Η βασίλισσα της αποικίας των μυρμηγκιών δεν μπορεί να αντέξει την εικόνα των άρρωστων παιδιών της που υποφέρουν. Για αυτό το λόγο, αποφασίζει να βάλει τέλος στο μαρτύριό τους, καταναλώνοντάς τα. Αυτή η πρακτική, γνωστή ως «υγειονομικός κανιβαλισμός», φαίνεται να βοηθά τα μυρμήγκια να προστατεύουν την αποικία τους από επιδημίες, εξοικονομώντας παράλληλα ενέργεια και θρεπτικά συστατικά.
Βιολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης διεξήγαγαν μια μελέτη με στόχο να κατανοήσουν αυτή τη συμπεριφορά, χρησιμοποιώντας το κοινό μαύρο μυρμήγκι (Lasius niger), το οποίο συναντάται και στην Ελλάδα. Στην αρχή της ίδρυσης μιας αποικίας, οι βασίλισσες και οι προνύμφες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε μολυσματικές ασθένειες. Οι ερευνητές υποθέσαν ότι η εξόντωση των μολυσμένων προνυμφών πριν την εκδήλωση μιας επιδημίας μπορεί να είναι στρατηγική πρόληψης.
Για να εξετάσουν αυτή την υπόθεση, οι επιστήμονες απομόνωσαν βασίλισσες και τις τοποθέτησαν μαζί με προνύμφες μολυσμένες από έναν επικίνδυνο μύκητα του γένους Metarhizium, ο οποίος είναι γνωστός για την ικανότητά του να εξοντώνει έντομα. Οι προνύμφες είχαν εκτεθεί στον μύκητα 24 ώρες νωρίτερα και ήταν καταδικασμένες να πεθάνουν, αλλά δεν μπορούσαν να μεταδώσουν τον μύκητα σε άλλα μυρμήγκια.
«Ο κανιβαλισμός λύνει το πρόβλημα της αντιμετώπισης ασθενειών και της απόρριψης πτωμάτων στον περιορισμένο χώρο των υπόγειων θαλάμων»
Τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν εντυπωσιακά: οι βασίλισσες κανίβαλοι κατανάλωσαν το 96% των προσβεβλημένων προνυμφών, σε σύγκριση με μόλις 6% στην ομάδα ελέγχου, που αποτελούνταν από υγιείς προνύμφες. «Από τη στιγμή που η βασίλισσα εντοπίζει μια άρρωστη προνύμφη, αρχίζει αμέσως να τη μασάει για πολλές ώρες μέχρι να μην μείνει τίποτα», δήλωσε ο καθηγητής Κρις Πουλ, επικεφαλής της μελέτης.
Παρά τον κίνδυνο μόλυνσης, όλες οι βασίλισσες επέζησαν μετά την κανιβαλιστική τους συμπεριφορά. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το γεύμα, κάποιες από αυτές έκαναν μασάζ στον αδένα της κοιλιάς τους, ο οποίος παράγει ένα δηλητήριο με αντιμικροβιακές ιδιότητες, το οποίο ίσως τις προστάτευσε από τον μύκητα.
Επιπλέον, οι βασίλισσες που συμμετείχαν στη μελέτη γέννησαν 55% περισσότερα αυγά σε σύγκριση με τις βασίλισσες της ομάδας ελέγχου που δεν είχαν φάει τις μολυσμένες προνύμφες τους. «Οι βασίλισσες των μυρμηγκιών ιδρύουν τις αποικίες μόνες τους και συχνά λιμοκτονούν για να μεγαλώσουν τις πρώτες εργάτριες. Έτσι, η κατανάλωση και ανακύκλωση των μολυσμένων προνυμφών σημαίνει ότι δεν σπαταλούνται πολύτιμοι πόροι», εξήγησε ο ερευνητής Φλιν Μπίζελ.
Μια άλλη σημαντική παρατήρηση ήταν ότι όταν οι βασίλισσες τοποθετήθηκαν μαζί με προνύμφες που είχαν περάσει σε μολυσματικό στάδιο, δεν επιχείρησαν να τις φάνε. Αντίθετα, ψέκασαν τα ετοιμοθάνατα παιδιά τους με το αντιμικροβιακό δηλητήριο. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν αρκετό για να τις προστατεύσει, καθώς το 80% των περιπτώσεων κατέληξε σε μόλυνση και θάνατο.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι εργάτριες της αποικίας δεν επιτίθενται στις άρρωστες προνύμφες, πιθανώς γιατί μπορούν να τις μεταφέρουν εκτός της αποικίας. Όπως δήλωσε ο δρ Πουλ, «τα αποτελέσματά μας προσφέρουν πειστικές ενδείξεις ότι ο κανιβαλισμός είναι μια λύση για την αντιμετώπιση ασθενειών και την απόρριψη πτωμάτων στον περιορισμένο χώρο των υπόγειων θαλάμων της βασίλισσας, ενώ ταυτόχρονα προλαμβάνει τη σπατάλη πολύτιμων θρεπτικών συστατικών».
