Η Άνγκελα Μέρκελ αναφέρεται σε μια στρατηγική κίνηση του Αλέξη Τσίπρα που τους αιφνιδίασε, περιγράφοντας τη στιγμή που ο Έλληνας Πρωθυπουργός ανακοίνωσε την απόφαση της κυβέρνησής του για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με τη συμφωνία που είχε προτείνει η τρόικα, μέσω του Eurogroup, το 2015. Αυτή η απόφαση αφορούσε το τρίτο μνημόνιο, το οποίο υπήρξε ιδιαίτερα δύσκολο για τον ΣΥΡΙΖΑ και τη χώρα.
Στα απομνημονεύματά της με τίτλο «Ελευθερία: Αναμνήσεις 1954-2021» (Freiheit: Erinnerungen 1954-2021), η Μέρκελ αναλύει εκτενώς τη συνάντηση της 26ης Ιουνίου 2015 με τον Αλέξη Τσίπρα, κατά την οποία του παρουσιάστηκε η πρόταση των εταίρων. Οι διαπραγματεύσεις είχαν προηγηθεί με σφοδρότητα, καθώς οι δανειστές επέμεναν σε σκληρές συνταγές λιτότητας, δείχνοντας αυστηρότητα προς την κυβέρνηση της «πρώτης φοράς Αριστερά».
Η Μέρκελ περιγράφει την απόφαση του Τσίπρα για το δημοψήφισμα ως αποτέλεσμα στρατηγικού σχεδιασμού, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις επικρίσεις που τον ήθελαν να ενεργεί από πανικό και επιπολαιότητα. Αυτή η στρατηγική κίνηση αιφνιδίασε όχι μόνο τους πολιτικούς αντιπάλους του, αλλά και τους κύριους παίκτες της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, όπως τον Ολάντ, τον Τουσκ, τη Λαγκάρντ και τον Γιούγκερ.
Με τα λόγια της Μέρκελ
Στην κορύφωση της διαπραγμάτευσης του ελληνικού προγράμματος το καλοκαίρι του 2015, η Μέρκελ αναφέρεται στην στάση του Τσίπρα και την απόφασή του για δημοψήφισμα, που αποτέλεσε την κορύφωση του δράματος, ως αποτέλεσμα καλά προγραμματισμένης στρατηγικής.
Όταν περιγράφει το παρασκήνιο του δημοψηφίσματος, η Γερμανίδα καγκελάριος δεν αναφέρεται σε απερισκεψία ή απελπισία, όπως ισχυρίζονται οι επικριτές του Τσίπρα. Αντίθετα, το αποκαλεί αιφνιδιαστικό αλλά προμελετημένο ελιγμό, που άφησε άφωνους τους συμμετέχοντες της συνάντησης.
Κατά τη Σύνοδο της 26ης Ιουνίου, η ΕΕ παρουσίασε για πρώτη φορά ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα για την Ελλάδα, μετά από πολυάριθμες διαπραγματεύσεις. Ο Τουσκ παρουσίασε την πρόταση, η οποία είχε σχεδόν επιβληθεί από τους τρεις θεσμούς, ενώ ο Τσίπρας απέφυγε να μιλήσει, προκειμένου να μην καταγραφεί η συμφωνία στα πρακτικά.
Η Μέρκελ θυμάται τη στιγμή που πλησίασε τον Τσίπρα και τον ρώτησε αν σκοπεύει να τοποθετηθεί. Η απάντησή του ήταν ότι θα επιστρέψει στην Αθήνα για να συνεδριάσει με το υπουργικό του συμβούλιο. Αυτή η απάντηση αιφνιδίασε τη Μέρκελ και τον Ολάντ, καθώς όλοι πίστευαν ότι ο Τσίπρας είχε αποδεχτεί το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων.
Το σχετικό απόσπασμα στο βιβλίο αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Αλέξη, δεν είπες τίποτα ακόμη. Σκοπεύεις να πάρεις τον λόγο;»
«Όχι, ο Ντόναλντ έχει ήδη εξηγήσει τα πάντα».
«Και τι σκοπεύεις να κάνεις τώρα;» ρώτησα έκπληκτη.
«Θα πάρω αμέσως το αεροπλάνο για Αθήνα και θα συσκεφτώ με το υπουργικό μου συμβούλιο για το τι θα κάνουμε» απάντησε ήρεμα.
Έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Ο Ολάντ κι εγώ είχαμε αποκομίσει την εντύπωση πως ο Τσίπρας είχε αποδεχτεί το αποτέλεσμα των νυχτερινών διαπραγματεύσεων.
Αφού ενημέρωσε τους Ολάντ και Μέρκελ για την απόφαση του υπουργικού του συμβουλίου να διεξάγει δημοψήφισμα, ο Τσίπρας δήλωσε ότι ο λαός θα αποφασίσει για το συμφωνηθέν πρόγραμμα. Αυτή η απόφαση ήταν αναγκαία για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα.
Η μαρτυρία της Μέρκελ δείχνει ότι ο Τσίπρας τους αιφνιδίασε πλήρως. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι, παρά την αρχική αδιαφορία της ελληνικής πλευράς, ο Τσίπρας είχε φέρει μαζί του σοβαρούς εμπειρογνώμονες, γεγονός που οδήγησε σε μια βιώσιμη συμφωνία με ισχυρή χρηματοδότηση από την ΕΕ και επιμήκυνση της αποπληρωμής των δανείων.
Αυτή η δραματοποίηση των γεγονότων οδήγησε τελικά σε μια σοβαρή διαπραγμάτευση που ακολούθησε το δημοψήφισμα και, τρία χρόνια αργότερα, η Ελλάδα κατάφερε να βγει οριστικά από τα μνημόνια, παραμένοντας στο ευρώ.
Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Άνγκελα Μέρκελ: «Τώρα είχε σωθεί πλέον και η Ελλάδα». Νωρίτερα, είχε εξηγήσει πώς η ΕΕ είχε καταφέρει να «σωθεί» από το ελληνικό πρόβλημα ήδη από την περίοδο του πρώτου μνημονίου, με την Ελλάδα να παραμένει η μόνη απροστάτευτη απέναντι στη χρεοκοπία μέχρι το καλοκαίρι του 2015.
