Μετά την παγκόσμια κρίση της πανδημίας, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν επιστρέψει στην κανονικότητα. Ωστόσο, για ορισμένους ασθενείς με long Covid, η νέα αυτή κανονικότητα δεν θυμίζει καθόλου την προηγούμενη ζωή τους.
Η Ουατσούκα Γκιτσόι από την Κένυα, μία πρώην επιχειρηματίας 41 ετών, είναι ένα από αυτά τα άτομα. Αφού έχει υποφέρει από χρόνια κόπωση, πόνο και κρίσεις πανικού, δυσκολεύεται να ακούσει φράσεις όπως «Περαστικά» ή «Εύχομαι ταχεία ανάρρωση». «Πιστεύω ότι πρέπει να αποδεχτεί κανείς ότι στην περίπτωσή μου δεν πρόκειται να συμβεί», εξηγεί στο Reuters, κουνώντας απογοητευμένα το κεφάλι της.
Η εικόνα που προκύπτει από πρόσφατες επιστημονικές μελέτες είναι ανησυχητική: όσο περισσότερο καιρό παραμένει κάποιος άρρωστος, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα πλήρους ανάρρωσης. Η πιθανότητα ανάρρωσης είναι μεγαλύτερη τους πρώτους έξι μήνες μετά την αρχική λοίμωξη από τον κορονοϊό Covid-19, με καλύτερες προοπτικές για όσους είχαν ήπια λοίμωξη ή είχαν εμβολιαστεί, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε φέτος στο The Lancet.
Για όσους υποφέρουν πάνω από δύο χρόνια, οι πιθανότητες ανάρρωσης είναι «πολύ μικρές», σύμφωνα με τον Μανότζ Σιβάν, καθηγητή Φυσιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. Προτείνει μάλιστα την ονομασία «έμμονη long Covid» για την κατάσταση αυτή, θεωρώντας ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται όπως οι χρόνιες παθήσεις, όπως η ινομυαλγία και το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, οι οποίες μπορεί να είναι είτε εκδηλώσεις της long Covid είτε παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή της.
Η αμερικανίδα Σάνον Τέρνερ πάσχει από long Covid από το 2020 (Reuters)
Πόσο συχνό είναι;
Η long Covid, η οποία ορίζεται ως συμπτώματα που διαρκούν τουλάχιστον τρεις μήνες μετά την αρχική λοίμωξη, συνδέεται με μια μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων, όπως ακραία κόπωση, δύσπνοια, δυσκολία στη συγκέντρωση και πόνους στις αρθρώσεις. Αν και μπορεί να είναι ήπια ή να προκαλεί σοβαρές αναπηρίες, δεν υπάρχουν αποδεκτά διαγνωστικά τεστ ή θεραπείες, παρά την πρόοδο στην κατανόηση των παραγόντων κινδύνου και των πιθανών αιτίων.
Σύμφωνα με μια βρετανική μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι στην επιθεώρηση Nature Communications, σχεδόν το ένα τρίτο όσων ανέφεραν συμπτώματα 12 εβδομάδες μετά την αρχική λοίμωξη είχαν αναρρώσει στους 12 μήνες. Οι πιθανότητες ανάρρωσης ήταν χαμηλότερες για τους ασθενείς που είχαν νοσηλευτεί λόγω Covid-19.
Μια μελέτη της βρετανικής στατιστικής υπηρεσίας (ONS) έδειξε ότι δύο εκατομμύρια άτομα ανέφεραν συμπτώματα long Covid τον περασμένο Μάρτιο. Ο Σιβάν εκτιμά ότι οι παγκόσμιες εκτιμήσεις για τον αριθμό των ασθενών κυμαίνονται μεταξύ 65 και 200 εκατομμυρίων, με 20 έως 60 εκατομμύρια από αυτούς να υποφέρουν για χρόνια.
Ενώ οι ΗΠΑ και ορισμένες άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, συνεχίζουν να χρηματοδοτούν έρευνες για την long Covid, πάνω από 20 ειδικοί και οργανώσεις ασθενών έχουν δηλώσει ότι η χρηματοδότηση μειώνεται σε άλλες πλούσιες χώρες. Σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, η δυνατότητα χρηματοδότησης για τέτοιες μελέτες είναι περιορισμένη.
«Η προσοχή έχει στραφεί αλλού», δήλωσε ο Αμιτάβα Μπάνερτζι, καθηγητής του University College στο Λονδίνο, ο οποίος είναι επικεφαλής μιας μεγάλης μελέτης που δοκιμάζει φάρμακα και προγράμματα αποκατάστασης. Υποστηρίζει ότι η long Covid πρέπει να αντιμετωπίζεται ως χρόνια πάθηση, παρόμοια με την καρδιοπάθεια ή την αρθρίτιδα.
Η Σάνον Τέρνερ προσπαθεί να συνεχίσει τη ζωή της. Πάσχει από long Covid και δύο αυτοάνοσα νοσήματα (Reuters)
«Αναπηρία»
Η Λετίσια Σοάρες από τη Βραζιλία, 39 ετών, διαγνώστηκε με Covid-19 το 2020 και από τότε υποφέρει από ακραία κόπωση και χρόνιο πόνο. Στις καλές της ημέρες, μπορεί να παραμείνει ξύπνια για πέντε ώρες. Όταν είναι σε θέση να εργαστεί, είναι ερευνήτρια σε μια οργάνωση υποστήριξης ασθενών και συμμετείχε σε πρόσφατη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που δημοσιεύτηκε στο Nature.
Η Σοάρες πιστεύει ότι η ανάρρωση σπάνια πραγματοποιείται μετά τους 12 μήνες. Αν και τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρούν προσωρινά, είναι πιθανό να επιστρέψουν. «Είναι μια βαθιά αναπηρία που οδηγεί σε απομόνωση. Περνάς το χρόνο σου αναρωτώμενος ‘Θα γίνω χειρότερα;’», λέει από την εμπειρία της.
Η Σοάρες παίρνει αντισταμινικά και άλλα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στην καθημερινότητα. Τέσσερις ειδικοί δήλωσαν ότι συχνά συνταγογραφούν τέτοια φάρμακα, για τα οποία υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι βοηθούν.
Οι ασθενείς που δεν βρίσκουν ανακούφιση αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο επαναλοίμωξης από Covid-19, γεγονός που μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά τους. Η Σάνον Τέρνερ, μια 39χρονη τραγουδίστρια καμπαρέ από τη Φιλαδέλφεια, νόσησε με Covid-19 τον Απρίλιο του 2020 και τα συμπτώματά της δεν υποχώρησαν.
Ήδη ζούσε με ψωριασική αρθρίτιδα και αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, αυτοάνοσες παθήσεις για τις οποίες λάμβανε στεροειδή και ανοσοθεραπεία. Αυτές οι παθήσεις αυξάνουν τον κίνδυνο για long Covid, σύμφωνα με τους ειδικούς. Φέτος το καλοκαίρι, η Τέρνερ νόσησε ξανά από Covid-19 και τώρα νιώθει πάντα κουρασμένη, χρησιμοποιώντας περιπατητήρα για να περπατήσει.
Παρά τον πόνο, τη ζαλάδα και την ταχυκαρδία που συχνά την οδηγούν στο νοσοκομείο, είναι αποφασισμένη να συνεχίσει την καριέρα της. «Δεν θέλω να ζήσω τη ζωή μου στο κρεβάτι», δηλώνει.
