Θα θέλαμε πολύ να είχαμε την ευκαιρία να συναντηθούμε αυτοπροσώπως, αλλά αρκετοί πρακτικοί λόγοι το καθιστούν αδύνατο. Η διακεκριμένη καθηγήτρια Ανοσολογίας, δρ Βάσω Αποστολοπούλου, η οποία ηγείται της Ομάδας Βιοϊατρικών Καινοτομιών στο Πανεπιστήμιο Βικτώρια της Μελβούρνης, βρισκόταν στην Αυστραλία. Αυτή η ομογενής επιστήμονας έχει καμαρώσει πολλές φορές τη χώρα μας με τις σημαντικές έρευνές της και τα βραβεία που έχει κερδίσει.
Έτσι, αποφασίσαμε να απολαύσουμε τον καφέ μας διαδικτυακά και να μοιραστούμε σκέψεις για τη ζωή και την έρευνά της. Ωστόσο, λόγω της διαφοράς ζώνης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αυστραλία, εμείς απολαμβάναμε τον απογευματινό μας καφέ ενώ εκείνη έπινε καφέ σχεδόν μεσάνυχτα! Η 54χρονη καθηγήτρια, μητέρα δύο κοριτσιών ηλικίας 15 και 18 ετών (η μεγαλύτερη κόρη της ακολουθεί ήδη τον δρόμο της επιστήμης), συχνά εργάζεται ως τις πρώτες πρωινές ώρες στον υπολογιστή, κοιμάται περίπου τέσσερις ώρες και στη συνέχεια ξεκινά την ημέρα της στο εργαστήριο, αφιερώνοντας το απόγευμα στα παιδιά της και τη νύχτα πάλι στη δουλειά της!
Με την ΑΙ θα μπορούμε να προβλέψουμε την άνοια 25 χρόνια νωρίτερα, ενώ το εμβόλιο για τον καρκίνο των ωοθηκών βρίσκεται σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.
Αυτός είναι μάλλον ο λόγος που η ακούραστη αυτή ανοσολόγος, που γεννήθηκε στην Αυστραλία από Έλληνες γονείς με καταγωγή από την Αμαλιάδα, ασχολείται με πλήθος διαφορετικών μελετών μαζί με την ομάδα της. Όπως είπε η ίδια, «Αυτή τη στιγμή επικεντρωνόμαστε στην προετοιμασία για μια ενδεχόμενη νέα πανδημία – εξετάζουμε ιούς όπως ο ιός της γρίπης των πτηνών, που συνεχώς μεταλλάσσεται και όπως έχουμε διαπιστώσει, χρειάζεται μόνο δύο επιπλέον μεταλλάξεις για να μπορέσει να μεταδοθεί στους ανθρώπους, καθώς και τον ιό Oropouche που πλήττει τη Νότια Αμερική και έχει προκαλέσει περισσότερα από 8.000 κρούσματα, κάποια από τα οποία έχουν φτάσει και στην Ευρώπη. Παρακολουθούμε στενά όλους τους ιούς με πανδημική δυναμική και στο εργαστηρίο μου προσπαθούμε να αναπτύξουμε αντι-ιικά φάρμακα κατά της γρίπης των πτηνών. Παράλληλα, μαζί με τον Έλληνα καθηγητή Ιωάννη Ματσούκα, έχουμε δημιουργήσει ένα κονσόρτσιουμ 40 επιστημόνων για την ανάπτυξη ενός «παναντι-ιικού φαρμάκου» κατά του SARS-CoV-2, της γρίπης και του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV)».
Η δρ Αποστολοπούλου συνεργάζεται στενά με πολλούς Έλληνες επιστήμονες, καθώς αγαπά τη χώρα μας. Μια νέα, σημαντική… βοήθεια, όμως, στους ερευνητές είναι η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ). «Σκοπεύουμε να αξιοποιήσουμε την ΑΙ για την πρόβλεψη της άνοιας. Πιστεύω ότι μέσω της ανάλυσης συγκεκριμένων παραμέτρων, μπορούμε να προβλέψουμε την εμφάνιση διαφόρων μορφών άνοιας περίπου 20-25 χρόνια πριν από την εκδήλωση σοβαρών συμπτωμάτων».
Εμβόλια
Η διακεκριμένη ερευνήτρια είναι επίσης “μητέρα” πολλών εμβολίων – για τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών, τον διαβήτη τύπου 1 και τη νόσο Αλτσχάιμερ, καθώς και για τη μεθαμφεταμίνη, το “σκληρότερο” από τα ναρκωτικά. «Έχουμε αναπτύξει πέντε εμβόλια για την “πανδημία” του crystal meth, που είναι τόσο εθιστικό, ώστε το 95% των ατόμων που περνούν από διαδικασία απεξάρτησης επιστρέφουν σε αυτό. Αυτά τα εμβόλια έχουν δοκιμαστεί σε ζώα με πολύ καλά αποτελέσματα στην καταπολέμηση του εθισμού».
