Σε λίγες μόνο ημέρες, το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ, το οποίο κυβερνούσε τη Συρία με σιδερένια πυγμή και φέρει την ευθύνη για εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους και εκατομμύρια πρόσφυγες, έχει γίνει παρελθόν.
Ο συνασπισμός των ανταρτών, με κυρίαρχη δύναμη τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), κατόρθωσε να καταλάβει τη Δαμασκό την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου, μετά από μια ταχεία στρατιωτική επιχείρηση.
Αν και η HTS είναι η κύρια δύναμη ανάμεσα στους αντάρτες, δεν είναι η μοναδική οργάνωση που ελέγχει εδάφη στη Συρία και θα έχει ρόλο στη διαμόρφωση του νέου πολιτικού τοπίου της χώρας.
Οι ένοπλες οργανώσεις στη Συρία δεν έχουν την ίδια προέλευση ούτε την ίδια ατζέντα, αν και κάποιες έχουν συνεργαστεί για την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ.
Σήμερα, Δευτέρα, ο ηγέτης της HTS, Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζουλάνι, που πλέον χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα Άχμεντ αλ Σαράα, συναντήθηκε με τον πρώην πρωθυπουργό Μοχάμεντ αλ Τζαλάλι για να συζητήσουν τις λεπτομέρειες της «μεταβίβασης της εξουσίας».
Το Al Jazeera δημοσίευσε χάρτες που δείχνουν πώς έχει αλλάξει η κατάσταση στη Συρία τις τελευταίες ημέρες.
Στις 26 Νοεμβρίου, η κατάσταση στη Συρία ήταν ως εξής:
Πηγή: Al Jazeera
Στις 8 Δεκεμβρίου, ο χάρτης άλλαξε ριζικά:
Πηγή: Al Jazeera
Από την πλευρά του, το Sky News προσπαθεί να αναδείξει το μωσαϊκό των οργανώσεων που δρουν στη Συρία, αναφέροντας τις περιοχές που ελέγχουν και τις υποστηρίξεις που έχουν.
Η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS)
Η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, η κύρια δύναμη στον συνασπισμό των ανταρτών, είναι μια ισλαμιστική οργάνωση που προσπαθεί να εμφανιστεί πιο μετριοπαθής από τη στιγμή που αποσχίστηκε από την Αλ Κάιντα και ήταν γνωστή ως Μέτωπο Νούσρα.
Η HTS διαθέτει εκτιμώμενους 10.000 έως 30.000 μαχητές και έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Τουρκία. Η βρετανική κυβέρνηση δήλωσε ότι μπορεί να την αφαιρέσει από τη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων, με την απόφαση να αναμένεται «σύντομα».
Με το πράσινο η περιοχή που εκτιμά το Sky News ότι ελέγχει η HTS στη Συρία.
Ο ιδρυτής της οργάνωσης, Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζουλάνι, αποσχίστηκε από την Αλ Κάιντα το 2016, με σκοπό να παρουσιαστεί ως πιο μετριοπαθής.
Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζουλάνι.
Σύμφωνα με το Sky News, η οργάνωση άλλαξε πολλές φορές ονόματα πριν καταλήξει στο HTS και γίνει η πιο ισχυρή οργάνωση εναντίον του καθεστώτος Άσαντ γύρω από την πόλη Ιντλίμπ, στα βορειοδυτικά της Συρίας.
«Πρόκειται για μια ισλαμική οργάνωση που εκπροσωπεί το πολιτικό Ισλάμ», δήλωσε ο στρατιωτικός αναλυτής και καθηγητής Μάικλ Κλαρκ στο Sky News.
«Ο Τζουλάνι ισχυρίζεται ότι είναι απλώς Σύροι εθνικιστές που θα είναι ανεκτικοί απέναντι σε όλες τις μειονότητες. Ωστόσο, αποκλείουν ρητά τη δημοκρατία, καθώς αυτή αφαιρεί τη δικαιοδοσία από τον Θεό», πρόσθεσε.
«Έτσι, το καλύτερο που μπορούμε να ελπίζουμε από την HTS είναι μια μορφή ‘καλοσυνάτης δικτατορίας’ με ανοχή προς το μωσαϊκό των διαφορετικών λαών της Συρίας», εκτίμησε ο ίδιος.
«Ωστόσο, οι πιθανότητες να μπορέσουν να συγκεντρώσουν όλους τους Σύρους κάτω από το λάβαρο του συριακού πατριωτισμού είναι περιορισμένες – επομένως, υποπτεύομαι ότι δεν θα παραμείνουν για πολύ», κατέληξε ο Κλαρκ.
Ο Κλαρκ θεωρεί ότι η HTS επιδιώκει τον έλεγχο ολόκληρης της Συρίας, σε αντίθεση με τις αντίπαλες οργανώσεις που απλά επιθυμούν να αναγνωριστούν οι δικές τους ατζέντες.
Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF)
Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) σχηματίστηκαν το 2015 και αποτελούνται κυρίως από Κούρδους μαχητές που επιδιώκουν τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους σε εδάφη της Συρίας, του Ιράκ και της Τουρκίας, ενώ περιλαμβάνουν και χριστιανικές και αραβικές πολιτοφυλακές.
