Η γεωοικονομία, δηλαδή η αλληλεπίδραση μεταξύ εμπορίου, χρηματοδότησης, τεχνολογίας και εθνικής ασφάλειας, έχει αναδειχθεί σε κεντρικό θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να διατηρήσει τη σημασία της στην παγκόσμια σκηνή, η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει γεωοικονομικές προκλήσεις, όπως ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η αυξανόμενη οικονομική πίεση από την Κίνα, σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές.
Η ΕΕ καλείται να χαράξει ανεξάρτητη πορεία
Η επιτυχία της Ευρώπης δεν εξαρτάται μόνο από την ανάπτυξη προγραμμάτων και τον διορισμό ικανών ηγετών. Η ΕΕ αντιμετωπίζει εσωτερικές δυσλειτουργίες λόγω της περίπλοκης κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ των 27 κρατών μελών και των πολυάριθμων θεσμικών οργάνων της. Χωρίς μια πιο συνεργατική προσέγγιση, θα είναι δύσκολο για το μπλοκ να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη πορεία σε ένα κόσμο γεμάτο προκλήσεις.
Ευτυχώς, η Ευρώπη μπορεί να αντλήσει διδάγματα από άλλους τομείς, όπως η πολιτική ανταγωνισμού και η προστασία των δεδομένων, προκειμένου να βρει αποτελεσματικές λύσεις. Σε αυτούς τους τομείς, η ΕΕ έχει καταφέρει να συνδυάσει τις ικανότητες των κρατών μελών σε ένα σύστημα συλλογικής εποπτείας και συνεργασίας.
Για να προχωρήσει, η ΕΕ θα πρέπει να δημιουργήσει ένα ευρωπαϊκό δίκτυο οικονομικής ασφάλειας, το οποίο θα συγκεντρώνει εκπροσώπους από τις γραφειοκρατίες οικονομικής ασφάλειας των κρατών μελών για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τον συντονισμό πολιτικών. Η ανάγκη για γρήγορη δράση είναι επιτακτική, καθώς ο παγκόσμιος χάρτης γίνεται ολοένα και πιο χαοτικός.
Ευρωπαϊκή… αποσύνδεση
Η ΕΕ διαθέτει, θεωρητικά, όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να εξελιχθεί σε υπερδύναμη οικονομικής ασφάλειας. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως, με μια εσωτερική αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών. Επίσης, ελέγχει το δεύτερο πιο διαδεδομένο νόμισμα στον κόσμο, το ευρώ.
Ωστόσο, οι προσπάθειες για την ενίσχυση της οικονομικής ασφάλειας έχουν μείνει πίσω. Η στρατηγική της ΕΕ είναι κυρίως αμυντική, εστιάζοντας στην προστασία από τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές της Κίνας και τη ρωσική επιθετικότητα. Αυτή η έλλειψη συμφωνίας μεταξύ των κρατών μελών μπορεί να αποδυναμώσει τις πολιτικές της ΕΕ.
Ο κατακερματισμός βλάπτει σοβαρά την… οικονομία
Η πρόσφατη ψήφος στο Συμβούλιο της ΕΕ για την επιβολή δασμών στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα ανέδειξε τις εσωτερικές διαιρέσεις. Αντί να στείλει ένα ενιαίο μήνυμα στο Πεκίνο, η ψηφοφορία προκάλεσε αντιπαραθέσεις μεταξύ των κρατών μελών, με τη Γερμανία και την Ουγγαρία να καταψηφίζουν τα μέτρα. Αυτές οι διαφωνίες δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να ενθαρρύνουν την Κίνα να συνεχίσει να προσπαθεί να διχάσει την ΕΕ.
Ακόμη και όταν η ΕΕ καταφέρνει να ενωθεί, όπως συνέβη με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, εξαρτάται από τις ΗΠΑ για την εφαρμογή των πολιτικών της. Με την αλλαγή της ηγεσίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη μπορεί να χρειαστεί να αναζητήσει νέες στρατηγικές για να διασφαλίσει τα συμφέροντά της.
Η δύναμη της ποικιλομορφίας των «27»
Η ΕΕ δεν χρειάζεται να μιμηθεί το αμερικανικό μοντέλο. Αντίθετα, μπορεί να αξιοποιήσει την ποικιλομορφία των κρατών μελών της ως πλεονέκτημα. Για παράδειγμα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχει δημιουργήσει ένα αποκεντρωμένο δίκτυο 50 εθνικών οργανισμών, επιτρέποντας τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσεων.
Ένα αντίστοιχο δίκτυο οικονομικής ασφάλειας θα μπορούσε να λειτουργήσει ως υπηρεσία «μίας στάσης» για τις επιχειρήσεις, παρέχοντας τις απαραίτητες πληροφορίες και διευκολύνοντας τη συμμόρφωση με τα καθεστώτα κυρώσεων. Αν και δεν θα λύσει όλα τα προβλήματα, θα μπορούσε να συμβάλει στη δημιουργία κοινών προτύπων και στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της Ευρώπης.
Χωρίς σημαντικές θεσμικές επενδύσεις, οι φιλοδοξίες της ΕΕ για οικονομική ασφάλεια θα παραμείνουν ανεκπλήρωτες. Η Ευρώπη πρέπει να αξιοποιήσει την εσωτερική της ποικιλομορφία για να δημιουργήσει ένα ισχυρό και αποτελεσματικό δίκτυο οικονομικής ασφάλειας, προκειμένου να προστατευτεί από τους εξωτερικούς κινδύνους και να διασφαλίσει τα συμφέροντά της στο διεθνές πεδίο.