Η καθηγήτρια συνεχίζει να φέρνει στον κόσμο νέες ιδέες, καθώς όπως τονίζει, η έρευνα είναι τρόπος ζωής για εκείνη. Ένα από τα νέα της ερευνητικά “προϊόντα” αφορά την αναζήτηση φυσικών θεραπειών που μπορεί να βοηθήσουν σε ασθένειες όπως ο καρκίνος του παγκρέατος και του εντέρου. «Η έρευνα δεν σταματά ποτέ. Ιδέες σκέφτομαι ακόμα και όταν κοιμάμαι. Πραγματικά, οι επιστήμονες μπορεί να μην κινούνται πολύ, αλλά το μυαλό τους εργάζεται ασταμάτητα».
Για τη δρ Αποστολοπούλου, η έρευνα είναι «ένας συναρπαστικός αλλά μερικές φορές περιοριστικός τρόπος ζωής». «Όλοι μας προσπαθούμε να αναπτύξουμε νέες θεραπείες για να βοηθήσουμε τους συνανθρώπους μας. Πολλοί από εμάς το πετυχαίνουν. Ωστόσο, πολλές υποσχόμενες θεραπείες μένουν στα συρτάρια λόγω του συστήματος που δεν υποστηρίζει τους ανεξάρτητους ερευνητές. Εμείς κάθε μέρα περνάμε μπροστά από αυτό το συρτάρι και συνεχίζουμε τη δουλειά μας για να αναπτύξουμε νέες θεραπείες προς όφελος όλων. Αυτό σημαίνει να είσαι ερευνητής: να συνεχίζεις να προσπαθείς, ακόμη και όταν υπάρχει αντίσταση».
Ένα εξαιρετικά υποσχόμενο εμβόλιο για τον καρκίνο του μαστού, το οποίο αναπτύσσεται από τη δρ Αποστολοπούλου από την εποχή που συνέγραφε τη διδακτορική της διατριβή πριν από 30 χρόνια, έχει ήδη περάσει από πολλές φάσεις κλινικών δοκιμών με απόλυτη επιτυχία. Αυτό το εμβόλιο προσφέρει 100% μακροπρόθεσμη προστασία από υποτροπή της νόσου, σε αντίθεση με την ομάδα του εικονικού εμβολίου, όπου το 60% των γυναικών παρουσίασε υποτροπές. Δυστυχώς, το εμβόλιο αυτό έχασε την πατέντα του (οι πατέντες διαρκούν 17 χρόνια) και παραμένει στα χαρτιά. Οι ερευνητές ωστόσο είναι μαχητές και τώρα η καθηγήτρια αναζητά νέα χρηματοδότηση για να ξεκινήσει μια νέα πολυκεντρική κλινική δοκιμή. «Το εμβόλιο για τον καρκίνο των ωοθηκών, ωστόσο, έχει περάσει σε φαρμακευτική εταιρεία και βρίσκεται σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους».
Κλείνοντας, η δρ Αποστολοπούλου, με αφορμή το συνέδριο των Ιωαννίνων, που θα τιμήσει τις γυναίκες, θέλησε να στείλει ένα μήνυμα προς τις γυναίκες παγκοσμίως που προσπαθούν να ισορροπήσουν οικογενειακή ζωή και καριέρα: «Στα τόσα χρόνια είμαι καθοδηγήτρια για πολλές νέες ερευνήτριες που διστάζουν να γίνουν μητέρες, ξέροντας ότι η καριέρα τους μπορεί να παγώσει. Αυτό που συνήθως τους λέω είναι ότι πρέπει να ακολουθήσουν αυτό που έκανα κι εγώ: η δουλειά ποτέ δεν τελειώνει, αλλά τα χρόνια που η γυναίκα μπορεί να τεκνοποιήσει περνούν γρήγορα. Έτσι, όσες γυναίκες θέλουν να αποκτήσουν παιδί, να το τολμήσουν – η ευτυχία της μητρότητας είναι ανεκτίμητη. Βέβαια, πρέπει να τονίσουμε ότι τα κράτη πρέπει να υποστηρίζουν ουσιαστικά τις γυναίκες, ώστε να μπορούν να γίνουν μητέρες». Αυτή είναι μια σοφή συμβουλή από μια εμπειρότατη «μητέρα», τόσο στον προσωπικό όσο και στον επαγγελματικό της βίο…
Η αφορμή
Συζητάμε με την καθηγήτρια Ανοσολογίας καθώς ετοιμάζεται να επισκεφθεί τη χώρα μας (την πρώτη της επίσκεψη από το 2018, όπως μας είπε, λόγω της πολλής δουλειάς αλλά και της πανδημίας) και συγκεκριμένα τα Ιωάννινα, όπου θα είναι βασική ομιλήτρια στο 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο για τις Γυναίκες και τον Ελληνισμό. Αυτό το συνέδριο θα διεξαχθεί από τις 2 έως τις 6 Σεπτεμβρίου από το Δίκτυο «Food For Thought» Ελληνίδων Αυστραλίας, του οποίου η δρ Αποστολοπούλου είναι “προστάτιδα”, και σκοπεύει να αναδείξει επιτυχημένες Ελληνίδες από διάφορους τομείς που ζουν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