Οι SDF αποτελούνται κυρίως από μέλη των κουρδικών Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG), οι οποίες ιδρύθηκαν το 2012 και ανέλαβαν τον έλεγχο μεγάλων τμημάτων της βορειοανατολικής Συρίας, ενώ οι δυνάμεις του Άσαντ αντιμετώπιζαν τους αντάρτες στα δυτικά.
Πολλοί από τους μαχητές του YPG είναι βετεράνοι του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο αγωνίζεται επί δεκαετίες για την εγκαθίδρυση του Κουρδιστάν ως ανεξάρτητου κράτους στην Τουρκία, όπως σημειώνει το Sky News.
Καθώς το Ισλαμικό Κράτος προχωρούσε στη Συρία από το 2014, οι YPG το συγκράτησαν, γεγονός που τους εξασφάλισε τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Οι SDF είναι ο κύριος εταίρος της Δύσης στην καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους», δήλωσε ο καθηγητής Κλαρκ.
«Οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν να εμπλακούν υπερβολικά – αν και, όπως πολλές δυτικές χώρες, υποστηρίζουν γενικά μια κουρδική πατρίδα. Έτσι, παρέχουν στήριξη μέσω δύναμης και πληροφοριών, ενώ οι SDF κάνουν τη βρώμικη δουλειά στο έδαφος», πρόσθεσε.
Ο καθηγητής Κλαρκ τις περιγράφει ως «καλά οργανωμένες» και στρατιωτικά ισχυρότερες σε αριθμό και ικανότητα, προσθέτοντας ότι «δεν επιδιώκουν να καταλάβουν ολόκληρη τη Συρία», αλλά εστιάζουν αποκλειστικά στον αγώνα των Κούρδων.
Μέλη των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων μετά την κατάληψη της Ντέιρ ελ Ζορ στην ανατολική Συρία στις 7 Δεκεμβρίου.
Ο Εθνικός Συριακός Στρατός (SNA)
Μετά την αποστολή στρατευμάτων από την Τουρκία στη Συρία το 2016 για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους και των κουρδικών οργανώσεων, σχηματίστηκε ένα δίκτυο πολιτοφυλακών που υποστηρίζεται από την Τουρκία και το 2017 μετονομάστηκε σε Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA).
Η οργάνωση αυτή ενσωμάτωσε πολλά στοιχεία του πρώην Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA).
Ο Εθνικός Συριακός Στρατός (SNA) διατηρεί μια περιοχή κατά μήκος των συροτουρκικών συνόρων, βόρεια του Χαλεπίου, λειτουργώντας ως μια νεκρή ζώνη για να εμποδίσει τις κουρδικές δυνάμεις.
«Όπως οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), έχουν μια αντι-ισλαμιστική ατζέντα, αλλά υποστηρίζονται από την Τουρκία αντί για τις ΗΠΑ», δήλωσε ο καθηγητής Κλαρκ.
Αν και ο Εθνικός Συριακός Στρατός (SNA) είναι πρόθυμος να συνεργαστεί με τις δυνάμεις της HTS για την εκδίωξη του Άσαντ, η ατζέντα του είναι τελικά «ανταγωνιστική» προς αυτήν, πρόσθεσε.
Ο Εθνικός Συριακός Στρατός (SNA) κατέχει εδάφη κατά μήκος των τουρκικών συνόρων, τα οποία χωρίζονται από μεγαλύτερες περιοχές που ελέγχονται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) στα βορειοανατολικά και βορειοδυτικά.
Μέλη του Εθνικού Συριακού Στρατού στην επαρχία Σανλιούρφα στην Τουρκία το 2019.
Άλλες οργανώσεις που δρουν στη Συρία
Πολλές άλλες ένοπλες οργανώσεις δραστηριοποιούνται στη Συρία.
Παρά το γεγονός ότι το Ισλαμικό Κράτος έχει σχεδόν εξαλείφθεί από τη Συρία από τις ΗΠΑ το 2019, διατηρεί κάποια παρουσία σε ορισμένες περιοχές της χώρας.
Ο στρατός των ΗΠΑ διατηρεί περίπου 900 στρατιώτες στη Συρία για να καταστείλει οποιαδήποτε δραστηριότητα, με τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους να γίνονται πιο συχνές από το 2023, όπως αναφέρει το Sky News.
Υπάρχουν διάφοροι άλλοι ευρύτεροι συνασπισμοί ανταρτικών οργανώσεων, σύμφωνα με το βρετανικό μέσο.
Η Οργάνωση Επιχειρήσεων του Νότου σχηματίστηκε ως νέος συνασπισμός ανταρτών εν μέσω της εξέγερσης αυτού του μήνα και περιλαμβάνει περίπου 50 οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων Χριστιανών, Δρούζων και Αλαουιτών μαχητών.
«Οι περισσότερες από αυτές τις μικρότερες πολιτοφυλακές αλλάζουν ονόματα και στρατόπεδα αρκετά συχνά», σημείωσε ο καθηγητής Κλαρκ.
«Όλοι ανταγωνίζονται για να αναγνωριστούν οι δικές τους ατζέντες από τον επικρατέστερο», κατέληξε ο καθηγητής.
