Η αποχή από τις εκλογές έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα, με τα ΜΜΕ να την αποκαλούν “θηριώδη” και “ρεκόρ” μετά τις επαναληπτικές εθνικές εκλογές του Ιουνίου 2023, όπου το ποσοστό αποχής ανήλθε στο 46,26% (σε σύγκριση με 38,9% τον Μάιο). Η κατάσταση χειροτέρευσε στις ευρωεκλογές του 2024, με την αποχή να αγγίζει το 58,76%. Παρά το γεγονός ότι ένα μέρος αυτής της αποχής μπορεί να οφείλεται σε μη εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων, το ποσοστό παραμένει ανησυχητικό.
Σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά την πρώτη “ψυχρολουσία” για το κομματικό σύστημα, το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ δημοσιοποίησε τα αποτελέσματα μιας πανελλαδικής έρευνας που εξετάζει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αποχής. Η έρευνα, που διεξήχθη από την Kάπα Research μεταξύ 3-17 Ιουλίου 2024, περιλάμβανε δείγμα 1450 ατόμων, εκ των οποίων 850 είχαν ψηφίσει και 600 είχαν απέχει. Ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας είναι ότι διαχωρίζει τους απέχοντες σε εκείνους που δεν ψήφισαν για πρακτικούς λόγους και σε εκείνους που απείχαν συνειδητά.
Η αποχή ως πολιτική δήλωση
Η αποχή δεν είναι απλώς μια απολιτίκ στάση, αλλά μια πολιτική επιλογή. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα εκφράζουν την απογοήτευσή τους για την πολιτική κατάσταση και ζητούν αλλαγές. Πολλοί από αυτούς που απέχουν δεν απορρίπτουν την ψηφοφορία, αλλά επιθυμούν καθαρούς και διαφανείς πολιτικούς που να είναι κοντά στους πολίτες. Οι απαιτήσεις τους από τους πολιτικούς είναι υψηλότερες, γεγονός που δείχνει ότι η αποχή μπορεί να αναστραφεί αν υπάρξουν καλύτερες επιλογές.
Η απογοήτευση με τους θεσμούς
Η έρευνα δείχνει ότι οι πολίτες αισθάνονται ότι τα κόμματα και η πολιτική δεν ενδιαφέρονται για αυτούς. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων πιστεύει ότι τα θέματα της δημόσιας συζήτησης δεν τους αφορούν, ότι η ελληνική οικονομία ευνοεί τους πλούσιους και ότι η διαφθορά είναι διάχυτη στο πολιτικό σκηνικό. Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι σε χαμηλά επίπεδα, με τους απέχοντες να δείχνουν ακόμα λιγότερη εμπιστοσύνη σε σύγκριση με τους ψηφίσαντες.
Αντιφατικές αντιλήψεις για τα κόμματα
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, μόνο το 52% των ψηφισάντων διακρίνει σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα, ενώ το 60% των απέχοντων πιστεύει ότι οι διαφορές είναι ελάχιστες. Μάλιστα, το 35% των απέχοντων ενστερνίζεται την άποψη ότι “όλοι (σχεδόν) ίδιοι είναι”. Αυτή η αντίληψη δείχνει την απογοήτευση και την αποξένωση από το πολιτικό σύστημα.
Τα αίτια της αποχής
Όταν ρωτήθηκαν γιατί δεν ψήφισαν, το 58% των απέχοντων δήλωσαν ότι το έκαναν ως ένδειξη αποδοκιμασίας προς το πολιτικό προσωπικό. Το 32% πιστεύει ότι οι εκλογές δεν αλλάζουν την κατάσταση στην χώρα, ενώ το 26% δεν εκφράζεται από κανένα κόμμα και το 20% δεν αναγνωρίζει το πολιτικό σύστημα.
Συμπεράσματα και προτάσεις
Η έρευνα του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ αναδεικνύει την ανάγκη για αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό, καθώς οι πολίτες ζητούν περισσότερη διαφάνεια και αξιοκρατία. Οι απέχοντες και οι ψηφίσαντες συμφωνούν ότι οι “έντιμοι πολιτικοί” είναι το κλειδί για να αυξηθεί η συμμετοχή στις εκλογές. Η αποχή, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια απουσία ψήφου, αλλά μια κραυγή για αλλαγή και ανανέωση του πολιτικού συστήματος.
