη βρωμιά, δημιουργούν λακούβες που γεμίζουν με βροχή, παρέχοντας καταφύγιο σε γυρίνους και βατράχους. Χωρίς τους βίσωνες, οι βιότοποι και η τροφή για αυτά και άλλα είδη εξαφανίζονται.
Γιατί η μανία να εξοντωθούν οι βίσωνες;
Οι λευκοί άποικοι κυνήγησαν τους βίσωνες, καθώς αποτελούσαν βασική πηγή τροφής και ένδυσης για τους Ινδιάνους, αλλά και για λόγους σπορ, καθώς πολλοί από αυτούς που ταξίδευαν με τρένο πυροβολούσαν τους βίσωνες από τα παράθυρα. Η δρ. Μάμερς εντοπίζει και μια άλλη πτυχή στις σχέσεις ανθρώπου-ζώου: τις εμπορευματικές σχέσεις. «Κάθε κρανίο συλλέχτηκε από τα λιβάδια και στάλθηκε ανατολικά με τρένο ή ατμόπλοιο. Όταν έφτασαν σε εγκαταστάσεις όπως η Michigan Carbon Works, τα οστά μετατράπηκαν σε λίπασμα, κόλλα και στάχτη. Τα οστά χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή εμπορευμάτων, όπως πορσελάνη από κόκαλα, που πωλούνταν σε πόλεις της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Τα κιβώτια που βλέπουμε στη φωτογραφία είναι τεχνολογίες του αποικιακού καπιταλισμού, που μετέφεραν τα κόκαλα από τα λιβάδια στα εργοστάσια και τα τελικά προϊόντα στην αγορά», προσθέτει.
Μέσα από την προοπτική της αλληλεπίδρασης, η φωτογραφία αποκτά επιπλέον νόημα. Όπως επισημαίνει ο μελετητής της Ντακότα, Κιμ Τάλ Μπερ: «Οι αυτόχθονες πληθυσμοί δεν ξέχασαν ποτέ ότι οι μη άνθρωποι είναι όντα που εμπλέκονται σε κοινωνικές σχέσεις που διαμορφώνουν βαθιά τις ανθρώπινες ζωές». Ο σωρός των κρανίων δεν συμβολίζει μόνο την καταστροφή ενός οικοσυστήματος, αλλά και την απώλεια σημαντικών σχέσεων, καταλήγει η Μάμερς.
