Η μείωση των διαθέσιμων υδάτινων πόρων σε παγκόσμιο επίπεδο είναι μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις για την περιβαλλοντική ασφάλεια του αιώνα μας. Αυτή είναι η γνώμη του Φράνσις Γκαλγκάνο, ειδικού στρατιωτικής γεωγραφίας και περιβαλλοντικής ασφάλειας, ο οποίος έχει δημοσιεύσει πρόσφατα μια μελέτη που εξετάζει τη σύνδεση μεταξύ λειψυδρίας, γεωπολιτικής και τον κίνδυνο συγκρούσεων σε έναν κόσμο που θερμαίνεται, όπως αναφέρει το CNBC.
Ο Γκαλγκάνο, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Villanova στην Πενσυλβάνια, επισημαίνει ότι η κακή διακυβέρνηση σε ευάλωτες περιοχές, κυρίως σε διασυνοριακές λεκάνες απορροής ποταμών, καθώς και η κλιματική κρίση είναι δύο σημαντικοί παράγοντες ανησυχίας.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού βιώνει σοβαρή λειψυδρία τουλάχιστον σε ένα μέρος του έτους.
«Αυτά τα προβλήματα της διακυβέρνησης σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ξηρασία και την κλιματική αλλαγή είναι θεμελιώδεις παράγοντες που προκαλούν αβεβαιότητα στην ικανότητά μας να επιλύουμε τις διαμάχες για το νερό με ειρηνικό και αποτελεσματικό τρόπο», δήλωσε ο Γκαλγκάνο στο CNBC. «Ειλικρινά, ελπίζω να κάνω λάθος, αλλά τα δεδομένα φαίνεται να επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες μου.»
Οι πιθανότητες να ξεσπάσουν συγκρούσεις για το νερό έχουν προσελκύσει εδώ και καιρό προσοχή, με ειδικούς καθώς και ανώτερα στελέχη του ΟΗΕ να τονίζουν τους κινδύνους που αναδύονται.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και φωνές σκεπτικισμού. Το Διεθνές Ινστιτούτο Νερού της Στοκχόλμης (SIWI) επισημαίνει ότι, ακόμα και σε περιόδους αύξησης των κοινωνικών συγκρούσεων και τεταμένων σχέσεων, το νερό μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα για ειρηνικές συζητήσεις, παρά ως όπλο για πολέμους.
Λειψυδρία και βιωσιμότητα του νερού
Η βιωσιμότητα των υδάτινων πόρων έχει γίνει μια επείγουσα πρόκληση σε παγκόσμιο επίπεδο. Περίπου το μισό παγκόσμιο πληθυσμό αντιμετωπίζει ήδη σοβαρή λειψυδρία, ενώ ένα εκπληκτικό 70 τρισεκατομμύρια δολάρια – ή το 31% του παγκόσμιου ΑΕΠ – θα μπορούσε να υποστεί εντονότερη πίεση λόγω προβλημάτων νερού μέχρι το 2050, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Πόρων.
Παγκόσμια Τράπεζα και δείκτης κυβερνητικής αποτελεσματικότητας
Η αυξανόμενη ανταγωνιστικότητα για το νερό, ιδίως σε περιοχές που ήδη πλήττονται από λειψυδρία, συνδυάζεται με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οδηγώντας σε μια αναβίωση της συζήτησης και της κάλυψης από διεθνή μέσα ενημέρωσης σχετικά με το ζήτημα του νερού τις τελευταίες μήνες.
Για παράδειγμα, κάτοικοι της Πόλης του Μεξικού διαμαρτυρήθηκαν τον Ιανουάριο για μια «ανεπανάληπτη» εβδομαδιαία έλλειψη νερού, ενώ οι αρχές του Ιράν προειδοποίησαν ότι πάνω από 800 πόλεις και χωριά, συμπεριλαμβανομένης της Τεχεράνης, είναι σε κίνδυνο καθίζησης. Η Moody’s Ratings ανέφερε επίσης σοβαρές ελλείψεις νερού στην Ινδία, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την κρατική πιστοληπτική ικανότητα.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η κατάσταση της παγκόσμιας κρίσης του νερού είναι σοβαρή, καθώς αυξάνεται ο αριθμός κρουσμάτων ασφάλειας που σχετίζονται με το νερό.
