Από το Άουσβιτς και το Τσέρνομπιλ μέχρι το Γκέτισμπουργκ, τον τόπο της δολοφονίας του Κένεντι και το Μνημείο της 11ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, πολλοί επισκέπτες επιλέγουν να ταξιδέψουν σε μέρη που φέρουν το βάρος της ιστορίας και της ανθρώπινης τραγωδίας.
Αυτή η νέα τάση στον τουρισμό ονομάζεται σκοτεινός τουρισμός και, όπως υποδηλώνει το όνομά της, αφορά την επίσκεψη προορισμών με σκοτεινό παρελθόν, όπου έχουν συμβεί μερικές από τις πιο ζοφερές στιγμές της ανθρώπινης ιστορίας.
Οι προορισμοί αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν γενοκτονίες, δολοφονίες, φυλακίσεις, εθνοκαθαρτικές ενέργειες, πολέμους ή φυσικές καταστροφές. Αν και κάποιοι συνδέουν αυτή την ιδέα με ιστορίες φαντασμάτων και τρόμου, οι ερευνητές που εξετάζουν το φαινόμενο τονίζουν ότι δεν σχετίζεται με φόβο ή υπερφυσικά στοιχεία.
Ο όρος σκοτεινός τουρισμός επινοήθηκε το 1996 από τους J. John Lennon και Malcolm Foley, μέλη ΔΕΠ στο Glasgow Caledonian University, οι οποίοι μελέτησαν αυτή την ταξιδιωτική τάση και επιχείρησαν να την κατηγοριοποιήσουν.
Τα μνημεία αποτελούν καθρέπτη της ιστορίας και προσελκύουν χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Παραδείγματα όπως το Μνημείο του Ολοκαυτώματος στο Βερολίνο και η Σπιναλόγκα, προσφέρουν στους επισκέπτες την ευκαιρία να αποτίσουν φόρο τιμής και να γνωρίσουν την παγκόσμια ιστορία.
Προβληματισμοί γύρω από τη νέα αυτή τάση
Η ισορροπία μεταξύ της αναγνώρισης, της μνήμης, του σεβασμού και της εμπορικής εκμετάλλευσης των τραυματικών γεγονότων είναι κρίσιμη για την επιτυχία του σκοτεινού τουρισμού.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι το αμφιλεγόμενο σχέδιο μετατροπής του Jonestown στη Γουιάνα σε τουριστικό αξιοθέατο, όπου ο αρχηγός της λατρείας Jim Jones και οι 900 οπαδοί του πέθαναν το 1978 αφού κατανάλωσαν δηλητηριασμένο ποτό. Η Jordan Vilchez, επιζών της τραγωδίας, δήλωσε ότι η Γουιάνα έχει το δικαίωμα να επωφεληθεί από τα γεγονότα, αλλά οι επισκέπτες πρέπει να αντιμετωπίζονται με σεβασμό.
Χώρες που φημίζονται για σκοτεινό τουρισμό
Ο ιστότοπος darktourism.com έχει καταρτίσει μια λίστα με τις 10 κορυφαίες χώρες για σκοτεινό τουρισμό:
- Γερμανία
- Πολωνία
- ΗΠΑ
- Ιαπωνία
- Ρουάντα
- Καμπότζη
- Ουκρανία
- Αυστρία
- Καζακστάν
- Βόρεια Κορέα
Σκοτεινός τουρισμός στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, οι προορισμοί που σχετίζονται με τον σκοτεινό τουρισμό περιλαμβάνουν:
- Το νησί των Λεπρών στην Κρήτη
- Τα Καβείρια Μυστήρια και οι Τόπακες της Σαμοθράκης
- Τα Δρακόσπιτα στην Εύβοια
- Μακρόνησος
- Γυάρος
- Οι κρυφές σήραγγες στη Λέρο