Η ήττα του καθεστώτος του Μπασάρ Αλ Άσαντ στη Συρία έχει προκαλέσει χαρές σε πολλούς, αλλά οι Κούρδοι, που υπήρξαν αντίπαλοι του καθεστώτος, βρίσκονται τώρα αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις.
Η τελική πτώση του μπααθικού καθεστώτος μπορεί να σηματοδοτήσει την αρχή του τέλους για το όνειρο των Κούρδων σχετικά με την αυτονομία τους, όπως επισημαίνει ανάλυση του Economist. Η Τουρκία, που θεωρείται ο μεγαλύτερος εχθρός των Κούρδων, φαίνεται να έχει πλέον όλα τα πλεονεκτήματα με το μέρος της.
«Το μέλλον της Συρίας είναι αβέβαιο. Ένα νέο κύμα χάους ή ακόμα και μια νέα σύγκρουση μπορεί να είναι κοντά. Αυτή τη στιγμή, η επιρροή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Συρία είναι πιο ισχυρή από ποτέ», αναφέρει το βρετανικό περιοδικό.
Ο Ερντογάν, έχοντας αποδεχτεί ότι οι ελπίδες του για αλλαγή καθεστώτος στη Συρία έχουν εξανεμιστεί, έχει εστιάσει στην καταστολή της κουρδικής μειονότητας. Ζήτησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποσύρουν την υποστήριξή τους προς τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), οι οποίες συνεργάστηκαν με τις ΗΠΑ για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, και να αναθέσουν την ασφάλεια της περιοχής στην Τουρκία.
Σύμφωνα με τον Economist, ο Ερντογάν πιθανώς θα επαναφέρει αυτή την πρόταση στον επόμενο Αμερικανό πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ενδέχεται να αντιμετωπίσει μια νέα πραγματικότητα μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ.
Πρόσφατα, οι SDF δέχθηκαν επιθέσεις από τον Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA), που υποστηρίζεται από την Τουρκία και είναι αντίπαλος του Άσαντ. Στις 1 Δεκεμβρίου, ο SNA κατέλαβε το Τελ Ριφάατ, μια πόλη κοντά στα τουρκικά σύνορα, και μια εβδομάδα αργότερα, τη Μανμπίτζ, άλλο ένα κουρδικό προπύργιο.
Η επόμενη κίνηση φαίνεται να είναι η Κομπάνι, η οποία είχε σωθεί από τους Κούρδους κατά την επίθεση του Ισλαμικού Κράτους το 2015. Ο Ερντογάν είχε προειδοποιήσει για πιθανές νέες τουρκικές επιθέσεις κατά των Κούρδων, προκειμένου να επεκτείνει τη «ζώνη ασφαλείας» που έχουν δημιουργήσει οι στρατιωτικές δυνάμεις του στη Συρία.
Η επίθεση των τζιχαντιστών της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) εναντίον των καθεστωτικών δυνάμεων στο βόρειο Χαλέπι φαίνεται να έχει γίνει με την έγκριση της Τουρκίας, η οποία δεν μπορεί να περιμένει να δει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση.
Ο ρωσικός περιορισμός
Η Τουρκία, όπως επισημαίνει ο Economist, είχε περιοριστεί για χρόνια από τη Ρωσία, η οποία ελέγχει πολλές περιοχές του εναέριου χώρου της Συρίας. Οι τουρκικές αρχές ανησυχούσαν για την πιθανότητα ρωσικής επίθεσης κατά της Ιντλίμπ, όπου οι HTS παραμένουν εγκλωβισμένοι από το 2017.
Η απειλή αυτή έχει πλέον μειωθεί, γεγονός που έχει επιτρέψει στην Τουρκία να προχωρήσει σε στρατηγικές κινήσεις χωρίς τον φόβο ρωσικών αντεπιθέσεων.
Ο Ερντογάν επιθυμεί να επιστρέψουν στη Συρία οι 3 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες που φιλοξενεί στην Τουρκία, αλλά η κύρια προτεραιότητά του είναι να περιορίσει την επιρροή των SDF, οι οποίοι θεωρούνται προέκταση του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), του κύριου εχθρού της Τουρκίας.
Εάν το καθεστώς Άσαντ είχε καταφέρει να περιορίσει τους HTS και τους συμμάχους τους, οι Κούρδοι θα μπορούσαν να διατηρήσουν ή και να επεκτείνουν την αυτόνομη διακυβέρνησή τους. Ωστόσο, τώρα αντιμετωπίζουν τουρκικές δυνάμεις και πιθανές επιθέσεις από Άραβες συμμάχους.
Για τους Σουνίτες Άραβες που ζουν σε περιοχές υπό κουρδικό έλεγχο, οι SDF προσέφεραν καλύτερη διακυβέρνηση σε σύγκριση με το Ισλαμικό Κράτος ή τους συμμάχους του Άσαντ. Όμως, η αλλαγή της εξουσίας στη Δαμασκό άλλαξε την κατάσταση. «Τώρα που το καθεστώς έχει αποδυναμωθεί, οι Άραβες δεν έχουν λόγο να υποστηρίζουν το SDF», αναφέρει ο Φαμπρίνς Μπαλάνς, ακαδημαϊκός που μελετά την περιοχή. «Οι Κούρδοι είναι απομονωμένοι».
Η μοναδική ελπίδα των Τούρκων
Μια ελπίδα που παραμένει για τους Κούρδους αντάρτες είναι η αμερικανική υποστήριξη, με περίπου 900 στρατεύματα των ΗΠΑ να βρίσκονται δίπλα τους.
Ο Ερντογάν ελπίζει να πείσει τον Τραμπ να αποσύρει αυτές τις δυνάμεις. Θυμίζουμε ότι το 2019, ο Τραμπ είχε αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από τα σύνορα με τη Συρία, ανοίγοντας τον δρόμο για τις τουρκικές δυνάμεις, πριν αλλάξει γνώμη. Νωρίτερα φέτος, φημολογούνταν ότι σκεφτόταν μια πλήρη αποχώρηση από τη Συρία.
Ωστόσο, οι σύμβουλοι του Τραμπ, όπως ο σύμβουλος ασφαλείας Μάικ Γουόλτζ και ο Μάρκο Ρούμπιο, που είναι υποστηρικτές των Κούρδων, μπορεί να του αλλάξουν γνώμη.
Ο Ερντογάν αντιμετωπίζει επίσης εσωτερική πίεση από τον κυβερνητικό του εταίρο, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, και φαίνεται να έχει το πάνω χέρι. Το PKK είναι ήδη αποδυναμωμένο στην Τουρκία και στο βόρειο Ιράκ, ενώ η τουρκική κυβέρνηση έχει εντείνει την καταστολή κατά του κύριου κουρδικού κόμματος, απομακρύνοντας δημοκρατικά εκλεγμένους δημάρχους.
Ο Ερντογάν φαίνεται να επιδιώκει να επιβάλει μια λύση μέσω βίας στη Συρία και πολιτικής πίεσης στο εσωτερικό, αντί να διαπραγματευτεί με το PKK. «Η Τουρκία έχει μια μοναδική ευκαιρία να περιορίσει τους SDF», δηλώνει ο Omer Ozkizilcik, αναλυτής στο Ατλαντικό Συμβούλιο, «ιδίως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ ή ακόμα και νωρίτερα».
