Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, στην Ακρόπολη, κοντά στα Προπύλαια, υπήρχε ένας εντυπωσιακός μεσαιωνικός πύργος, γνωστός σήμερα ως Φραγκικός Πύργος. Αν και έχει υποστεί πολλές αλλαγές, μέρος του διατηρείται ακόμα και σήμερα, ενώ οι φωτογραφίες της εποχής αποκαλύπτουν ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο πάνω στον Ιερό Βράχο.
Η κατασκευή και η χρήση του πύργου
Ο Φραγκικός Πύργος χτίστηκε μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους σταυροφόρους το 1204, κατά τη διάρκεια της Δ’ Σταυροφορίας. Αποτελούσε μέρος των οχυρώσεων που οι Φράγκοι κατασκεύασαν για την προστασία τους από επιθέσεις. Με την πάροδο των χρόνων, ο πύργος απέκτησε διάφορες χρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας του ως φυλακή.
Περιγραφή του πύργου
Ο πύργος βρισκόταν στον χώρο του Παρθενώνα και αποτελούσε στρατηγικό σημείο παρατήρησης και άμυνας, προσφέροντας πανοραμική θέα της Αθήνας και της γύρω περιοχής. Χρησιμοποιούνταν επίσης ως κατοικία από την οικογένεια Ατσγιόλι, η οποία φέρεται να τον έχτισε, αν και κάποιες πηγές αποδίδουν την κατασκευή του στη δυναστεία των Ντε Λα Ρος. Στην κορυφή του άναβαν φωτιές φάρους, που ήταν ορατές μέχρι τον Ακροκόρινθο στην Πελοπόννησο.
Ο πύργος ήταν κατασκευασμένος από πέτρες που προέρχονταν από τα λατομεία της Πεντέλης και του Πειραιά, ενώ χρησιμοποιήθηκαν και υλικά από τα αρχαία κτίρια της Ακρόπολης. Ήταν τετράγωνος, με ύψος 26 μέτρα, μήκος 8,7 μέτρα και πλάτος 7,8 μέτρα, και οι τοίχοι του είχαν πάχος 1,75 μέτρο στη βάση. Αρχιτεκτονικά, ήταν παρόμοιος με τους φραγκικούς πύργους της Βενετίας.
Η φυλακή του Οδυσσέα Ανδρούτσου
Κατά την Τουρκοκρατία, ο πύργος, γνωστός ως Γουλάς ή Κουλάς, χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη αλατιού και φυλακή. Στην αρχή της Ελληνικής Επανάστασης, δώδεκα σημαντικοί Αθηναίοι φυλακίστηκαν από τις οθωμανικές αρχές, με εννέα από αυτούς να εκτελούνται και τρεις να καταφέρνουν να διαφύγουν. Στον πύργο αυτό φυλακίστηκε το 1825 ο στρατηγός Οδυσσέας Ανδρούτσος από πολιτικούς του αντιπάλους, όπου και βασανίστηκε μέχρι τον θάνατό του.
Το γκρέμισμα και οι αντιδράσεις
Μετά την απελευθέρωση της Αθήνας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ξεκίνησε μια προσπάθεια αναμόρφωσης της πόλης. Ο Λουδοβίκος Α΄ της Βαυαρίας, πατέρας του Βασιλιά Όθωνα, έστειλε τον κλασικιστή αρχιτέκτονα Λέο φον Κλέντσε για να ηγηθεί του σχεδιασμού της. Από το 1834, η Ακρόπολη είχε κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος.
Στους στόχους των επεμβάσεων περιλαμβάνονταν ο καθαρισμός από μεσαιωνικές και οθωμανικές οχυρώσεις και η αναστήλωση των μνημείων. Ανάμεσα στα κτίρια που γκρεμίστηκαν ήταν και ο Φραγκικός Πύργος. Το 1875 (ή κατά άλλες πηγές το 1874), με καθοδήγηση και χρηματοδότηση από τον Ερρίκο Σλήμαν, ο πύργος κατεδαφίστηκε, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις, κυρίως στη Δυτική Ευρώπη, όπου οι άνθρωποι επανεκτιμούσαν το μεσαιωνικό τους παρελθόν.
Ο ιστορικός Ουίλιαμ Μίλερ, στο έργο του «The Latins in the Levant, a history of Frankish Greece» (σελ. 401), χαρακτήρισε την κατεδάφιση του πύργου ως «πράξη βανδαλισμού, ανάξια κάθε λαού που είναι διαποτισμένος από τη συνέχεια της ιστορίας».
Διαβάστε ακόμη: Μεντρεσές: Η τραγική ιστορία της πύλης που συναντάς «τυχαία» στην Πλάκα
Διαβάστε ακόμη: Τι έγραφε η πρώτη καθημερινή εφημερίδα στην Αθήνα
