Φέτος, από τα μέσα του καλοκαιριού, οι δασικές εκτάσεις της Ελλάδας φαίνονται να έχουν ήδη προσλάβει την εμφάνιση του φθινοπώρου. Σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες που ελήφθησαν στα τέλη Ιουλίου και αρχές Αυγούστου του 2024, οι δάσοι, ειδικά σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, έχουν αποκτήσει το καφέ χρώμα του φθινοπώρου, με πολλά φύλλα να έχουν ήδη πέσει ή να είναι έτοιμα να πέσουν…
Τον Ιούνιο, στην Κεντρική Μακεδονία, καταγράφηκε μέση μέγιστη θερμοκρασία 4,3°C υψηλότερη σε σχέση με την αντίστοιχη μέση τιμή της δεκαετίας 2010-2019.
Η επιστημονική ομάδα του Climatebook παρουσίασε αυτές τις ανησυχητικές εικόνες, τονίζοντας ότι η παρατεταμένη περίοδος με πολύ υψηλές θερμοκρασίες και οι ελάχιστες βροχοπτώσεις το καλοκαίρι του 2024 επηρεάζουν σοβαρά το φυσικό περιβάλλον και την υγεία των δασών. «Η εικόνα αυτή των δασών παρατηρείται σε μεγάλο μέρος της χώρας», ανέφεραν, σημειώνοντας ότι το φαινόμενο είναι πιο έντονο σε περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας.
Ενδεικτικά στοιχεία
Σημαντική είναι η εικόνα που παρουσίασε το δάσος κοντά στα σύνορα του Νομού Θεσσαλονίκης και Σερρών, συγκεκριμένα στην περιοχή της Νιγρίτας, στα τέλη Αυγούστου 2024, συγκριτικά με την περσινή περίοδο. Το καφέ χρώμα κυριαρχεί στην περιοχή, όπου βρίσκεται και το Καταφύγιο Άγριας Ζωής, ενώ η καταπράσινη εικόνα του περασμένου χρόνου έχει πια εξαφανιστεί.
Όπως επισημαίνει ο διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Κώστας Λαγουβάλδος, σε πρόσφατη ανάλυση της ιστοσελίδας meteo.gr/EAA, στην Κεντρική Μακεδονία το καλοκαίρι του 2024, οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 37°C για περισσότερες από 35-40 ημέρες, ενώ παράλληλα οι βροχοπτώσεις ήταν ελλιπείς. «Η θερμοκρασία εν μέσω του καλοκαιριού ήταν πολύ αυξημένη σε όλη τη χώρα, αλλά στην Κεντρική Μακεδονία, τα τελευταία 12-13 μήνες – εκτός από τον περασμένο Μάιο – καταγράψαμε συνεχώς θερμοκρασίες πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα, με κάποιες μέρες να παρουσιάζουν σημαντικές αποκλίσεις», προσθέτει.
Ενδεικτικά, ο Ιούνιος του 2024 παρουσίασε στην Κεντρική Μακεδονία μέση μέγιστη θερμοκρασία 4,3°C υψηλότερη από την μέση τιμή της δεκαετίας 2010-2019, ενώ τον Φεβρουάριο η απόκλιση ήταν επίσης +4°C. Τους υπόλοιπους μήνες, οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες ξεπέρασαν κατά 1,5-3,4°C τα κανονικά επίπεδα. «Αν συγκρίνουμε με την περίοδο του 2010-2019, δηλαδή μια περίοδο που ήδη καταγράφηκε κλιματική αλλαγή, οι αποκλίσεις θα ήταν ακόμα μεγαλύτερες αν εστιάζαμε στη δεκαετία του ’70 ή του 2000», καταλήγει ο Κώστας Λαγουβάλδος.
Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα δασικά οικοσυστήματα της Ελλάδας ανησυχεί τους επιστήμονες. Σε πρόσφατη έκθεση του Κέντρου Έρευνας Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, επισημαίνεται ότι η ανάπτυξη των περισσότερων δασικών ειδών εξαρτάται κυρίως από τη βροχόπτωση την άνοιξη και το καλοκαίρι. Με τις μειωμένες βροχοπτώσεις, οι δέντρα θα επηρεαστούν σημαντικά στην ανάπτυξή τους.
Μαζί με τις υψηλότερες θερμοκρασίες και τις παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, αναμένονται περισσότερα φαινόμενα μαζικής ξήρανσης και θανάτωσης δέντρων, γεγονός που ήδη παρατηρείται σε μεσογειακά πευκοδάση και σε δάση κεφαλληνιακής ελάτης. Η ευαισθησία των δέντρων στις θερμοκρασίες και την ξηρασία εξαρτάται από το μέγεθος και την ηλικία τους, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στην ηλικιακή δομή και τη σύνθεση των δασών, επηρεάζοντας έτσι τη βιοποικιλότητα. Οι μαζικές ξηράνσεις των δέντρων και ο αυξημένος κίνδυνος προσβολής από έντομα και παθογόνα επηρεάζουν επίσης τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών.
