Η κατάσταση του γκαζόν μπορεί να μην είναι η μοναδική αιτία των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι δυτικές κοινωνίες, ωστόσο, πολλοί ειδικοί και οικολόγοι το θεωρούν ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αλόγιστης στάσης μας απέναντι στην ταχεία κλιματική αλλαγή.
Από τους κήπους των σπιτιών μέχρι τα δημόσια πάρκα, η πυκνή και χαμηλή χλόη είναι η πιο συνηθισμένη μορφή βλάστησης που παρατηρείται στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Αυτή η προτίμηση αντικατοπτρίζει τις μεγάλες ποσότητες νερού, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων που απαιτούν οι συνθήκες του σύγχρονου κόσμου.
Ωστόσο, οι ξηρασίες και οι αυξανόμενες θερμοκρασίες καθιστούν δύσκολη τη διατήρηση του γκαζόν σε καλή κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ενώ η φροντίδα που απαιτεί για αισθητικούς λόγους είναι ιδιαίτερα κοστοβόρα.
Όλο και περισσότεροι ιδιώτες σε περιοχές με περιορισμούς στην κατανάλωση νερού, όπως η Καλιφόρνια των ΗΠΑ, καταφεύγουν σε λύσεις όπως η βαφή του γκαζόν για να διατηρήσουν την πράσινη εμφάνισή του.
Παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι η διατήρηση ενός χλοοτάπητα απαιτεί κατά μέσο όρο 2,67 έως 3,57 λίτρα νερού ανά τετραγωνικό μέτρο καθημερινά, ειδικά σε περιόδους υψηλών θερμοκρασιών. Πλέον, οι μεγάλες εκτάσεις με γρασίδι και φυτά που χρειάζονται νερό δεν είναι βιώσιμες σε πολλές περιοχές.
Οι ειδικοί προτείνουν την προσαρμογή ως εναλλακτική λύση.
Η προσαρμογή περιλαμβάνει την υιοθέτηση λύσεων που είναι κατάλληλες για το τοπικό μικροκλίμα, με τη χρήση ιθαγενών ειδών φυτών που μοιάζουν περισσότερο με τα φυσικά οικοσυστήματα. Η ξηροφυτική κηπουρική, για παράδειγμα, είναι μια ανερχόμενη τάση που προωθεί την καλλιέργεια φυτών προσαρμοσμένων σε ξηρές συνθήκες.
Αυτή η προσέγγιση εντάσσεται στις προσπάθειες κλιματικής προσαρμογής των αστικών χώρων πρασίνου, διατηρώντας τη βιοποικιλότητα και ενισχύοντας την άμυνα απέναντι στο φαινόμενο της θερμικής αστικής νησίδας.
Η διατήρηση του γκαζόν απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού (Photo: Unsplash/Ochir-Erdene Oyunmedeg)
Επιστροφή στη φύση
Η Ισπανία είναι μία από τις χώρες της Ευρώπης που πλήττεται περισσότερο από την ξηρασία, ειδικά στον μεσογειακό νότο. Τα στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Υδάτων δείχνουν μια σταθερή μείωση των βροχοπτώσεων κατά τον 21ο αιώνα. Η ένταση του φαινομένου εξαρτάται από την πρόθεση της διεθνούς κοινότητας να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι σε παγκόσμιο επίπεδο θα υπάρχουν περιοχές με αυξημένες βροχοπτώσεις και άλλες με λιγότερες. Η περιοχή της Μεσογείου κατατάσσεται στη δεύτερη κατηγορία.
Σε αυτό το πλαίσιο, αναπτύσσονται πρωτοβουλίες που προωθούν τους «άγριους κήπους», οι οποίοι αναπαράγουν το φυσικό περιβάλλον και συμβάλλουν στη διατήρηση της εγγενούς χλωρίδας και των επικονιαστών. Ο Μαριάνο Σάντσεθ, επικεφαλής κηπουρικής στον Βασιλικό Βοτανικό Κήπο της Μαδρίτης, εξηγεί τη σημασία αυτής της προσέγγισης.
Στον Βοτανικό Κήπο της Βαρκελώνης, η εστίαση είναι σε μεσογειακά φυτά, με έμφαση στην αυτοφυή χλωρίδα, προκειμένου να αυξηθεί η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.
Αναπροσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
Στη γαλλική πόλη Μεζ, κοντά στο Μονπελιέ, ο Ολιβιέ και η Κλαρά Φιλιπί μελετούν την αντοχή των μεσογειακών φυτών στην ξηρασία για πάνω από 30 χρόνια. Έχουν δημιουργήσει το Pépinière Filippi, έναν χώρο που συνδυάζει φυτώριο και βοτανικό κήπο, εστιάζοντας στη γηγενή χλωρίδα.
Ο Ολιβιέ επισημαίνει ότι περίπου 25.000 είδη φυτών αναπτύσσονται στη Μεσόγειο, πολλά από τα οποία είναι όμορφα και ανθεκτικά στην ξηρασία, αλλά σπάνια βρίσκονται σε φυτώρια. Οι ξηροί κήποι απαιτούν ελάχιστο πότισμα, αρκεί να ποτιστούν μόνο τον πρώτο χρόνο.
Αυτή η προσέγγιση είναι οικολογική, απαιτεί λίγη συντήρηση και εξελίσσεται φυσικά, επιτρέποντας τη δημιουργία ποικιλίας ενδιαιτημάτων που προσελκύουν έντομα και πουλιά.
Ο Ολιβιέ υποστηρίζει ότι αυτή η λύση είναι μονόδρομος για την περιοχή της Μεσογείου, καθώς η ξηρασία θα επηρεάσει τον τρόπο καλλιέργειας κηπευτικών και οπωρώνων. Αναρωτιέται ποια είδη θα προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και πώς οι αυλές μας μπορούν να λειτουργήσουν ως καταφύγια για τα φυτά και τα ζώα.
Μια αρχική λύση είναι να περιορίσουμε τη χρήση νερού, ανοίγοντας λιγότερο συχνά τη βρύση.
