Ένα αίθριο ή βεράντα, λίγο χαλίκι, ένα λευκό πανί, γάζα, αρώματα λουλουδιών και θαλασσινά μπατς, φερμένα απευθείας από τον Θερμαϊκό.
Η ιστορία των θερινών κινηματογράφων. μιας εντελώς κινηματογραφικής πόλης σαν Θεσσαλονίκη, έχει τα απαραίτητα και πολλά άλλα. Έχει χορούς, τραγούδια, πρώτα φιλιά και δάκρυα συγκίνησης.
Έχει θεατές που λικνίζονται στα κύματα, ζευγάρια αγκαλιάζονται στη δροσιά της νύχτας, γυναίκες που φαίνονται καλύτερα, παιδιά που απολαμβάνουν τη λάσπη τους και γονείς που τσακώνονται για τον Μπουνιουέλ και τον Φελίνι. Έχει μελισσόχορτο, αλλά έχει και την ανάσα του Βαρδάρη…
Το κοινό της πόλης αγάπησε τον κινηματογράφο, όπως και οι κάτοικοι του καλοκαιριού. Μερικές φορές ήταν το πιο δημοφιλές μέρος συνάντησηςη αγαπημένη διασκέδαση όλων: νέοι, ενήλικες και παιδιά, λαϊκές οικογένειες και εκπρόσωποι της -τότε- υψηλής κοινωνίας.
Το πρώτο καλοκαίρι στον Κήπο του Λευκού Πύργου
Πρώτη προβολή ταινίας στη Θεσσαλονίκη γίνεται αυτός Ιούλιος 1897 στην καφετέρια – ζυθοποιείο. «Τουρκία», όπου το κοινό παρατηρεί έκπληκτο κάποιες περίεργες εικόνες κινουμένων σχεδίων σε ταινίες διάρκειας μικρότερης του ενός λεπτού.
Το νέο μέσο ψυχαγωγίας κεντρίζει το ενδιαφέρον και οι προβολές πολλαπλασιάζονται κυρίως σε καφετέριες.
Δεν είναι τυχαίο ότι για πρώτη φορά, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στα Βαλκάνια, ο κινηματογράφος αποκτά τη δική του μόνιμη έδρα στη Θεσσαλονίκη, στην Θέατρο Ολύμπια το 1903. Δύο χρόνια αργότερα Η ώρα του πρώτου καλοκαιριού πλησιάζει. -πού αλλού;- Κήπος Λευκού Πύργου.
Δεν λειτουργεί ως απλός κινηματογράφος, αλλά ως χώρος συνάντησης και διασκέδασης πολλαπλών χρήσεων, με καφετέρια, εστιατόριο, θεατρικά δρώμενα και φυσικά προβολές σε ιδανικό περιβάλλον.
Η ανταπόκριση του κοινού είναι τόσο μεγάλη που σύντομα η πόλη «πλημμυρίζει» από κινηματογράφους.
Όχι μόνο χειμώνα, αλλά και καλοκαίρι, όπως το καλοκαίρι. “Pate” (1912)που, όπως ανέφερε ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Νίκος Θεοδοσίου στη μελέτη του για τους κινηματογράφους της Θεσσαλονίκης, να εμφανιστεί ανταγωνιστική μπροστά στην “Κήπος”Προσθέτει μια ζυθοποιία και μια ορχήστρα στις εγκαταστάσεις της.
Τα καλοκαίρια γίνονται σταδιακά μια αγαπημένη μορφή διασκέδασης. Στη δεκαετία του 1930στην πόλη υπάρχουν περισσότερα από 50 θερινά σινεμάπου προκύπτουν σε κάθε γειτονιά, απευθύνονται σε όλη την οικογένεια και ενίοτε συνδυάζουν την προβολή με σκετς, χορούς και τραγούδια.
Cursal: Το αιωρούμενο καλοκαίρι, με όλο το κράτημα
Σταθμός στην ιστορία των καλοκαιριών της πόλης είναι η εμφάνισή της το καλοκαίρι του 1925. “Σειρά μαθημάτων”το πρώτο άρμα του καλοκαιριού, που εκτός από προβολές ταινιών προσφέρει και φρέσκο ψάρι, κρύα πιάτα, καλά ποτά και αναψυκτικά, όπως λέει και η διαφήμιση του.
Στην αφίσα του, ο Κουρσάλ καλεί το κοινό να τον επισκεφτεί οικογενειακώς, ενώ παρουσιάζεται ως “Πρωτοφανής αμερικανισμός” (Γεια!).
Μεγάλο πλεονέκτημα του κινηματογράφου, που δημιουργείται με την τοποθέτηση οθόνης και καθισμάτων στο κατάστρωμα μηχανοκίνητου σκάφους (ή άλλης εκδοχής ιστιοφόρου), το απαλό λίκνισμα που προσφέρει στους θεατές του, που μπορούν να απολαύσουν το θαλασσινό αεράκι, τα ποτά που κρύβει στο κελάρι του, φυσικά, την ταινία, σε μια οθόνη που κυματίζει ελαφρώς θολώνοντας τις εικόνες.
Λοιπόν, ας το συζητήσουμε. 1925Κανείς δεν νοιάζεται για την υψηλή ευκρίνεια, μερικές φορές ούτε καν το φιλμ, αρκεί να υπάρχει κουρκούτι και λάσπη.
Το «Kursal» σφράγισε μια εποχή, παρά το μικρό διάστημα λειτουργίας του. Άφησε μνήμες και θρύλους, αν και δημοσιεύματα της εποχής το χαρακτήρισαν «φάρσα» και «παρδαλή μαούνα».
