Η λιποταξία έχει οδηγήσει σε σοβαρές απώλειες ανθρώπινου δυναμικού για τον ουκρανικό στρατό, επηρεάζοντας αρνητικά τα σχέδια μάχης σε μια κρίσιμη φάση του πολέμου με τη Ρωσία. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να θέσει την Ουκρανία σε μειονεκτική θέση σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός.
Δεκάδες χιλιάδες Ουκρανοί στρατιώτες, κουρασμένοι και απογοητευμένοι, έχουν απομακρυνθεί από τις θέσεις μάχης, επιλέγοντας την ανωνυμία αντί της μάχης. Σύμφωνα με στρατιώτες, δικηγόρους και αξιωματούχους, ολόκληρες μονάδες έχουν εγκαταλείψει τις θέσεις τους, αφήνοντας τις αμυντικές γραμμές εκτεθειμένες και επιταχύνοντας τις εδαφικές απώλειες.
Ορισμένοι στρατιώτες παίρνουν αναρρωτική άδεια και δεν επιστρέφουν ποτέ, στοιχειωμένοι από τα τραύματα του πολέμου και απογοητευμένοι από τις ζοφερές προοπτικές νίκης. Άλλοι συγκρούονται με τους διοικητές τους και αρνούνται να εκτελέσουν διαταγές, ακόμα και υπό πυρά.
Η λιποταξία εντείνεται
«Το πρόβλημα είναι κρίσιμο», δήλωσε ο Ολεξάντρ Κοβαλένκο, στρατιωτικός αναλυτής από το Κίεβο. «Βρισκόμαστε στο τρίτο έτος του πολέμου και η κατάσταση θα επιδεινωθεί». Αν και η Ρωσία αντιμετωπίζει και αυτή λιποταξίες, οι απουσίες από τον ουκρανικό στρατό αποκαλύπτουν βαθύτερα προβλήματα στη στρατηγική και τη διαχείριση του πολέμου από το Κίεβο, όπως η ελαττωματική κινητοποίηση και η υπερέκταση των μονάδων πρώτης γραμμής.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες προτρέπουν την Ουκρανία να επιστρατεύσει περισσότερους στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένων νέων ηλικίας 18 ετών. Το Associated Press μίλησε με δύο λιποτάκτες, τρεις δικηγόρους και δώδεκα αξιωματούχους και στρατιωτικούς διοικητές της Ουκρανίας.
«Είναι σαφές ότι έχουμε ήδη εξαντλήσει το μέγιστο από τους ανθρώπους μας», δήλωσε αξιωματικός της 72ης Ταξιαρχίας, υπογραμμίζοντας ότι η λιποταξία ήταν ένας από τους κύριους λόγους που η Ουκρανία έχασε την πόλη Βουχλεντάρ τον Οκτώβριο.
Στις εφεδρείες των Ρώσων εντάσσεται και η συμμορία μηχανόβιων Λύκοι της Νύχτας, οι οποίοι διατηρούν άριστες σχέσεις με τον Βλάντιμιρ Πούτιν. Πολλοί είναι ήδη στο μέτωπο, με μηχανές και γουρούνες.
Αυξανόμενος αριθμός λιποτακτών
Περισσότεροι από 100.000 στρατιώτες έχουν κατηγορηθεί για λιποταξία από την αρχή της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022, σύμφωνα με τη Γενική Εισαγγελία της Ουκρανίας. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς έχουν αποχωρήσει μόνο τον τελευταίο χρόνο, μετά την έναρξη μιας αμφιλεγόμενης εκστρατείας κινητοποίησης που, όπως παραδέχονται κυβερνητικοί αξιωματούχοι, έχει αποτύχει σε μεγάλο βαθμό.
Ο αριθμός αυτός είναι εντυπωσιακά υψηλός, δεδομένου ότι πριν από την εκστρατεία κινητοποίησης, υπολογίζεται ότι υπήρχαν 300.000 Ουκρανοί στρατιώτες που συμμετείχαν σε μάχες. Ορισμένοι βουλευτές εκτιμούν ότι ο πραγματικός αριθμός των λιποτακτών μπορεί να φτάνει τους 200.000.
Πολλοί λιποτάκτες δεν επιστρέφουν μετά από ιατρική άδεια, καθώς είναι ψυχολογικά και συναισθηματικά σημαδεμένοι από τη διάρκεια του πολέμου. Αισθάνονται ενοχές που δεν μπορούν να βρουν τη θέληση να πολεμήσουν, θυμό για την κατάσταση του στρατού και απογοήτευση για την έλλειψη προοπτικών νίκης.
Ο Σέρχι Χνέζντιλοφ είναι ο πιο αναγνωρίσιμος λιποτάκτης της χώρας.
