Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του WWF Ελλάς, τα πλαστικά καλαμάκια, πιάτα, μαχαιροπήρουνα και άλλα είδη που απαγορεύτηκαν το 2021 συνεχίζουν να κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, όπως συνέβαινε και πριν. Η οργάνωση καταγγέλλει την κυβέρνηση για την αδυναμία εφαρμογής του νόμου και την ανοχή της σε αυτήν την κατάσταση.
Η οργάνωση επισημαίνει ότι η τρέχουσα κατάσταση συνιστά «ξεκάθαρη οπισθοδρόμηση» σε ένα ζήτημα για το οποίο η Ελλάδα είχε καταφέρει να ξεχωρίσει το 2020, όταν ήταν μία από τις πρώτες χώρες της ΕΕ που ενσωμάτωσε την Οδηγία για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης στο εθνικό της δίκαιο.
Μια από τις τακτικές που αναδείχθηκαν στην έρευνα είναι η αναγνώριση των προβληματικών ειδών ως «επαναχρησιμοποιούμενων», χωρίς οι αρμόδιες αρχές να δείχνουν την απαραίτητη προσοχή για την καταπολέμηση αυτής της πρακτικής.
Σήμερα, μόλις το 39% των πλαστικών μπουκαλιών συλλέγεται.
Η έκθεση του WWF Ελλάς υπογραμμίζει επίσης την ανεπαρκή εφαρμογή των κανονισμών που προβλέπουν τη μείωση των πλαστικών ποτηριών και φαγητοδοχείων κατά 30% μέχρι το 2024, γεγονός που στερεί από το κράτος σημαντικά έσοδα από την ανταποδοτική εισφορά.
Τα καπάκια που μένουν ενωμένα στα πλαστικά μπουκάλια διευκολύνουν την ανακύκλωση.
Η οργάνωση αναφέρει επίσης την έλλειψη συμμόρφωσης από τις επιχειρήσεις του εμπορίου και της εστίασης, οι οποίες δεν τηρούν την υποχρέωση να προσφέρουν προϊόντα σε επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη.
Επιπλέον, το WWF Ελλάς τονίζει την αποτυχία της κυβέρνησης να εφαρμόσει τη χωριστή συλλογή πλαστικών μπουκαλιών, με τον νόμο να προβλέπει ότι θα πρέπει να συλλέγεται το 77% μέχρι το 2025, ενώ σήμερα συλλέγεται μόλις το 39%. Το σύστημα επιστροφής εγγύησης για πλαστικά μπουκάλια, το οποίο έπρεπε να εφαρμοστεί από τις αρχές του 2023, έχει μετατεθεί για το 2026.
Αυτή η κατάσταση αποδίδεται στην υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών, όπως ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και η Διϋπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ), οι οποίες αδυνατούν να επιβλέψουν χιλιάδες επιχειρήσεις σε όλη την Ελλάδα.
Οι δημόσιες βρύσες και τα επαναχρησιμοποιούμενα παγούρια μπορούν να μειώσουν τη χρήση πλαστικών μπουκαλιών (Mr.TinMD / CC BY-ND 2.0).
Ευθύνες αποδίδονται επίσης και στην τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία δεν προχωρά στη δημιουργία δημόσιων βρυσών, κάτι που είναι απαραίτητο για τη μείωση της κατανάλωσης πλαστικών μπουκαλιών νερού. Μόνο το 2022, πωλήθηκαν σχεδόν 2 δισεκατομμύρια μπουκάλια PET στην Ελλάδα, κυρίως για εμφιαλωμένο νερό.
Η κυβέρνηση δεν έχει θεσπίσει συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για διάφορα προβληματικά πλαστικά, όπως τα αποτσίγαρα και τα αλιευτικά εργαλεία. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα, οι επιχειρήσεις που παράγουν ή εμπορεύονται τέτοια προϊόντα πρέπει να πληρώνουν για τη ρύπανση που προκαλούν.
Στις ελάχιστες θετικές επιδόσεις του κράτους, σύμφωνα με την οργάνωση, περιλαμβάνονται η επιτυχής προσάρτηση των καπακιών στις φιάλες, η καλή πρόοδος στην διάθεση πλαστικών φιαλών PET με 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο μέχρι το 2025, καθώς και η σήμανση προϊόντων όπως τα προϊόντα καπνού και τα υγρά μαντηλάκια.
