Από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε ένα μήνυμα σχετικά με την «παράθυρο ευκαιρίας» για την ελληνοτουρκική διαφορά, ακολουθώντας το «σήμα» που είχε στείλει νωρίτερα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από το ίδιο βήμα.
Η γεωπολιτική διάσταση
Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, σε συνδυασμό με τις τρέχουσες γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, καθιστούν σαφές ότι η επίλυση της διαφοράς Ελλάδας – Τουρκίας θα ήταν προς όφελος και των δύο χωρών. Αυτή η διαπίστωση τονίζεται από την ελληνική πλευρά, η οποία αναγνωρίζει ότι η κατάσταση δεν μπορεί να θεωρείται μόνιμα ήρεμη όσο δεν υπάρχει λύση στο ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών.
Στάση της Ελλάδας
Ο Μητσοτάκης ανέφερε τις έξι συναντήσεις που είχε με τον Ερντογάν τον τελευταίο χρόνο και την Διακήρυξη των Αθηνών, υπογραμμίζοντας τη δέσμευση των δύο πλευρών να συνεχίσουν να αναζητούν τρόπους για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων. Επισήμανε επίσης ότι υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω συνεργασία σε κοινές προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση, και τόνισε την ανάγκη για ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας για την αποφυγή εντάσεων.
Προθυμία για διάλογο
Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να εργαστεί για την επίλυση του εκκρεμούς ζητήματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν και οι δύο χώρες δεν έχουν καταφέρει να επιλύσουν αυτή τη διαφορά για περισσότερα από 40 χρόνια, ο Μητσοτάκης τόνισε ότι αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αναπόφευκτο να παραμείνει άλυτη.
Προβληματισμοί για τις διαπραγματεύσεις
Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει πώς μπορεί να ξεκινήσει μια συζήτηση για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, όταν η Τουρκία έχει θέσει ως κόκκινη γραμμή την «Γαλάζια Πατρίδα» και το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Υπάρχει η δυνατότητα η Άγκυρα να υποχωρήσει από τις αξιώσεις της; Επίσης, είναι η ελληνική πλευρά έτοιμη να κάνει τους απαραίτητους συμβιβασμούς για να βρεθεί κοινό έδαφος;
Διερευνητικές επαφές
Από το 2002 έως σήμερα, Αθήνα και Άγκυρα έχουν πραγματοποιήσει 64 γύρους διερευνητικών επαφών χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης έχει παραδεχθεί ότι σήμερα η κατάσταση είναι χειρότερη από ό,τι στο παρελθόν, καθώς οι τουρκικές αξιώσεις έχουν διευρυνθεί. Παρά την απογοήτευση, ο Γεραπετρίτης εξέφρασε την ελπίδα ότι υπάρχει μια ευκαιρία για ειλικρινή διάλογο με την Τουρκία.
Η κατάσταση στην Κύπρο
Στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση, ο Μητσοτάκης αναφέρθηκε επίσης στο Κυπριακό, επισημαίνοντας τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την παράνομη εισβολή της Τουρκίας και την κατοχή μέρους της Κύπρου. Τόνισε ότι δεν υπάρχει καμία πρόοδος στη στάση της Τουρκίας και επανέλαβε τη δέσμευση της Ελλάδας για την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου.
Αναζητώντας λύσεις
Ο Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι η λύση δύο κρατών δεν είναι αποδεκτή και κάλεσε την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή κοινότητα να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να συζητήσουν μια αμοιβαία αποδεκτή και βιώσιμη λύση. Η Ελλάδα και η ελληνοκυπριακή πλευρά δηλώνουν έτοιμες για συνομιλίες, διατηρώντας το ηθικό πλεονέκτημα, αν και η κατάσταση παραμένει περίπλοκη.
Συμπέρασμα
Καθώς οι διπλωμάτες αναρωτιούνται αν οι πρόσφατες δηλώσεις αποτελούν μια κενή προσδοκία ή αν υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση για λύση, η προσοχή στρέφεται στη δυνατότητα των δύο πλευρών να συνεργαστούν για την επίλυση των διαφωνιών τους. Η επόμενη περίοδος θα δείξει αν θα υπάρξει πρόοδος ή αν οι διαφορές θα παραμείνουν ανοιχτές.
