Στην καρδιά μεγάλων πόλεων της Ελλάδας, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, συναντάμε άτομα που επαιτούν, πολλές φορές κρατώντας σκυλάκια στην αγκαλιά τους ή ντυμένα με ελάχιστα ρούχα, τρέμοντας από το κρύο. Αυτοί οι άνθρωποι είναι θύματα κυκλωμάτων εμπορίας και εκμετάλλευσης, προερχόμενοι κυρίως από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Τα κυκλώματα έχουν μάλιστα διαχωρίσει γεωγραφικά τη δράση τους, με τους Ρουμάνους να δραστηριοποιούνται κυρίως στην Αθήνα και τους Βούλγαρους στη Θεσσαλονίκη.
Η ομάδα streetwork της ΑΡΣΙΣ, που εργάζεται για την υποστήριξη πιθανών θυμάτων εμπορίας, επισημαίνει ότι η εικόνα της επαιτείας εντείνεται ιδιαίτερα κατά την περίοδο των εορτών. Ο Νίκος Κωτούλας, μέλος της ομάδας, αναφέρει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων: «Η διαφορά μεταξύ Θεσσαλονίκης και Αθήνας είναι ότι στη Θεσσαλονίκη παρατηρείται μεγαλύτερη παρουσία Βούλγαρων επαίτηδων, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας, ενώ στην Αθήνα οι Ρουμάνοι είναι πιο συχνοί. Αυτή η κατάσταση έχει παραμείνει σταθερή τα τελευταία χρόνια».
Η εκμετάλλευση ζώων και ανθρώπων
Μια από τις νέες τακτικές που χρησιμοποιούν τα κυκλώματα είναι η παρουσία σκυλιών, κυρίως μικρόσωμων ράτσας, για να ευαισθητοποιήσουν τους περαστικούς. «Βλέπουμε ότι χρησιμοποιούν ζώα, τα οποία είναι όλα με πιστοποιητικά», τονίζει ο κ. Κωτούλας. Ο Χρυσοβαλάντης – Κωνσταντίνος Παπαθανασίου, δικηγόρος και Συντονιστής της Ειδικής Δράσης Υπηρεσιών Συντονισμού για Θύματα Εμπορίας Ανθρώπων, προσθέτει ότι η παρουσία ανηλίκων δίπλα σε ενήλικες μπορεί να εντείνει την εκμετάλλευση, καθώς υπάρχει και το επιπλέον αδίκημα της εκμετάλλευσης ανηλίκου.
Στη Θεσσαλονίκη, παρατηρείται μείωση των ανηλίκων που επαιτούν, κάτι που αποδίδεται σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και καλύτερα κοινωνικά αντανακλαστικά σε σύγκριση με την Αθήνα. Ο κ. Παπαθανασίου επισημαίνει: «Στη Θεσσαλονίκη, η επαιτεία είναι πιο ευδιάκριτη, όπως στην οδό Τσιμισκή, σε αντίθεση με την Αθήνα, όπου οι επαίτες κινούνται σε πιο απομακρυσμένες περιοχές». Επιπλέον, οι τελευταίες παρατηρήσεις δείχνουν ότι στην Αθήνα έχει αυξηθεί η εκμετάλλευση ατόμων με κινητικά προβλήματα.
Η ομάδα streetwork έχει παρατηρήσει ότι στη Θεσσαλονίκη οι περισσότεροι επαίτες είναι άνδρες από τη Βουλγαρία, ενώ στην Αθήνα, η πλειονότητα είναι Ρουμάνες μητέρες με ανήλικα παιδιά. Ο κ. Κωτούλας αναφέρει: «Έχουμε δει Βούλγαρους επαίτες καλυμμένους με σεντόνια, ξυπόλητους και να τρέμουν από το κρύο. Ωστόσο, όταν απομακρύνονται, βάζουν ρούχα και παπούτσια, και όταν επιστρέφουν στο σημείο επαιτείας, ξεντύνονται».
Προτάσεις βοήθειας
Η ΑΡΣΙΣ προειδοποιεί τους πολίτες να μην δίνουν χρήματα στους επαίτες, καθώς αυτό συντηρεί το φαινόμενο. Αντί αυτού, προτείνουν να προσφέρουν νερό, φαγητό, ή ζεστά ρούχα και κουβέρτες κατά την κρύα περίοδο. «Υπάρχουν άνθρωποι που επαιτούν για βιοποριστικούς λόγους, αλλά υπάρχουν και άλλοι που είναι θύματα εκμετάλλευσης», σημειώνει ο κ. Παπαθανασίου, καλώντας τους πολίτες να ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές για τέτοιες περιπτώσεις.
Η ΑΡΣΙΣ συνεργάζεται με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) για την υλοποίηση της Ειδικής Δράσης «Υπηρεσίες συντονισμού για τα θύματα εμπορίας ανθρώπων στα Νοτιοανατολικά Βαλκάνια». Στόχος είναι η δημιουργία καλών πρακτικών μεταξύ των ελληνικών αρχών και των χωρών προέλευσης των θυμάτων, καθώς και η ενίσχυση των διακρατικών μηχανισμών εντοπισμού και υποστήριξης. Η δράση συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του «Προγράμματος Ελλάδας – Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας 2021-2027».
