Το Σάββατο 11 Μαΐου, το παρελθόν ενώνεται με το παρόν στην Οδό Κυδαθηναίων 22. Μετά από τέσσερα χρόνια, η γειτονιά στην Πλάκα θα αποκτήσει «ασπρόμαυρο» χρώμα και το Cine Paris, που σβήνει περίπου 100 κεράκια, θα ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό με τις προβολές δύο ταινιών: «Ποτέ την Κυριακή» του Ζιλ Ντασέν και «Οι Αντίπαλοι» του Λούκα Γκουαντανίνο.
Η λογική, και κυρίως η νοσταλγία, ορίζει –κάπως αυστηρό σαν ρήμα– πως οι αίθουσες του ιστορικού θερινού κινηματογράφου θα είναι κατάμεστες για τις προβολές του Μαΐου. Εξάλλου, το Σινέ, που επιστρέφει με ιδιοκτήτη το Cinobo, έχει φροντίσει να είναι ανοιχτό καθημερινά από τις 19:30 ώστε οι θεατές να μπορούν να έρθουν έως και μιάμιση ώρα πριν την πρώτη προβολή και να απολαύσουν το ηλιοβασίλεμα.
Δύο, περίπου, χιλιόμετρα μακριά από την Κυδαθηναίων, στην οδό Υμηττού 109 στο Παγκράτι, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Το Σινέ Πάλας, μέρος του οποίου αναμένεται να μετατραπεί σε υποκατάστημα σούπερ μάρκετ, είναι εγκαταλελειμμένο.
Σκούπες παρατημένες στο εσωτερικό, σπασμένα τζάμια από το γκισέ των εισιτηρίων και η δήλωση του διαχειριστή, Ματθαίου Πόταγα: «Όλο το πεζοδρόμιο, από την είσοδο του κινηματογράφου μέχρι την άλλη γωνία, ήταν γεμάτο από κόσμο που περίμενε να τελειώσει το προηγούμενο πρόγραμμα και να βγάλει εισιτήριο του» φαντάζουν μακρινό παρελθόν.
Το Πάλας δεν είναι αφημένο – Τι απαντάει ο Δήμος Αθηναίων
Το Πάλας, όμως δεν είναι αφημένο τελείως στη μοίρα του∙ ο κόσμος του Παγκρατίου, με καρφιτσωμένο κείμενο της Συνέλευσης Άλσους στον πίνακα ανακοινώσεων, και ο Δήμος Αθηναίων έδειξαν από την πρώτη στιγμή θέληση για να σωθεί –όπως μπορεί– ο σινεφίλ και μη χαρακτήρας της αγαπημένης τους γειτονιάς.
Λάβαμε την εξής απάντηση για το Πάλας:
«Οι ιστορικές αίθουσες κινηματογράφων αποτελούν ζωτικό στοιχείο της ταυτότητας της Αθήνας που χαρακτηρίζεται διαχρονικά από ανάμειξη χρήσεων, πολυλειτουργικότητα και ζωντάνια.
Το ενδιαφέρον είναι ότι χρήσεις πολιτισμού όπως οι αίθουσες κινηματογράφου ήταν στοιχείο της φυσιογνωμίας ΌΧΙ ΜΌΝΟ του κέντρου της πόλης, αλλά και των γειτονιών της Αθήνας, και άντεξαν αρκετά χρόνια, όπως το Παλλάς στο Παγκράτι. Κάθε σινεμά που κλείνει είναι μια απώλεια για την γειτονιά.
Η μαζική “κήρυξη” διατηρητέας της χρήσης πολλών θερινών σινεμά, ήταν μια πρωτοπόρα ενέργεια των Υπουργείων Πολιτισμού και Περιβάλλοντος ήδη από την δεκαετία του 1990, και καλό είναι να επεκταθεί και σε χειμερινά σινεμά. Το Παλλάς της Λεωφόρου Υμηττού, που έχει μεγαλώσει γενιές και γενιές Παγκρατιωτών, από το 1925, αξίζει να διατηρήσει την χρήση του, έστω εν μέρει, αφού λόγω μεγέθους μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο.
Θα ήταν ένας φόρος τιμής στον ιδιοκτήτη του Ματθαίο Πόταγα, που έφυγε από την ζωή στα 94 του, διατηρώντας μέχρις εσχάτων την τεχνική της μπομπίνας, έναντι της ψηφιακής προβολής, αλλά και τον σινεφίλ χαρακτήρα και κοινό».
Ένα ιστορικό Σινέ στα «μάτια» και στις εμπειρίες των Παγκρατιωτών
«Το κλείσιμο δεν το θέλω, δεν το θέλουμε, φοβάμαι όμως ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε και να δεχθούμε πως το Πάλας θα μας αποχαιρετήσει και θα μας αφήσει μία γλυκόπικρη γεύση».
