Το ανώτατο δικαστήριο του ΟΗΕ στη Χάγη πρόκειται να ξεκινήσει την επόμενη εβδομάδα ακροαματική διαδικασία σχετικά με την υποχρέωση των κυβερνήσεων να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της. Αυτή η υπόθεση θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες για τις δίκες που σχετίζονται με το κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η διαδικασία αυτή έρχεται λίγες ημέρες μετά την COP29, την παγκόσμια σύνοδο για το κλίμα που πραγματοποιήθηκε στο Αζερμπαϊτζάν, όπου οι αναπτυσσόμενες χώρες εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για τη χρηματοδοτική στήριξη των 300 δισεκατομμυρίων ευρώ που υποσχέθηκαν οι ανεπτυγμένες οικονομίες, χαρακτηρίζοντας την ανεπαρκή.
Η γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου ζητήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.
Ο Ραλφ Ρεγκενβάρου, ειδικός απεσταλμένος του Βανουάτου, μιας νησιωτικής χώρας του Ειρηνικού που ήδη πλήττεται από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τόνισε την αναγκαιότητα σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων και αύξησης της χρηματοδότησης για τις πιο ευάλωτες χώρες. «Δεν έχουμε δει κάτι τέτοιο στα αποτελέσματα των COP», δήλωσε ο Ρεγκενβάρου στο Reuters, προσθέτοντας ότι ελπίζει το Διεθνές Δικαστήριο να προσφέρει μια διέξοδο από την αδράνεια που παρατηρείται στις συζητήσεις για την κλιματική αλλαγή.
Η διαδικασία θα διαρκέσει μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου, με την απόφαση να αναμένεται το 2025. Αν και οι γνωμοδοτήσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ) δεν είναι νομικά δεσμευτικές, έχουν σημαντική πολιτική βαρύτητα. Ειδικοί δήλωσαν στο Reuters ότι η απόφαση της Χάγης θα μπορούσε να αποτελέσει οδηγό για κρίσιμες δίκες που αφορούν τις συνέπειες της παγκόσμιας θέρμανσης.
Φέτος, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε την ελβετική κυβέρνηση για την αποτυχία της να προστατεύσει τα δικαιώματα των πολιτών μέσω επαρκών μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής, αν και απέρριψε δύο άλλες προσφυγές, γεγονός που υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα αυτών των υποθέσεων.
Το Βανουάτου θα είναι η πρώτη από τις 98 χώρες και 12 διεθνείς οργανισμούς που θα εκθέσουν τα επιχειρήματά τους στο Διεθνές Δικαστήριο. Η υπόθεση άνοιξε το 2023, όταν η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ζήτησε από το Διεθνές Δικαστήριο να γνωμοδοτήσει σχετικά με τις νομικές υποχρεώσεις των κυβερνήσεων να προστατεύουν το παγκόσμιο κλίμα και αν οι ανεπτυγμένες χώρες, που φέρουν μεγαλύτερη ευθύνη για το πρόβλημα, θα πρέπει να παρέχουν αποζημιώσεις για τις ζημιές, ειδικά σε μικρά νησιωτικά κράτη.
«Δεδομένου ότι η COP29 δεν προσέφερε μια σαφή κατεύθυνση για την κλιματική δικαιοσύνη και φιλοδοξία, οποιαδήποτε εξέλιξη από το ICJ θα φέρει αυξημένο βάρος», σχολίασε η Λία Μέιν-Κλινγκστ, δικηγόρος της οργάνωσης ClientEarth. Στις ακροάσεις θα συμμετάσχουν και άλλες κυβερνήσεις, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, οι δύο μεγαλύτεροι παραγωγοί αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και εκπρόσωποι του συνδέσμου πετρελαιοπαραγωγών χωρών OPEC.
Στο μεταξύ, οι προσφυγές σχετικά με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αυξάνονται παγκοσμίως, ενισχύοντας την ανάγκη για νομική και πολιτική δράση.
