Με στραμμένο το βλέμμα προς την Μέση Ανατολή, το οικονομικό επιτελείο της Κυβέρνησης παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην περιοχή. Η κλιμάκωση της κρίσης ενδέχεται να προκαλέσει ντόμινο επιπτώσεων στην ελληνική οικονομία, επηρεάζοντας κυρίως τον πληθωρισμό, την ενέργεια και την ανάπτυξη.
Η ανησυχία αυξάνεται για το ενδεχόμενο μιας ευρύτερης ενεργειακής κρίσης, η οποία θα μπορούσε να επαναφέρει τον πληθωρισμό στα επίπεδα του 2022. Οι κεντρικές τράπεζες ενδέχεται να καθυστερήσουν τις προγραμματισμένες μειώσεις επιτοκίων. Διεθνείς αναλυτές προειδοποιούν για μια πραγματική απειλή στην αγορά του πετρελαίου, καθώς οι συγκρούσεις μεταξύ Ισραήλ και Ιράν κλιμακώνονται. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 100 δολάρια ανά βαρέλι, προκαλώντας κατακόρυφη αύξηση στις διεθνείς τιμές και διαταράσσοντας την προμήθεια από τις βασικές περιοχές παραγωγής.
Την Τετάρτη, οι τιμές του πετρελαίου Brent παρουσίασαν αύξηση κατά 2,06 δολάρια το βαρέλι (+2,76%), φτάνοντας τα 75,58 δολάρια, ενώ το αμερικανικό αργό (WTI) σημείωσε άνοδο 2,18 δολαρίων (+3,09%) στα 72 δολάρια το βαρέλι. Αυτή η αύξηση ακολουθεί τις σημαντικές ανατιμήσεις της περασμένης Τρίτης, όπου οι τιμές είχαν σημειώσει άλμα άνω του 5%.
Αν και η Ελλάδα δεν προμηθεύεται πετρέλαιο από το Ιράν λόγω του εμπάργκο, οι εξελίξεις θα επηρεάσουν σημαντικά τα κόστη παραγωγής και μεταφοράς. Επιπλέον, μια νέα σύρραξη θα μπορούσε να οδηγήσει το Ιράν να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, μια κρίσιμη οδό για το παγκόσμιο εμπόριο και την μεταφορά πετρελαίου.
Το φυσικό αέριο, το οποίο κυμαίνεται κοντά στα 40 ευρώ η μεγαβατώρα, βρίσκεται επίσης υπό παρακολούθηση. Ενδεχόμενη αντίδραση του Ισραήλ στην επίθεση από το Ιράν θα μπορούσε να προκαλέσει νέα αύξηση στις τιμές, επιβαρύνοντας τους Έλληνες καταναλωτές. Στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ετοιμάζονται σενάρια για τις αρνητικές γεωπολιτικές εξελίξεις, ενόψει της κατάθεσης του προϋπολογισμού την προσεχή Δευτέρα, ώστε να εκτιμηθούν οι πιθανές επιπτώσεις στα οικονομικά μεγέθη.
Η προσοχή του οικονομικού επιτελείου εστιάζεται στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Εάν υπάρξει σοβαρή κλιμάκωση στην περιοχή και οι τιμές του «μαύρου χρυσού» παραμείνουν υψηλές, αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού και σε νέο κύμα ακρίβειας στην αγορά.
Η μεγαλύτερη ανησυχία προέρχεται από την πιθανότητα κλιμάκωσης και παράτασης των πολεμικών συγκρούσεων, γεγονός που μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, κυρίως μέσω των επιδράσεων που σχετίζονται με τις τιμές των καυσίμων και την αύξηση της αβεβαιότητας. Αυτοί οι παράγοντες θα επηρεάσουν τις επιλογές των ταξιδιωτών, τις μεταφορές και τις εφοδιαστικές αλυσίδες, ενώ το κλίμα αβεβαιότητας μπορεί να θέσει σε δοκιμασία την ανάπτυξη και την τήρηση των δημοσιονομικών στόχων.
Τα φτωχά νοικοκυριά αναμένεται να υποστούν τις μεγαλύτερες επιβαρύνσεις. Έρευνα του ΚΕΠΕ έχει δείξει ότι το πληθωριστικό σοκ της περιόδου 2021-2022 πλήττει δυσανάλογα τα φτωχά νοικοκυριά, διευρύνοντας την απόσταση με τα πλουσιότερα στρώματα. Η κατανάλωση αγαθών διαφοροποιείται ανάλογα με το εισόδημα και τα χαρακτηριστικά των νοικοκυριών, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις του πληθωρισμού να διαφέρουν.
Συγκεκριμένα, η σωρευτική αύξηση τιμών για το φτωχότερο 20% των νοικοκυριών ήταν 15,6%, έναντι 14,7% του μέσου όρου, ενώ το 2022 ο πληθωρισμός των φτωχότερων νοικοκυριών ήταν υψηλότερος κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο. Αντίθετα, το πλουσιότερο 20% των νοικοκυριών παρουσίασε σωρευτική αύξηση τιμών 13,7%, και το πλουσιότερο 10% 13,1%, με τον πληθωρισμό τους να είναι χαμηλότερος από τον μέσο όρο.
Επιπλέον, το 2022 το 40,9% των νοικοκυριών είχε δαπάνες που υπερέβαιναν το εισόδημά τους, σε σύγκριση με το 35,9% το 2020. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μέρος αυτού του φαινομένου οφείλεται σε φοροδιαφυγή, καθώς περίπου 1 στα 4 νοικοκυριά του πλουσιότερου 10% δηλώνει υπερβάλλουσες δαπάνες, ενώ το 53% των νοικοκυριών που στηρίζονται σε εισοδήματα από περιουσία δηλώνει επίσης υπερβάλλουσες δαπάνες.
- Εφημερίδα «Εστία»