Σύμφωνα με στοιχεία από την Control Risks, οι μηνιαίες αναφορές περιστατικών που σχετίζονται με το νερό αυξήθηκαν κατά 230% από το 2019 έως τον Μάιο του 2024. Αυτές οι περιπτώσεις περιλάμβαναν διαμαρτυρίες και βίαιες αναταραχές εξαιτίας της έλλειψης νερού ή της ρύπανσης, και η εταιρεία προειδοποίησε ότι αυτή η τάση είναι «πολύ πιθανό» να συνεχιστεί.
Ένταση μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας
Ο Γκαλγκάνο προσδιόρισε εννέα διεθνείς λεκάνες απορροής ποταμών που θεωρούνται «σημεία ανάφλεξης» πιθανών συγκρούσεων. Αυτές περιλαμβάνουν τη λεκάνη του Νείλου στην Αφρική, τις λεκάνες των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη στη Νότια Δυτική Ασία, καθώς και τους ποταμούς Helmand και Harirud στα σύνορα Αφγανιστάν και Ιράν.
Στη λεκάνη του Νείλου, οι χώρες που βρίσκονται κατά μήκος του ποταμού δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν σχετικά με ένα αμφιλεγόμενο φράγμα, με την Αίγυπτο να δηλώνει ότι είναι έτοιμη να προχωρήσει σε πόλεμο.
Η διαμάχη μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας αφορά την κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού φράγματος 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων στον κύριο παραπόταμο του Νείλου, το Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD). Η Αίγυπτος φοβάται ότι αυτό το έργο μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες στην παροχή νερού και άρδευσης, εάν η Αιθιοπία δεν λάβει υπόψη τις ανάγκες της. Υπάρχουν σημαντικοί φόβοι για την πιθανότητα μιας πλήρους κλίμακας σύγκρουσης.
Did you know? The Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) has the capacity to generate energy equivalent to 6 or 7 nuclear reactors! This monumental feat of engineering is set to transform energy access in Africa and beyond. #RenewableEnergy #SustainableFuture pic.twitter.com/5JWEc8Pxur
— Behiwot Tilahun 🇪🇹በህይወት ጥላሁን 🇪🇹 (@BehiwotTilahun) September 4, 2024
The Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) presents an opportunity for Somaliland to enhance its electricity, economy, and agriculture sectors. pic.twitter.com/dDcNlxRepQ
— XIDDIG (@xiddig_co) June 21, 2024
«Εάν το φράγμα αυτό περιορίσει σημαντικά τη ροή του νερού στην Αίγυπτο, τότε σίγουρα μιλάμε για πιθανό σημείο σύγκρουσης. Από το 2011 προσπαθούν να καταλήξουν σε μια συμφωνία και ακόμα δεν έχουν καταφέρει να το πετύχουν. Μιλάμε για πραγματικά προβλήματα», δήλωσε ο Γκαλγκάνο.
Τουρκία, Συρία και Ιράκ
Οι ποταμοί Τίγρης και Ευφράτης, που κυλούν παράλληλα στην καρδιά της Μέσης Ανατολής, επίσης αναγνωρίζονται ως περιοχές υψηλής έντασης. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν φαίνεται να έχει στερεώσει τις εθνικιστικές του θέσεις, γεγονός που προκαλεί ανησυχίες για την πιθανότητα περιορισμού της ροής του νερού προς το Ιράκ και τη Συρία.
«Υπάρχουν επίσης προβλήματα σχετικά με το νερό στα Ιμαλάια, κυρίως στη δυτική Κίνα, όπου η στρατιωτική απειλή είναι περιορισμένη, αλλά ανησυχούμε σημαντικά», συνέχισε ο Γκαλγκάνο. «Το ίδιο ισχύει και για τον ποταμό Βραχμαπούτρα και τον Ινδό ποταμό στην περιοχή της Ινδίας, του Πακιστάν και του Νεπάλ. Όλα αυτά είναι σημαντικά σημεία ανησυχίας σε παγκόσμιο επίπεδο».
Εν μέσω φόβων για πιθανές συγκρούσεις υδροδότησης, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) δημοσίευσε τον Μάρτιο μια λίστα με επτά στρατηγικές που μπορούν να προωθήσουν οι χώρες και οι αρμόδιες αρχές για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του νερού. Αυτές περιλαμβάνουν την προστασία φυσικών χώρων, τη βελτίωση διαχείρισης των υδάτων, την αποδοτική εκμετάλλευση μη συμβατικών πηγών νερού και την εφαρμογή ολοκληρωμένων προσεγγίσεων στη λήψη αποφάσεων.
Πηγή: ΟΤ
