Μια νέα μελέτη ρίχνει φως σε ένα προϊστορικό οικολογικό μυστήριο που αφορά την Κύπρο: οι πυγμαίοι ελέφαντες και ιπποπόταμοι του νησιού πιθανότατα εξοντώθηκαν από τους πρώτους κατοίκους του, σύμφωνα με πρόσφατα ευρήματα.
Στα τέλη του Πλειστόκαινου, περίπου 12.000 χρόνια πριν, οι πυγμαίοι ελέφαντες, που ζύγιζαν 500 κιλά, και οι πυγμαίοι ιπποπόταμοι των 130 κιλών ήταν τα μεγαλύτερα ζώα που κατοικούσαν στην Κύπρο, καθώς η εποχή των παγετώνων πλησίαζε στο τέλος της και η γεωργία άρχιζε να αναπτύσσεται στη Μέση Ανατολή.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, υποστηρίζει ότι οι πρώτοι Homo sapiens, οι οποίοι έφτασαν στην Κύπρο πριν από 12-14 χιλιάδες χρόνια, μπορεί να είχαν σημαντικό ρόλο στην εξαφάνιση αυτών των ειδών. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές εκτιμούν ότι οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες θα μπορούσαν να είχαν εξοντώσει τον πυγμαίο ιπποπόταμο και στη συνέχεια τον πυγμαίο ελέφαντα σε λιγότερο από 1.000 χρόνια.
Αντίθετα με προηγούμενες θεωρίες που υποστήριζαν ότι οι πρώτοι κάτοικοι ήταν είτε πολύ λίγοι είτε έφτασαν μετά την εξαφάνιση των ζώων, οι υπολογισμοί της μελέτης δείχνουν ότι ο πληθυσμός των 3-7 χιλιάδων ανθρώπων εκείνης της εποχής ήταν αρκετός για να οδηγήσει στην εξαφάνιση αυτών των γιγαντόσωμων ζώων.
Η ανάλυση βασίστηκε σε μαθηματικά μοντέλα που περιλάμβαναν δεδομένα όπως οι ενεργειακές ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού και η αποδοτικότητα του κυνηγιού. «Η Κύπρος προσφέρει ένα ιδανικό σετ συνθηκών για να εξετάσουμε την επίδραση των ανθρώπινων πληθυσμών στην εξαφάνιση αυτών των ειδών, λόγω του νησιωτικού της χαρακτήρα», δήλωσε η δρ Θεοδώρα Μούτσιου από το Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας.
Οι κόκκινες κουκκίδες σημειώνουν τις θέσεις όπου έχουν βρεθεί απολιθώματα ελεφάντων και ιπποποτάμων (Corey Bradshaw, Flinders University)
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι τα αποτελέσματα της μελέτης παρέχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι παλαιολιθικοί άνθρωποι στην Κύπρο είχαν τουλάχιστον εν μέρει ευθύνη για την εξαφάνιση της μεγα-πανίδας κατά την Κατώτερη Πλειστοκαίνου και τις αρχές του Ολοκαίνου. «Οι προβλέψεις του μοντέλου μας ταυτίζονται με τη χρονολογική σειρά εξαφάνισης των ειδών στο αρχείο των απολιθωμάτων», δήλωσε ο Κόρεϊ Μπράντσο από το Πανεπιστήμιο «Φλίντερς» της Αυστραλίας, επικεφαλής της μελέτης.
Σκελετός πυγμαίου ιπποπόταμου από την Κύπρο (George Lyras / Wikimedia Commons)
Ο πυγμαίος ιπποπόταμος της Κύπρου (Phanourios minor), με ύψος μόλις 70 εκατοστά, ήταν ο πιο μικρόσωπος ιπποπόταμος της Μεσογείου. Γενετικά δεδομένα δείχνουν ότι διαχωρίστηκε από τον κοινό ιπποπόταμο (Hippopotamus amphibius) πριν από περίπου 1,5 εκατομμύρια χρόνια. Ο πυγμαίος ελέφαντας της Κύπρου (Palaeoloxodon cypriotes), ύψους μόλις ενός μέτρου στο ύψος του ώμου, είχε μόλις το 10% του σωματικού μεγέθους του προγόνου του, του ελέφαντα Palaeoloxodon antiquus που ζούσε στην Ευρώπη και τη Δυτική Ασία κατά το μέσο του Πλειστόκαινου.
Και τα δύο είδη υπήρξαν θύματα του φαινομένου του νησιωτικού νανισμού, όπου τα μεγαλόσωμα ζώα συρρικνώνονται σε νησιά με περιορισμένες πηγές τροφής. Αυτή η διαδικασία παρατηρείται σε πολλά νησιά της Μεσογείου, όπου πυγμαίοι ελέφαντες και ιπποπόταμοι ζούσαν επίσης σε Κρήτη, Τήλο, Μάλτα, Σικελία, Σαρδινία και άλλα νησιά.
