Η κατάσταση στον τομέα της ενέργειας είναι ιδιαίτερα ασταθής, καθώς οι απειλές για επιθέσεις σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις και σταθμούς εξόρυξης φυσικού αερίου εντείνονται. Τα Στενά του Ορμούζ, που είναι κρίσιμα για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην επόμενη ημέρα της ενεργειακής αγοράς.
Οι ανησυχίες σχετικά με την κλιμάκωση των στρατιωτικών συγκρούσεων επικεντρώνονται κυρίως στις πιθανές συνέπειες για τα Στενά, από όπου διέρχεται ένα σημαντικό ποσοστό του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μέσω αυτών των Στενών διακινείται πάνω από το 25% του παγκόσμιου εμπορίου καυσίμων.
Οι χώρες της Μέσης Ανατολής, όπως ο Λίβανος, το Ισραήλ, η Συρία, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα και το Ιράν, παράγουν περίπου το 35% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και σχεδόν το 17% του φυσικού αερίου. Αυτό καθιστά την περιοχή ακόμα πιο ευάλωτη σε γεωπολιτικές εντάσεις.
Εάν οι απειλές του Ισραήλ γίνουν πραγματικότητα, η πρώτη σοβαρή συνέπεια θα είναι η απώλεια σημαντικών ποσοτήτων πετρελαίου από την παγκόσμια αγορά, γεγονός που θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών του «μαύρου χρυσού». Ωστόσο, η κατάσταση μπορεί να διαχειριστεί αν χώρες όπως η Λιβύη μπορέσουν να καλύψουν το κενό.
Αξιοσημείωτο είναι ότι από την αρχή της επίθεσης του Ιράν στο Ισραήλ, οι τιμές του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 8 δολάρια το βαρέλι, φτάνοντας κοντά στα 80 δολάρια. Τον Σεπτέμβριο, οι τιμές ήταν σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά των προηγούμενων ετών. Παράλληλα, η τιμή του φυσικού αερίου έχει ξεπεράσει τα 40 ευρώ ανά θερμική μεγαβατώρα.
Η Bank of America προειδοποιεί ότι σε περίπτωση διακοπής των ροών μέσω των Στενών του Ορμούζ, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευτούν, φτάνοντας πιθανώς πάνω από 250 δολάρια το βαρέλι, ενώ η τιμή του αερίου θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 100 ευρώ.
Αν όλα αυτά συνδυαστούν με έναν πιο δύσκολο χειμώνα και δεδομένου ότι πολλές ασιατικές χώρες έχουν κλείσει μεγάλες συμφωνίες για προμήθειες LNG, ενώ οι ροές ρωσικού αερίου προς την ΕΕ αναμένονται σχεδόν μηδενικές στο τέλος του χρόνου, είναι πιθανό να αντιμετωπίσουμε έναν δεύτερο κύκλο ενεργειακής κρίσης.
Υπάρχει ανησυχία ότι το Ιράν μπορεί να προσπαθήσει να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, τη μεγαλύτερη πετρελαϊκή δίοδο στον κόσμο, σε περίπτωση ισραηλινής αεροπορικής επίθεσης στα διυλιστήρια του Ισφαχάν ή στις πετρελαϊκές πλατφόρμες στον Κόλπο. Το 2022, η ροή πετρελαίου μέσω των Στενών ανήλθε σε 21 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, αποτελώντας πάνω από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου. Επιπλέον, σχεδόν το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) διήλθε από τα Στενά, σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ.
Η ΕΕ είναι σαφώς καλύτερα προετοιμασμένη αυτή τη φορά σε σχέση με το 2022, ωστόσο δεν είναι επαρκώς θωρακισμένη ώστε να αντιμετωπίσει σοβαρές ενεργειακές αναταράξεις. Η πράσινη μετάβαση εξακολουθεί να έχει υψηλό κόστος και δεν θα αφήσει ανεπηρέαστα τα ευάλωτα νοικοκυριά και πολλούς επιχειρηματικούς κλάδους, ιδίως στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Ενεργειακός Επιθεωρητής
