Η πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ πραγματοποιήθηκε σε μόλις ένδεκα ημέρες, σχεδόν 14 χρόνια μετά την έναρξη της συριακής εξέγερσης, που πολλοί θεωρούσαν ότι είχε σβήσει. Η κατάσταση άλλαξε δραματικά, με τον χάρτη της Μέσης Ανατολής να ενδέχεται να ξαναχαραχτεί.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ προήλθε μετά από δύο σημαντικά γεγονότα: πρώτον, τον αποκεφαλισμό από το Ισραήλ του στρατιωτικού επιτελείου της Χεζμπολάχ, και δεύτερον, τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, στο Ιράν, επίσης αποδοθείσα στο Ισραήλ. Αυτοί οι σύμμαχοι του Άσαντ υπήρξαν καθοριστικοί για την επιβίωση του καθεστώτος του, αλλά η ισχύς τους φάνηκε να εξασθενεί.
Αρχικά, ο πρόεδρος Άσαντ φαινόταν αμετακίνητος, αλλά η υποστήριξη των κύριων συμμάχων του, όπως το Ιράν, η Ρωσία και η Χεζμπολάχ, άρχισε να μειώνεται δραματικά.
Η γρήγορη προέλαση των τζιχαντιστών
Η ταχεία προέλαση των ριζοσπαστών ισλαμιστών της Χαγιάτ Ταχρίρ ας Σαμ (ΧΤΣ) και των Τουρκικών υποστηριζόμενων οργανώσεων ανταρτών αιφνιδίασε τον κόσμο. Ούτε οι Σύροι ούτε οι διεθνείς παρατηρητές, φίλοι και εχθροί, δεν είχαν στραμμένη την προσοχή τους στη Δαμασκό, καθώς το ενδιαφέρον επικεντρωνόταν στη Λωρίδα της Γάζας και τον Λίβανο για περισσότερο από έναν χρόνο.
Η κατάσταση άλλαξε ραγδαία, με Σύρους να ποδοπατούν αγάλματα του Χάφεζ αλ Άσαντ και τον γιο του, Μπασάρ, να αναγκάζεται να φύγει.
«Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η νέα κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη Δαμασκό θα επιτρέψει στους Ρώσους να παραμείνουν, μετά από όλα όσα έχουν κάνει για το καθεστώς Άσαντ».
Χαμένοι και κερδισμένοι
Μετά την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ιράν και ο λεγόμενος «άξονας της αντίστασης» βρέθηκαν σε πόλεμο που αποκάλυψε τις αδυναμίες της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Η Χεζμπολάχ υπέστη σοβαρές απώλειες, με την ηγεσία της να αποδεκατίζεται και τον εμβληματικό ηγέτη της, Χασάν Νασράλα, να χάνει τη θέση του.
Οι οδοί ανεφοδιασμού της Χεζμπολάχ από το Ιράν, που δέχθηκαν επιθέσεις από το Ισραήλ, απειλούνται πλέον από τους νέους κυρίαρχους στη Δαμασκό, οι οποίοι δεν έχουν ξεχάσει τον ρόλο της στη συντριβή της εξέγερσης.
Οι δυνάμεις που υποστηρίζονται από την Ισλαμική Δημοκρατία σε Υεμένη και Ιράν διατηρούν την ικανότητα να προκαλούν αναταραχές, αλλά δεν φαίνεται ότι μπορούν να ανατρέψουν το υπάρχον καθεστώς.
Ο Αντρέας Κριγκ από το King’s College του Λονδίνου σημειώνει ότι «ο άξονας της αντίστασης χάνει τη διεθνή του διάσταση και το στρατηγικό του βάθος». Στο μεταξύ, η Ρωσία, απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία, κινδυνεύει να χάσει τη μεγαλύτερη ναυτική της βάση στη Μέση Ανατολή, στην Ταρτούς.
Αντίθετα, η Τουρκία, που υποστηρίζει τις οργανώσεις των ανταρτών, θεωρείται «ο μεγάλος κερδισμένος», αν και δεν έχει τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης.
Περιφερειακές συνέπειες
Με την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, εγείρονται ερωτήματα για την επόμενη μέρα και το πόσος χρόνος θα απαιτηθεί για να διαμορφωθεί μια νέα κατάσταση. Αναμένονται περιφερειακές συνέπειες, με τις χώρες του Κόλπου, όπως και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, να αναγκάζονται να ξανασυζητήσουν με τον Άσαντ, πρώην παρία τους.
Πλέον, οι χώρες αυτές αντιμετωπίζουν μια νέα απειλή: οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι στη Συρία φαίνονται πιο ισχυροί και μαχητικοί από ποτέ.
Και ο Τραμπ
Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ και άλλες χώρες της περιοχής περιμένουν τις εξελίξεις που μπορεί να προκύψουν από τις εκλογές του Ιανουαρίου, οι οποίες μπορεί να αλλάξουν το σκηνικό. Από τη Ραμπάτ μέχρι το Ριάντ, οι ηγέτες ελπίζουν να κερδίσουν χάρη από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είναι γνωστός για τη διπλωματία του που στηρίζεται σε ανταλλαγές.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι το «μπορντέλο» της Συρίας δεν ήταν «η μάχη» της Ουάσιγκτον. Σε κάθε περίπτωση, θα βρει μπροστά του μια διαφορετική Μέση Ανατολή.
Ο κ. Κριγκ μιλάει για «τον τέλος του μύθου της σταθερότητας των αυταρχικών καθεστώτων» και προειδοποιεί τους ηγέτες της περιοχής, όπως τον Χαφτάρ, τον Σίσι και τον Σάγεντ, ότι οι καιροί αλλάζουν.
Το 2011, κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, οι ηγέτες αυτοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με την ανατροπή αυταρχικών καθεστώτων που είχαν κυβερνήσει για δεκαετίες.
Πηγή: ΑΠΕ, AFP
