Η 3η Οκτωβρίου του 2013 θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη μας ως η ημέρα που 368 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους σε ένα από τα πιο σοκαριστικά ναυάγια της Μεσογείου, κοντά στη Λαμπεντούζα, την ιταλική νήσο που βρίσκεται κοντά στη βόρεια Αφρική. Αυτή η τραγωδία έγινε σύμβολο της μεταναστευτικής κρίσης στην περιοχή και οδήγησε στην καθιέρωση της 3ης Οκτωβρίου ως «Ημέρα Μνήμης και Υποδοχής» στην Ιταλία.
Η Μεσόγειος: Ένας υγρός τάφος
Σήμερα, 11 χρόνια μετά, η Μεσόγειος παραμένει σκηνικό τραγικών απωλειών. Σύμφωνα με την Κοινότητα του Σαντ Ετζίντιο, από το 1990 μέχρι σήμερα, πάνω από 66.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στη θάλασσα, προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη. Μόνο το 2024, 1.562 άνδρες, γυναίκες και παιδιά έχουν εξαφανιστεί ή έχουν βρει τον θάνατο στα νερά της Μεσογείου. Οι διαδρομές αυτές γίνονται ολοένα και πιο επικίνδυνες, με τις συνθήκες να είναι πιο δύσκολες από ποτέ.
Η τραγωδία της Λαμπεντούζα υπηρέτησε ως αφύπνιση για την Ευρώπη και την Ιταλία, αναδεικνύοντας τις αδυναμίες των μηχανισμών διάσωσης και υποστήριξης των προσφύγων. Υπογράμμισε την ανάγκη για ενίσχυση των προγραμμάτων διάσωσης στη θάλασσα και την εισαγωγή νόμιμων διαύλων μετανάστευσης, καθώς και την υποστήριξη για οικογενειακές επανενώσεις.
Αντιδρώντας στην τραγωδία, η Κοινότητα του Sant Egidio, σε συνεργασία με άλλους φορείς, δημιούργησε τους «Ανθρωπιστικούς Διάδρομους», ένα πρόγραμμα που έχει επιτρέψει τη μεταφορά περισσότερων από 7.700 προσφύγων στην Ευρώπη, προσφέροντάς τους ασφαλείς συνθήκες και ενισχύοντας την κοινωνική τους ένταξη. Σκοπός αυτού του προγράμματος είναι να προστατεύσει τους πρόσφυγες από τους διακινητές και να τους δώσει μια νέα ευκαιρία στη ζωή.
«Η διάσωση στη θάλασσα είναι ευθύνη όλων»
Ωστόσο, παρά την πρόοδο που έχει γίνει, πολλές από τις πολιτικές που ακολούθησαν την τραγωδία του 2013 δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα. Ο πρόεδρος του Centro Astalli, ενός οργανισμού Ιησουιτών για πρόσφυγες στην Ιταλία, δήλωσε ότι οι πολιτικές των τελευταίων ετών παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις διεθνείς συνθήκες για το άσυλο. Υπογράμμισε ότι οι μεταναστευτικές πολιτικές συχνά καθορίζονται από την επιδίωξη εκλογικής επιρροής παρά από τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο αγώνας για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα των προσφύγων είναι συνεχής. Ο πατέρας Καμίλλο Ριπαμόντι τόνισε ότι η διάσωση στη θάλασσα δεν πρέπει να είναι αποκλειστική ευθύνη των μη κυβερνητικών οργανώσεων, αλλά και των κρατών. Παρά την ύπαρξη νόμιμων δρόμων μετανάστευσης, πολλοί εξακολουθούν να διακινδυνεύουν τις ζωές τους, καθώς οι κρατικές πολιτικές συχνά τους αντιμετωπίζουν με αδιαφορία ή και εχθρότητα.
Το περιστατικό της Λαμπεντούζα παραμένει μια σφοδρή υπενθύμιση της ανθρωπιστικής κρίσης που διαδραματίζεται στα νερά της Μεσογείου, με χιλιάδες ανθρώπους να ρισκάρουν καθημερινά τις ζωές τους για μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη. Η ιταλική Κοινότητα προειδοποιεί ότι η Ευρώπη καλείται να δράσει με ανθρωπιστική ευαισθησία και να ενισχύσει τους μηχανισμούς διάσωσης και ένταξης, ώστε να αποφευχθούν νέες τραγωδίες. Η μνήμη της Λαμπεντούζα δεσμεύει την Ε.Ε.
