Η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποψήφια χώρα για ένταξη, ωστόσο οι διαπραγματεύσεις για την ένταξή της έχουν παραμείνει σε αδιέξοδο από το 2018. Στην ετήσια έκθεση προόδου που δημοσιεύθηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επισημαίνονται σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών της Τουρκίας.
Στην Τουρκία «εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες στους τομείς των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης».
Η έκθεση αναφέρει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τον Απρίλιο του 2024, επανέλαβε το στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για την προώθηση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπογραμμίζεται η σημασία της επανέναρξης και της προόδου των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού, προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας.
«Η ΕΕ και η Τουρκία επιδιώκουν να επανασυνδεθούν σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος, σύμφωνα με τις συστάσεις της κοινής ανακοίνωσης για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας του Νοεμβρίου 2023 και τα σχετικά συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η ΕΕ συνεργάζεται με την Τουρκία με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο, υπό την προϋπόθεση καθορισμένων όρων», αναφέρεται στην έκθεση. Επίσης, τονίζεται ότι τον τελευταίο χρόνο πραγματοποιήθηκαν υψηλού επιπέδου διάλογοι μεταξύ της Επιτροπής και της Τουρκίας για θέματα όπως η μετανάστευση, η ασφάλεια, η γεωργία, η υγεία, η έρευνα και η καινοτομία. Η ΕΕ θα συνεχίσει τις προσπάθειές της για την επίλυση βασικών διαφορών και τη συνεργασία με την Τουρκία σε τομείς που είναι αμοιβαία επωφελείς, συμπεριλαμβανομένης της Τελωνειακής Ένωσης.
Ωστόσο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι ανησυχίες για τα θεμελιώδη δικαιώματα και το κράτος δικαίου στην Τουρκία παραμένουν, τονίζοντας ότι «ο διάλογος για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα είναι αναπόσπαστο κομμάτι των ευρωτουρκικών σχέσεων».
Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Σχέσεις Γειτονίας
Η έκθεση τονίζει την ανάγκη η Τουρκία να αποφεύγει απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας. Πρέπει να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σέβεται την κυριαρχία όλων των κρατών μελών της ΕΕ επί της χωρικής τους θάλασσας και του εναέριου χώρου τους. Αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα διερεύνησης και εκμετάλλευσης των φυσικών τους πόρων, σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, ιδίως την UNCLOS.
Οι σχέσεις καλής γειτονίας είναι ουσιαστικό μέρος της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, ωστόσο, υπάρχουν προκλήσεις στις διμερείς σχέσεις με ορισμένα γειτονικά κράτη μέλη της ΕΕ, κυρίως με την Ελλάδα και την Κύπρο. Η συνέχιση του διαλόγου με καλή πίστη και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ελληνοτουρκικές Σχέσεις
Σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η Επιτροπή αναγνωρίζει την ενίσχυση του «θετικού κλίματος» και την επανασύνδεση που σημειώθηκε μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου του 2023. Οι δύο χώρες είχαν μια σειρά υπουργικών συναντήσεων, με σημαντικές συναντήσεις μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 2023 και στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2023, όπου υπεγράφη η Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας.
Ωστόσο, παρά το θετικό κλίμα, το θέμα της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών παραμένει πηγή εντάσεων. Από τον Ιανουάριο του 2024, η Τουρκία έχει εκδώσει προειδοποιήσεις ναυσιπλοΐας που αφορούν την αποστρατιωτικοποίηση είκοσι τριών ελληνικών νησιών, εγείροντας αξιώσεις επί της ελληνικής κυριαρχίας. Επίσης, η Τουρκία αντέτεινε στην ανακοίνωση της Ελλάδας για τη δημιουργία θαλάσσιου πάρκου εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων.
Από τον Φεβρουάριο του 2023, οι παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από την Τουρκία έχουν μειωθεί, χωρίς αναφορές για πτήσεις πάνω από κατοικημένες περιοχές. Ωστόσο, οι παραβιάσεις των ελληνικών χωρικών υδάτων αυξάνονται το 2024 σε σχέση με το 2023.
Τον Ιούλιο του 2024, η Τουρκία επιχείρησε να εμποδίσει τις ερευνητικές δραστηριότητες για το έργο του Great Sea Interconnector, που είναι έργο κοινού ενδιαφέροντος της ΕΕ. Η Τουρκία συνεχίζει να προγραμματίζει τη διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας με την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», που δεν αναγνωρίζεται διεθνώς, στις περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας που δεν ελέγχονται από την κυβέρνηση.
Κύπρος
Η ΕΕ έχει στρατηγικό συμφέρον για τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο, και γι’ αυτό η επανέναρξη των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού είναι κρίσιμη. Η Τουρκία υποστηρίζει μια λύση δύο κρατών, αντίθετη στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Είναι ζωτικής σημασίας η Τουρκία να δεσμευτεί για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση εντός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, με βάση μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία.
Η Επιτροπή τονίζει ότι η Τουρκία πρέπει να εκπληρώσει την υποχρέωσή της να εφαρμόσει πλήρως το Πρόσθετο Πρωτόκολλο στη Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ-Τουρκίας και να προχωρήσει στην εξομάλυνση των σχέσεών της με την Κυπριακή Δημοκρατία. Πρέπει επίσης να ανακαλέσει όλες τις ενέργειες που έχουν ληφθεί από τον Οκτώβριο του 2020 σχετικά με τα Βαρώσια, οι οποίες παραβιάζουν τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Σημειώνεται ότι δεν υπήρξαν μη εξουσιοδοτημένες γεωτρήσεις από την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο κατά την περίοδο αναφοράς.
Μετανάστευση
Σύμφωνα με τη Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας του 2016, η συνεργασία με τις τουρκικές αρχές για τη διαχείριση της μετανάστευσης συνεχίζεται με θετικά αποτελέσματα, παρά τις προκλήσεις. Η Τουρκία φιλοξενεί 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία και άλλες χώρες, και η ΕΕ έχει κινητοποιήσει 10 δισεκατομμύρια ευρώ από το 2011 για τη στήριξη των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής. Η Επιτροπή παρέχει βοήθεια σε τομείς όπως οι βασικές ανάγκες, η διαχείριση των συνόρων, η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη και η κοινωνικοοικονομική υποστήριξη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
