Η Σιωπηλή Πανδημία της Μικροβιακής Αντοχής
Αμέσως μετά την πανδημία της COVID-19, σημειώνεται μια νέα, “σιωπηλή πανδαιμία” που προκαλεί σοβαρές συνέπειες στην υγεία του πληθυσμού. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Lancet, οι θάνατοι από πολυανθεκτικά μικρόβια στην Ελλάδα φτάνουν περίπου τις 2.500 ετησίως, ενώ παγκοσμίως αγγίζουν το ανησυχητικό νούμερο των 1.270.000. Αυτές οι πληροφορίες προέρχονται από τον καθηγητή Παθολογικής Φυσιολογίας Λοιμωξιολογίας, Νικόλαο Σύψα, ο οποίος αναφέρθηκε στην ανάγκη για σωστή αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής, καθώς και στη σημασία των νέων αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια πρόσφατης ενημερωτικής συνάντησης.
Η Υπερδύναμη των Μικροβίων
Η νέα αυτή πανδημία αφορά την ικανότητα των μικροβίων να αναπτύσσουν αντοχή στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται εναντίον τους. Όπως εξήγησε ο κ. Σύψας, «η υπερδύναμη των μικροβίων έγκειται στην απίστευτη προσαρμοστικότητα τους». Τα μικρόβια υπάρχουν στη Γη για περισσότερα από 3.5 δισεκατομμύρια χρόνια, ενώ οι άνθρωποι μόλις 300.000 χρόνια, γεγονός που καθιστά την ανθρωπότητα πιο ευάλωτη απέναντί τους.
Η Ιστορία και η Σημασία των Αντιβιοτικών
Η ανακάλυψη της πενικιλίνης αποτέλεσε ένα σημαντικό επίτευγμα για την ανθρωπότητα, αλλά, δυστυχώς, είναι βραχύβιο. Ο αείμνηστος Alexander Fleming, που τυχαία ανακάλυψε την πενικιλίνη, προειδοποίησε ότι «εάν δεν χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά σωστά, δυστυχώς θα τα χάσουμε». Με άλλα λόγια, η ανευθυνότητα στη χρήση των αντιβιοτικών οδηγεί σε αντοχή, που σημαίνει ότι τα μικρόβια αναπτύσσουν μηχανισμούς κατά των φαρμάκων μέσω ενζύμων ώστε να τα αχρηστεύσουν.
Οι Κίνδυνοι της Επανεμφάνισης Επικίνδυνων Λοιμώξεων
Σε περίπτωση που επανερχόμασταν στην εποχή προ των αντιβιοτικών, θα παρατηρούσαμε αύξηση κατά 40% των θανάτων από επικίνδυνες λοιμώξεις. Ο κ. Σύψας ανέφερε πως έχουμε ήδη αρχίσει να επιστρέφουμε σε εκείνη την εποχή, δεδομένου του αυξανόμενου αριθμού πολυανθεκτικών βακτηρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι με τη λήψη ενός μόνο αντιβιοτικού, ο λάρυγγας μπορεί να αποικιστεί από ανθεκτικά μικρόβια για διάστημα έξι μηνών.
Στρατηγικές Παρέμβασης
Οι παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής πρέπει να είναι πολυδιάστατες. «Η παρέμβαση μόνο στα νοσοκομεία δεν είναι αρκετή. Απαιτείται δράση και στη γεωργία και την κτηνοτροφία», τόνισε ο κ. Σύψας.
Αndrobenosho Noidos nosocomios: το πρόβλημα των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων
Η μικροβιακή αντοχή είναι υπεύθυνη για 1.270.000 θανάτους ετησίως, με τη χώρα μας να διατηρεί την πρωτοκαθεδρία στην κατανάλωση αντιβιοτικών και τις σχετικές λοιμώξεις. Ο επιπολασμός ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων στην Ελλάδα είναι διπλάσιος σε σχέση με την Ευρώπη, κάνοντάς την μη ασφαλή για τους ασθενείς, όπως ανέφερε πρόσφατη έκθεση του ECDC.
Στρατηγικές Καταπολέμησης Μικροβιακής Αντοχής
Για να επιτευχθούν οι στόχοι της καταπολέμησης της μικροβιακής αντοχής στη χώρα, θα χρειαστούν πολυεπίπεδες δράσεις, όπως:
- Ενίσχυση επιτήρησης της μικροβιακής αντοχής και κατανάλωσης αντιμικροβιακών.
- Προώθηση ορθολογικής χρήσης αντιμικροβιακών.
- Μέτρα πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων.
- Ενίσχυση εθνικών σχεδίων δράσης στο πλαίσιο της ενιαίας υγείας.
- Ενίσχυση έρευνας και καινοτομίας για νέες θεραπείες.
Προβλήματα και Λύσεις
Η έλλειψη ποιοτικού υγειονομικού προσωπικού και η νοοτροπία που δεν τηρεί τους κανόνες υγιεινής στην Ελλάδα επιτείνει το πρόβλημα, ενώ η υποστελέχωση των νοσοκομείων στερεί τη δυνατότητα άμεσης και αποτελεσματικής παρέμβασης.
Νομοθετικές Παρεμβάσεις
Οκωβράβισε ο κ. Σύψας την ηλεκτρονική συνταγογράφηση αντιβιοτικών, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι είναι ένα βήμα που πολλές χώρες έχουν ήδη εφαρμόσει από τη δεκαετία του 1940. Παράλληλα, αναφέρθηκε και σε προγράμματα για την καλύτερη καταγραφή και παρακολούθηση της κατανάλωσης αντιβιοτικών.
Γρήγορες Διαδικασίες Έγκρισης Νέων Αντιβιοτικών
Μια άλλη σπουδαία τομή είναι η πιθανότητα της υποχρεωτικής ένταξης του αντιβιογράμματος σε νοσοκομεία για ορισμένα αντιβιοτικά, καθώς και η ανάγκη για σχέδια fast-track έγκρισης που θα επιτρέπουν στα νέα φάρμακα να εισέρχονται ταχύτερα στην αγορά.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να υπάρχουν και οικονομικά κίνητρα για τη φαρμακευτική βιομηχανία ώστε να διασφαλιστεί η διάθεση φθηνών, αλλά και αποτελεσματικών παλαιών αντιβιοτικών.
Το Μέλλον και οι Προκλήσεις
Η πρόκληση για το μέλλον είναι η ανάπτυξη νέων φαρμάκων και η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης για την ανακάλυψη νέων δραστικών μορίων. Ο κ. Γραμμέλης, δήλωσε ότι η αλλαγή του καθεστώτος των μελετών είναι επιτακτική προκειμένου να ενταχθούν νέα αντιβιοτικά στην ιατρική φαρέτρα μας.