«Κρίμα μία αναφορά του Παγκρατίου μας να γίνει ένα… ψυχρό σούπερ μάρκετ».
Το 1953, όταν ο Ματθαίος Πόταγας ανέλαβε τη διαχείριση του Σινέ Πάλας από τον πατέρα του δεν θα φανταζόταν πως «το γεμάτο από κόσμο πεζοδρόμιο της Υμηττού, από την είσοδο του κινηματογράφου μέχρι την άλλη γωνία» τις δεκαετίες του 1970 και 1980, θα άλλαζε τόσο ξαφνικά έναν χρόνο πριν κλείσει «αιώνα» ζωής.
Η Αθανασία Κουρκούνα, Παγκρατιώτισσα, περιέγραψε πώς έζησε το Σινέ και την ανακούφιση του να βλέπει ένα έργο καθισμένη μετά από πολλές ώρες αναμονής:
«Ξεκινούσαν οι προβολές στο Παλλάς από τις 10:00 το πρωί. Εκείνο που θυμάμαι είναι η μεγάλη ουρά, για να βγάλουμε εισιτήριο και ύστερα, ορθοστασία στην αίθουσα μέχρι να φύγει κάποιος… Και τι ανακούφιση να δεις το έργο καθισμένη!»
Το Σινέ Πάλας ως η ιστορική αναφορά του Παγκρατίου
Το στολίδι στη μέση της κεντρικής πλατείας στην Υμηττού και ένα από τα ορόσημα του Παγκρατίου ανήκει στους Παγκρατιώτες, όπως είχε παραδεχθεί ο Ματθαίος Πόταγας στο ντοκιμαντέρ των Θάνου Λυμπερόπουλου και Βασίλη Καλέμου για τον κινηματογράφο. Είναι μία ιστορική αναφορά δίπλα στην προσφυγική γειτονιά του Βύρωνα και στις εργατικές κατοικίες της Καισαριανής.
Ως σημείο συνάντησης για μικρούς και μεγάλους το θυμάται η Ανθή Καμπυλαύκα, με αναμνήσεις από τους κρύους χειμώνες και τα βελούδινα καθίσματα, έως τα θερμά καλοκαίρια με τον φυσικό φωτισμό των αστεριών και τις θερινές αίθουσες.
«Το θυμόμαστε με αναμνήσεις και διηγήματα των παλιών, με ρομαντικά ραντεβού των γονιών μας και με την αγάπη από εμάς τους νεότερους να γνωρίσουμε το μεγαθήριο Πάλας.
Τα μαθήματα από έναν ιστορικό κινηματογράφο
«Η πιο γλυκιά μου ανάμνηση είναι από το Πάλας». Με εννέα λέξεις, η Κάτια Σφακιανού, έτερη Παγκρατιώτισσα, συμπύκνωσε ολόκληρη την ιστορία και τον σκοπό ενός παρολίγον αιωνόβιου κινηματογράφου.
Μετακόμισε στην περιοχή το 1972, τη γειτονιά όμως τη διάλεξε ο πατέρας της όταν έφερε την οικογένειά του από τη Βραζιλία, όπου γεννήθηκε η κα Σφακιανού.
«Η είδηση για το τέλος του είναι θλιβερή, όπως κάθε τέλος, και γι’ αυτό θα θέλαμε να το αναβάλλουμε. Το κλείσιμο δεν το θέλω, δεν το θέλουμε, φοβάμαι πως πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και να δεχθούμε πως το Πάλας θα μας “αποχαιρετήσει” και θα μας αφήσει με μία γλυκόπικρη γεύση, ίδια με αυτή που νιώθαμε πολλές φορές όταν βγαίναμε από κάποια προβολή του».
Ο Ματθαίος Πόταγας μπορεί κάποια στιγμή, μπορεί και όχι, να είχε συζητήσει με μία εκ των τριών Παγκρατιωτισσών. Λίγη σημασία έχει μπροστά σε αυτό που κατάφερε και τον συνέδεσε με τους κατοίκους της περιοχής.
Ο διαχειριστής του Πάλας κατάφερε να κάνει το Σινέ ένα οικουμενικό σπίτι αναμνήσεων, πρακτικό για τον ίδιο και την οικογένειά του καθώς έμεναν τον Χειμώνα ελλείψει θέρμανσης, υπαρξιακό για τους κατοίκους της περιοχής που έκατσαν στα κόκκινα βελούδινα καθίσματα.
Κι αυτό δεν μπορεί να το «στερήσει» κανείς από το Παγκράτι και από κάθε περιοχή στο κέντρο της Αθήνας.