Όπως αναφέρει στην έρευνά του ο Θεοδοσίου, σχεδόν όλοι οι διανοούμενοι της εποχής «αν και έβλεπαν σινεμά, θεωρούσαν την τέχνη του κινηματογράφου ως κάτι κατώτερο». Επομένως, ένας πλωτός κινηματογράφος, με μια κάβα γεμάτη μπύρες και «εκλεκτά ποτά» δεν ταίριαζε στην αισθητική τους.
Το «Kursal» έκλεισε στα τέλη του καλοκαιριού και, σύμφωνα με την εφημερίδα «Μακεδονία», θα μεταφερόταν στην Παλαιστίνη για να λειτουργήσει ως πλωτό σχολείο δόκιμων..
Πλατεία Αριστοτέλους: Μπρόντγουεϊ Θεσσαλονίκης
Στην κατοχή οι κινηματογράφοι δεν έκλεισαν ούτε χειμώνα ούτε καλοκαίρι και από τη δεκαετία του ’50 τα καλοκαιρινά άρχισαν να μπαίνουν στην ακμή τους. Πέντε θερινοί κινηματογράφοι γύρω από την πλατεία Αριστοτέλους σύντομα του δίνουν το παρατσούκλι του «Θεσσαλονίκη Μπρόντγουεϊ»!
Τα μοσχομυριστά, γεμάτα καλοκαίρι λουλούδια δίνουν στο τετράγωνο χρώμα, φως και ζωή. Γύρω τους ανοίγονται ψησταριές, καφετέριες και φούρνοι, ενώ ταυτόχρονα έρχονται άστεγοι με σπόρια, λουκουμάδες και λασπόνερα, δημιουργώντας μια γιορτή που κρατάει όλο το καλοκαίρι.
Σε όλη την πόλη, σε κάθε γειτονιά, υπάρχουν θερινοί κινηματογράφοι, άλλοι σε κήπους, άλλοι σε ταράτσες, άλλοι σε δωμάτια με συρόμενες στέγες, άλλοι απλά σε κενά.
Στη δεκαετία του ’60Η Θεσσαλονίκη μετράει πλέον περισσότερα από 150 θερινά σινεμά. Οι ταινίες δεν είναι νέες κυκλοφορίες, αλλά δεν πειράζει.
Το κοινό εισάγεται πλέον στον υπέροχο κόσμο της έβδομης τέχνης, ταξιδεύοντας στους κόσμους δημιουργών όπως ο Μπουνιουέλ, ο Φελίνι, ο Τρίφο και ο Κακογιάννης, έχει χτίσει μια τόσο στενή σχέση με τον κινηματογράφο που -όχι τυχαία- Τον Σεπτέμβριο του 1960 ιδρύθηκε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.τότε πώς «Πρώτη Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου».
Η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, η μαγεία των καλοκαιριών της πόλης, με τις πάνινες ή ψάθινες καρέκλες, οι μπομπονιέρες, ο θόρυβος από τα γύρω μπαλκόνια και το αεράκι του Θερμαϊκού, συνέβαλαν σε αυτό. «δεσμευτικός».
Πτώση και συστολή
Όπως και στην Αθήνα, Η παρακμή των καλοκαιριών ξεκινά μεταξύ της δεκαετίας του ’70 και του ’80.όταν η τηλεόραση μπαίνει στα σπίτια.
Η νοσταλγία μιας ολόκληρης εποχής που φεύγει αποτυπώνεται στο τραγούδι – ύμνος των καλοκαιριών, που κυκλοφορεί Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης το 1978: «Είναι κάτι με φεγγαρόλουστες νύχτες, στη μέση του θερινού σινεμά, νύχτες που περνούν, που δεν θα ξαναγυρίσουν, με αγιόκλημα και γιασεμί…»
Σήμερα λειτουργούν μόνο δύο από τους παλιούς θερινούς κινηματογράφους στη Θεσσαλονίκη.που κατέλαβε την κορυφή, τη ζέστη, τους θεατές που έμειναν στις θέσεις τους ακόμα και στις ξαφνικές νεροποντές, αποφασισμένοι να φτάσουν στο «Το τέλος».
Το παλαιότερο, που εγκαινιάστηκε το 1967, είναι το Alex Cinemaένα γνήσιο “Παιδί από το κέντρο” με καρέκλες σκηνοθέτη, διθέσια καναπεδάκια, χαλίκι, διάσημα χοτ ντογκ και ταινίες πρώτης προβολής σε συνδυασμό με τη νοσταλγική ατμόσφαιρα των παλιών εποχών.
Λίγο αργότερα είναι το πράσινο. «Νάταλι» στη Νέα Παραλίαπου τρέχει συνεχώς από 1970με μεγάλο πλεονέκτημα τη φρεσκάδα της θαλασσινής αύρας.
Και οι δύο εμφανίζονται από το 1999. Μνημεία του νεότερου πολιτισμούεπομένως καλύπτονται από τις σχετικές διατάξεις.
Τα καλοκαίρια που λειτουργούν σήμερα στην πόλη είναι μετά βίας οκτώ (Alex, Ellinis, Avra, Apollon, Cine Panorama, Cineplexx One Salonica, Natali, Cine Pylaia), ενώ μερικά πρωτογενές καλοκαίρι (όπως το Σινέ Άλσος, το Σινέ Παράδεισος και η καλοκαιρινή Τζένη Καρέζη).
Σε αυτά μπορούν να προστεθούν Κινηματογράφος με θέα στην αίθουσα συναυλιών.που εδώ και μια δεκαετία καλεί το κινηματογραφικό κοινό στη στέγη του Μεγάρου, σε προβολές επιλεγμένων ταινιών και ντοκιμαντέρ σε συνδυασμό με απόλυτη θέα στην πόλη και τον Θερμαϊκό…
