Στα μέσα του 1800, ο Τσεζάρε Λομπρόζο ανέπτυξε τη θεωρία ότι η συμπεριφορά ενός ατόμου σχετίζεται άμεσα με τη φυσιογνωμία του. Υποστήριξε ότι η προδιάθεση για εγκληματική συμπεριφορά είναι κληρονομική και ότι οι δυνάμει εγκληματίες μπορούν να αναγνωριστούν μέσω συγκεκριμένων χαρακτηριστικών του προσώπου και του κρανίου τους.
Ωστόσο, η επιστήμη έχει την ικανότητα να αμφισβητεί και να αναθεωρεί τα συμπεράσματά της, με στόχο τη διαρκή εξέλιξη της γνώσης. Αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια από την εποχή του Λομπρόζο και οι θεωρίες που συνδέουν τη βιολογία με τη συμπεριφορά έχουν απορριφθεί, οι ψευδοεπιστήμες που κυκλοφορούν στα social media, όπως το TikTok και το Instagram, επανέρχονται με νέες απόψεις, ισχυριζόμενες ότι η εμφάνιση ενός ατόμου καθορίζει την προσωπικότητά του.
Η έννοια της φυσιογνωμίας, που έχει τις ρίζες της στην Αρχαία Ελλάδα, έχει επίσης απορριφθεί, αλλά επανακαθορίζεται ως «face-reading» στο TikTok. Αυτή η πρακτική μελετά τα χαρακτηριστικά και τις εκφράσεις του προσώπου, προσπαθώντας να αποκαλύψει στοιχεία για τον χαρακτήρα ενός ατόμου.
Ένα γνωστό ρητό του Ρόαλντ Νταλ αναφέρει ότι «ένα άτομο με καλές σκέψεις δεν μπορεί ποτέ να είναι άσχημο». Παρόλο που μπορεί να κρύβει μια θετική διάσταση, η δήλωση αυτή είναι προβληματική, καθώς η σύνδεση της ομορφιάς με την ηθική είναι μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη που επηρεάζει την κοινωνική μας αντίληψη, αν και η εμφάνιση μας είναι, γενετικά, εκτός του ελέγχου μας.
Κυρίαρχες τάσεις κατηγοριοποίησης στα social media
Μία από τις πιο πρόσφατες τάσεις στα social media είναι τα «μάτια Sanpaku», που εμφανίζουν ορατό λευκό κάτω από την ίριδα. Αυτή η δεισιδαιμονία, που προέρχεται από την Ιαπωνία, υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι με τέτοια μάτια είναι προορισμένοι για τραγικές ζωές, με παραδείγματα όπως ο Τζίμι Σάβιλ και η Μπίλι Άιλις.
Μια άλλη δημοφιλής θεωρία στο TikTok αναφέρεται στον τρόπο διάκρισης προσώπων υψηλής και χαμηλής εμπιστοσύνης. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι με χαμηλά τοποθετημένα φρύδια θεωρούνται αναξιόπιστοι.
Επικινδυνότητα τέτοιων θεωριών
Η συμμετρία του προσώπου μπορεί πράγματι να επηρεάζει την αντίληψη της ομορφιάς, αλλά πολλές από αυτές τις θεωρίες είναι αβάσιμες και δεν έχουν επιστημονική τεκμηρίωση. Επιπλέον, μπορεί να είναι επικίνδυνες. Ιστορικά, τέτοιες θεωρίες έχουν οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες.
Η Άμπι Κοξ, ιστορικός μόδας στο YouTube, τονίζει ότι «η φυσιογνωμία, η φρενολογία και η κρανιομετρία είναι επικίνδυνες και επιζήμιες θεωρίες. Δεν προσφέρουν καμία σωτηρία, αλλά αποτελούν εργαλεία περιθωριοποίησης και καταπίεσης». Αυτές οι ιδέες συνδέονται με την λευκή υπεροχή και την καταπίεση, όπως φάνηκε και στο ναζιστικό καθεστώς που είχε μεγάλη αδυναμία στη φυσιογνωμία.
Η φρενολογία, που χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει τη δουλεία και την λευκή υπεροχή, είναι ένα εργαλείο που μπορεί να οδηγήσει σε διακρίσεις και κοινωνικές ανισότητες. Είναι σημαντικό να είμαστε προσεκτικοί με τέτοιες θεωρίες και να κατανοούμε τις ρίζες τους.
*Με πληροφορίες από: www.dazeddigital.com
