Οκτώβριος 1944. Η πλατεία Αγίας Σοφίας γεμίζει από πλήθος κόσμου, που γιορτάζει την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τη ναζιστική κατοχή. Το κλίμα είναι πανηγυρικό, με πρόσωπα γεμάτα χαρά και υπερηφάνεια για την απελευθέρωση της πόλης.
Την ίδια στιγμή, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, οι καταστροφές που προκάλεσαν οι γερμανικές δυνάμεις είναι εμφανείς. Στην παραλιακή λεωφόρο, ο στρατός του ΕΛΑΣ παρελαύνει, μαζί με το γυναικείο του τμήμα και αντάρτισσες, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ημέρας.
Σαράντα χρόνια αργότερα, το 2024, αυτές οι ιστορικές στιγμές αναβιώνουν μέσα από σπάνια ντοκουμέντα σε ένα φωτογραφικό λεύκωμα που επιμελήθηκε η τομεακή οργάνωση του ΚΚΕ στον δήμο Θεσσαλονίκης, αφιερωμένο στη 80η επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης από τον ΕΛΑΣ.
Η Μαργαρίτα Αρβανιτάκη, μέλος της τομεακής οργάνωσης, αναφέρει ότι το λεύκωμα χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει φωτογραφικά ντοκουμέντα από την είσοδο των κατοχικών δυνάμεων στην πόλη. Στις σελίδες του, οι αναγνώστες θα βρουν εικόνες των γερμανικών στρατευμάτων με φόντο τον Λευκό Πύργο και τη ναζιστική σημαία που κυματίζει πάνω από το ξενοδοχείο Μεντιτερανέ.
Στο δεύτερο μέρος, αναδεικνύεται η δράση του ΕΑΜ στην πόλη μέχρι το 1943, με αναφορές στις κινητοποιήσεις για την πείνα και την επιστράτευση. Η Αρβανιτάκη τονίζει τη σημασία των κινητοποιήσεων που απέτρεψαν τη μαζική πολιτική επιστράτευση εργατών για τα γερμανικά εργοστάσια.
Το κύριο μέρος του λευκώματος εστιάζει στην ημέρα της απελευθέρωσης, με φωτογραφικά ντοκουμέντα που καταγράφουν τις βασικές στιγμές, όπως την είσοδο των μαχητών του ΕΛΑΣ στην πόλη και το μνημόσυνο για τα θύματα της κατοχής. Περιλαμβάνονται επίσης αποσπάσματα από εφημερίδες της εποχής που αποτυπώνουν το κλίμα και τις αντιδράσεις του κόσμου.
Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα περιγράφει τη μάχη της Νεάπολης, η οποία κράτησε έξι ώρες, και αναφέρει πώς οι κάτοικοι της περιοχής υπερασπίστηκαν τους μαχητές του ΕΛΑΣ. Το λεύκωμα κλείνει με μια παραστατική αφήγηση του Γιώργου Ιωάννου για την ημέρα της απελευθέρωσης, που μεταφέρει την ατμόσφαιρα και την αίσθηση της Θεσσαλονίκης εκείνης της εποχής.
Στιγμιότυπο από την πλατεία Αγίας Σοφίας
Το λεύκωμα, με τίτλο «80 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ», περιλαμβάνει επίσης έναν πρόλογο που αναλύει την ιστορία του λαϊκού κινήματος, προσπαθώντας να αντλήσει διδάγματα για τη σημερινή οργάνωση του αγώνα του λαού.
Οι μαχητές του ΕΛΑΣ στην Άγια Σοφία
Συνεχίζονται οι εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης
Το λεύκωμα είναι μόνο μία από τις πολλές εκδηλώσεις που οργανώνει η τομεακή οργάνωση του ΚΚΕ στον δήμο Θεσσαλονίκης για την απελευθέρωση της πόλης. Από την αρχή του μήνα, έχουν προγραμματιστεί διάφορες δραστηριότητες, με επόμενο ιστορικό περίπατο στην Άνω Πόλη, που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 20 Οκτωβρίου στις 10:30, με αφετηρία την πλατεία Καλλιθέας.
Στις 11:00, θα γίνει εκδήλωση προς τιμήν του δολοφονημένου Τάσου Μαγλαρίδη, μέλους του ΚΚΕ, από το δημοτικό θέατρο Νεάπολης προς τον τόπο της δολοφονίας του. Ταυτόχρονα, στο πάρκο του Άρη στη Χαριλάου, θα γίνει εκδήλωση τιμής και μνήμης για τον Αλέκο Σιώτη, ΕΠΟΝιτη και μαχητή του ΕΛΑΣ, με ομιλητή τον Άκη Αδάμ, μέλος της ΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ.
Τέλος, στις 17:00, έχει προγραμματιστεί ιστορικός περίπατος στην περιοχή της Ανάληψης, με αφετηρία τη συμβολή Βασιλίσσης Όλγας και 25ης Μαρτίου.
