Ένα σχέδιο για την επίλυση του Κυπριακού φαινόταν να αναζητείται σε μια περίοδο που οι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή συνεχίζονται, αναγκάζοντας τους διεθνείς παίκτες να δράσουν σε διάφορα ζητήματα, με πρώτη προτεραιότητα τους ενεργειακούς δρόμους και τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας.
Η Τουρκία έχει επιβάλει τον ρόλο της ως μεσολαβητής, αρχικά στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη συνέχεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αποδεικνύοντας ετσι στους «μεγάλους» ότι δεν πρόκειται να παραμείνει στο περιθώριο. Αντιθέτως, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και κινήσεις στη διπλωματική σκακιέρα που υπογραμμίζουν τη σημασία της στην περιοχή.
Μετά από πέντε χρόνια, η Τουρκία κλήθηκε ξανά σε ευρωπαϊκή συνάντηση, με αντικείμενο τις τρέχουσες πολεμικές συγκρούσεις και τις σχέσεις Βρυξελλών-Άγκυρας.
Η ηρεμία και η Κύπρος
Η θετική ατμόσφαιρα στα ελληνοτουρκικά θέματα διευκόλυνε την πρόσκληση της ΕΕ προς τον Χακάν Φιντάν για το γεύμα στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών, ενώ και η Κύπρος συμβάλλει στην καλή αναπτυξή, καθώς ήρε τις αντιρρήσεις της. Στόχος της Κυπριακής κυβέρνησης είναι να μην κατηγορηθεί ότι ευθύνεται για τη στασιμότητα στο Κυπριακό, με τον Νίκο Χριστοδουλίδη να δηλώνει κάθε φορά έτοιμος για διάλογο.
Ο Ρόλος του Μπορέλ
Το γεύμα των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ με τον τούρκο ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, περιλάμβανε όλα τα κρίσιμα ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις Ευρώπης-Τουρκίας, καθώς και την Κύπρο. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, εξέφρασε τη χαρά του για την παρουσία του Φιντάν στη συνάντηση μετά από πέντε χρόνια απουσίας.
«Επισημάναμε την αλληλεγγύη της ΕΕ, σεβόμενοι τις θέσεις της Κύπρου, και τη βούλησή μας να βρούμε λύση μέσω πολιτικού διαλόγου», δήλωσε ο Μπορέλ.
Εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι αυτή η πρόσκληση προς τον τούρκο ΥΠΕΞ «θα είναι το πρώτο βήμα για την επανέναρξη του διαλόγου σχετικά με το Κυπριακό πρόβλημα».
Η Στήριξη του Κόμπος
Ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Κωνσταντίνος Κόμπος, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την προσέγγιση των κρατών-μελών της ΕΕ σε σχέση με το Κυπριακό. Υπογράμμισε ότι δεν μπορεί να υπάρξει αποσύνδεση του Κυπριακού από την πρόοδο των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Κυπριακές διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι οι ΥΠΕΞ των κρατών-μελών της ΕΕ αναγνώρισαν τη σημασία του Κυπριακού και πολλοί ευχαρίστησαν την Κύπρο για τη δυνατότητα παρουσίας του Φιντάν.
Ο Φιντάν και η τοποθέτησή του
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Φιντάν αναφέρθηκε στο Κυπριακό, απαντώντας στις τοποθετήσεις που έγιναν, επισημαίνοντας την απομόνωση της Τουρκοκυπριακής κοινότητας. Σημείωσε ότι οι συνομιλίες μέχρι σήμερα δεν είχαν θετικά αποτελέσματα για τους Τουρκοκύπριους.
Στην τοποθέτησή του ανέφερε ότι υπάρχουν δύο ισότιμες οντότητες στην Κύπρο που πρέπει να συνεργαστούν, επισημαίνοντας ότι οι ευρωτουρκικές σχέσεις δεν θα πρέπει να επηρεαστούν.
Ο Φιντάν τόνισε ότι στρατηγικός στόχος της Τουρκίας παραμένει η ένταξη στην ΕΕ, αναφερόμενος επίσης στον κανονισμό για τις θεωρήσεις εισόδου για Τούρκους πολίτες στις χώρες Σένγκεν, ζητώντας εκ νέου την απελευθέρωσή τους.
Αναφέρθηκε και στην ανάγκη επικαιροποίησης της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας, ζητώντας την επαναλειτουργία των μηχανισμών διαλόγου Τουρκίας-ΕΕ που διακόπηκαν το 2019, προκειμένου να δοθεί δυναμική έτσι ώστε οι σχέσεις να εξελιχθούν.
Οι Θέσεις του Γεραπετρίτη
Από την πλευρά της Ελλάδας, ο υπουργός Γεραπετρίτης τόνισε ότι η Ελλάδα υποστηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, η οποία μπορεί να είναι επωφελής και για τις δύο πλευρές.
Ωστόσο, υπογράμμισε ότι αυτό προϋποθέτει σεβασμό από την Τουρκία στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και στο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών-μελών της ΕΕ.
Επέστησε επίσης την προσοχή στη σημασία ανοικτών διαύλων επικοινωνίας μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας για την πρόληψη κρίσεων.
Ο Γεραπετρίτης έκανε ειδική αναφορά στο Κυπριακό, το οποίο συνδέεται με την πρόοδο των ευρωτουρκικών σχέσεων, καλώντας την Τουρκία να χρησιμοποιήσει όλες τις δυνατές επιλογές για να επανεκκινήσει τις συνομιλίες υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
Εν αναμονή των Εξελίξεων από την Τουρκία
Το Κυπριακό παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο στο ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η Τουρκία στην περιοχή, εάν οι μεγάλοι παίκτες θέλουν να τηρήσουν τα προσχήματα.
Ωστόσο, η δυνατότητα προόδου σε μια νέα συζήτηση για την επίλυση του Κυπριακού εξαρτάται κυρίως από τη διάθεση της Τουρκίας να επιστρέψει σε συμφωνημένα πλαίσια του ΟΗΕ, ενώ όλοι συμφωνούν ότι το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τα ανταλλάγματα που μπορεί να προταθούν στην Άγκυρα.
Αυτά τα ανταλλάγματα θα πρέπει να είναι αποδεκτά τόσο από την Αθήνα όσο και από τη Λευκωσία.
Για να σπάσει η αδιέξοδη κατάσταση και να επαναληφθούν οι συνομιλίες, η πρωτοβουλία είναι στα χέρια της Τουρκίας. Ένα επόμενο σημαντικό βήμα θα είναι η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, που μπορεί να δώσει την ευκαιρία για μια πρώτη συνάντηση.