Η ιστορία του Σέρχι Χνέζντιλοφ
Ο Σέρχι Χνέζντιλοφ, 24 ετών, κατάταχθηκε στις Ένοπλες Δυνάμεις το 2019 και πολέμησε στην 56η μηχανοκίνητη ταξιαρχία πεζικού στη Μαριούπολη. Λιποτάκτησε το 2024, δηλώνοντας ότι η κατάσταση στον στρατό ήταν αδιέξοδη και δεν έβλεπε προοπτική αποστρατείας.
«Εάν δεν υπάρχει προθεσμία για τη στρατιωτική θητεία, αυτή μετατρέπεται σε φυλακή. Είναι ψυχολογικά δύσκολο να βρεις λόγους να υπερασπιστείς τη χώρα σου», δήλωσε ο Χνέζντιλοφ, υπογραμμίζοντας την αδικία που ένιωθε.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν κατάφερε ποτέ να κλείσει τα σύνορα αποτελεσματικά. Χιλιάδες Ουκρανοί διέφυγαν από την στράτευση.
Αυξανόμενη κρίση για το Κίεβο
Η λιποταξία έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στη στρατηγική του Κιέβου, καθώς οι στρατηγοί δυσκολεύονται να διατηρήσουν τις αμυντικές γραμμές. Το AP έχει πληροφορίες για περιπτώσεις όπου ολόκληρες μονάδες εγκατέλειψαν τις θέσεις τους, εκθέτοντας τους υπόλοιπους στρατιώτες σε σοβαρό κίνδυνο.
«Λόγω της έλλειψης πολιτικής βούλησης και κακής διαχείρισης των στρατευμάτων, δεν προχωρούμε στην σωστή υπεράσπιση των εδαφών που ελέγχουμε», δήλωσε ο Χνέζντιλοφ.
Ο στρατός της Ουκρανίας κατέγραψε έλλειμμα 4.000 στρατιωτών στο μέτωπο τον Σεπτέμβριο, κυρίως λόγω θανάτων, τραυματισμών και λιποταξιών. Οι περισσότεροι λιποτάκτες προέρχονται από τους πρόσφατα στρατολογηθέντες.
Ο επικεφαλής νομικής υπηρεσίας μιας ταξιαρχίας ανέφερε ότι έχει επεξεργαστεί πολλές υποθέσεις λιποταξίας, με ορισμένες μονάδες να εγκαταλείπουν θέσεις μάχης κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών, με αποτέλεσμα να χάνονται ζωές.
Στρατηγικές επιπτώσεις της λιποταξίας
Το πρόβλημα της λιποταξίας έχει φέρει τον ουκρανικό στρατό σε δύσκολη θέση, καθώς οι στρατηγοί αναγκάζονται να αναθεωρήσουν τις στρατηγικές τους. Ορισμένες μονάδες έχουν δει τις τάξεις τους να μειώνονται δραματικά, με ορισμένους λόχους να έχουν μόνο 10 στρατιώτες, εξαιτίας θανάτων, τραυματισμών και λιποταξιών.
«Το ποσοστό των λιποταξιών αυξάνεται εκθετικά κάθε μήνα», δήλωσε αξιωματικός. Οι ενισχύσεις που στάλθηκαν για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση δεν μπόρεσαν να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, καθώς και αυτές οι ενισχύσεις έφυγαν.
Ο αξιωματικός δήλωσε ότι δεν καταδικάζει τους λιποτάκτες, καθώς όλοι είναι εξαιρετικά κουρασμένοι και ψυχολογικά πιεσμένοι.
Κατηγορίες και ψυχολογική υποστήριξη
Οι εισαγγελείς προτιμούν να μην απαγγέλλουν κατηγορίες σε στρατιώτες που έχουν λιποτακτήσει, εκτός αν δεν καταφέρουν να τους πείσουν να επιστρέψουν. Ο στρατός έχει δηλώσει ότι παρέχει ψυχολογική υποστήριξη, αλλά η πραγματικότητα στο πεδίο της μάχης είναι διαφορετική.
Δικηγόροι που αναλαμβάνουν υποθέσεις λιποταξίας τονίζουν ότι η ψυχολογική κατάσταση των στρατιωτών είναι επιβαρυμένη και ότι η έλλειψη υποστήριξης μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις.
«Οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντέξουν ψυχολογικά την κατάσταση στην οποία βρίσκονται», δήλωσε η δικηγόρος Τατιάνα Ιβάνοβα, προσθέτοντας ότι στρατιώτες που σκέφτονται να λιποτακτήσουν συχνά ζητούν τη βοήθειά της.
