Η Μικρασιατική Καταστροφή, η γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού και η γενοκτονία των Αρμενίων είναι γεγονότα που καθόρισαν την ιστορία της περιοχής. Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ υπήρξε ο αρχιτέκτονας της σύγχρονης Τουρκίας, ενός κοσμικού κράτους που θεμελιώθηκε πάνω σε αίμα και πόνο.
Γεννημένος το 1881 στη Θεσσαλονίκη, που τότε ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Ατατούρκ προερχόταν από μια μεσοαστική μουσουλμανική οικογένεια με καταγωγή από την Αλβανία. Ο πατέρας του, Αλί Ρίτζα Εφέντ, ήταν έμπορος ξυλείας και κρατικός αξιωματούχος, και είχε παντρευτεί τη Ζουμπεϊτέ Χανίμ, με την οποία απέκτησαν έξι παιδιά. Μόνο ο Μουσταφά και η αδερφή του Μακμπουλέ επιβίωσαν μέχρι την ενηλικίωσή τους.
Ο πατέρας του επιδίωξε να του προσφέρει την καλύτερη εκπαίδευση, στέλνοντάς τον σε ένα από τα πιο σύγχρονα σχολεία της εποχής. Όταν ο Μουσταφά ήταν επτά ετών, ο Αλί Ρίτζα Εφέντ απεβίωσε, γεγονός που αναστάτωσε την οικογένεια και οδήγησε τον μικρό Μουσταφά να μείνει προσωρινά σε ένα αγρόκτημα ενός θείου του. Στη συνέχεια, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και φοίτησε αρχικά στο Γυμνάσιο Δημοσίων Υπαλλήλων και αργότερα στο Στρατιωτικό Γυμνάσιο, όπου διακρίθηκε για τις ικανότητές του.
Στο Στρατιωτικό Γυμνάσιο, ο καθηγητής μαθηματικών του του πρόσθεσε το όνομα Κεμάλ, που σημαίνει ωριμότητα ή τελειότητα στα τουρκικά. Αφού ολοκλήρωσε το Στρατιωτικό Λύκειο στο Μοναστήρι, συνέχισε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη, αποφοίτησε το 1905 με τον βαθμό του λοχαγού και διορίστηκε στη 5η Στρατιά στη Δαμασκό.
Από νωρίς, ο Ατατούρκ άρχισε να αναλαμβάνει πολιτική δράση κατά της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αντιτιθέμενος στον θεσμό της αυτοκρατορίας και προσχωρώντας στο εθνικιστικό κίνημα των Νεότουρκων. Η στρατηγική του ικανότητα στα πεδία των μαχών του προσέφερε προστασία από διώξεις, αν και οι επιθέσεις του κατά του Σουλτάνου τον οδήγησαν σε φυλάκιση, έστω και προσωρινά.
Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ατατούρκ έδειξε το στρατιωτικό του ταλέντο, αποκρούοντας την επίθεση των Άγγλων και Γάλλων στη μάχη των Δαρδανελλίων. Στη μάχη του Τσανάκκαλε, είπε στους στρατιώτες του τη διάσημη φράση: «Δε σας διατάζω να επιτεθείτε, σας διατάζω να πεθάνετε». Παρά τις απώλειες, η στρατηγική του άλλαξε τη ροή της μάχης και τον καθόρισε ως ήρωα της αυτοκρατορίας.
Η αναγέννηση της Τουρκίας
Μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, ο Ατατούρκ ξεκίνησε ένα ένοπλο εθνικιστικό κίνημα, ζητώντας την πλήρη ανεξαρτησία της Τουρκίας. Οι σφαγές που ακολούθησαν σε περιοχές όπως ο Πόντος και η Αρμενία, καθώς και η υποστήριξη από τη Δύση, τον κατέστησαν ισχυρό ηγέτη σε μια χώρα που αναγεννιόταν.
Το Νοέμβριο του 1922, ο Σουλτάνος εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη, και 11 μήνες αργότερα, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ορκίστηκε ως ο πρώτος πρόεδρος της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Αμέσως, άρχισε να οικοδομεί ένα νέο κράτος με δυτικά πρότυπα, απομακρύνοντας κάθε στοιχείο ισλαμισμού από τη διοίκηση.
«Ο πολιτισμένος κόσμος είναι πολύ μπροστά μας. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να προλάβουμε» δήλωσε το 1926. Κατήργησε τα θρησκευτικά σχολεία, επιβάλλοντας τα λαϊκά, και αντικατέστησε την αραβική γραφή με το λατινικό αλφάβητο, εισάγοντας το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Επίσης, προώθησε την ισότητα των φύλων και αντικατέστησε το Οθωμανικό Δίκαιο με έναν σύγχρονο αστικό και ποινικό κώδικα.
Ωστόσο, το πιο σημαντικό ήταν ότι προώθησε την εθνική συνείδηση σε βάρος της θρησκευτικής, γεγονός που εξακολουθεί να αποτελεί θέμα αντιπαράθεσης στην Τουρκία μέχρι σήμερα.
Η προσωπική ζωή του Ατατούρκ ήταν γεμάτη πάθη και έρωτες, όπως η σχέση του με τη Ζωή Σταυρίδη, γνωστή και ως Ζωζώ Νταλμάς. Αν και παντρεύτηκε, δεν απέκτησε βιολογικά παιδιά, αλλά υιοθέτησε εννέα, με τη Σαμπιχά Γκιοκτσέν να ξεχωρίζει ως η πρώτη γυναίκα πιλότος μαχητικού αεροσκάφους.
Ο Ατατούρκ είχε μεγάλη αδυναμία στο αλκοόλ. Οι φήμες λένε ότι κατανάλωνε καθημερινά τουλάχιστον ένα μπουκάλι ρακί. Ο Βρετανός πρέσβης στην Άγκυρα, σερ Πέρσι Λορέν, αναφέρθηκε σε μια νύχτα που είχε μείνει ξάγρυπνος πίνοντας μαζί του, περιγράφοντας την κατάσταση ως έλλειψη μέτρου.
Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ πέθανε στις 10 Νοεμβρίου 1938, στις 9:05 το πρωί, στην Κωνσταντινούπολη, στο παλάτι Ντολμάμπαχτσε. Η αιτία θανάτου ήταν η κίρρωση του ήπατος, που καθιστούσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ιδιαίτερα δύσκολα.
