Πριν από λίγες ημέρες, ο Έλον Μασκ, ο δισεκατομμυριούχος επικεφαλής της Tesla και της SpaceX, εξέφρασε την ανησυχία του για την υπογεννητικότητα στην Ελλάδα με την απλή λέξη «Ουάου» σε ανάρτησή του. Η αφορμή ήταν τα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν ότι σχεδόν διπλάσιος αριθμός θανάτων παρατηρείται σε σύγκριση με τις γεννήσεις στη χώρα μας.
Η ανησυχητική κατάσταση
Η Ελλάδα καταγράφει τον τρίτο υψηλότερο μέσο όρο ηλικίας για νέους που εγκαταλείπουν το σπίτι των γονιών τους, με μέσο όρο ηλικίας 30,6 ετών, σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 26,3 ετών, σύμφωνα με την Eurostat. Αυτή η καθυστέρηση αποδίδεται κυρίως στους χαμηλούς μισθούς που δυσκολεύουν την οικονομική ανεξαρτησία των νέων.
Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας είναι αποκαλυπτικά: το 2023, το μέσο νοικοκυριό στην Ελλάδα ξόδεψε περίπου 20.223,36 ευρώ, με το 47,9% αυτού του ποσού να κατευθύνεται σε τρόφιμα, ενοίκια και μεταφορές, σημειώνοντας αύξηση 5,3% σε σχέση με το 2022.
Δημογραφικές προβλέψεις
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο πληθυσμός της Ελλάδας θα μπορούσε να μειωθεί έως και 25% μέχρι το 2070, πολύ πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 4%. Το 2022, οι γεννήσεις ξεπέρασαν τις 77.000, φτάνοντας τις χαμηλότερες τιμές του αιώνα, ενώ οι θάνατοι ανήλθαν περίπου στις 140.000. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η τάση θα αλλάξει σύντομα.
Στρατηγικές αντιμετώπισης
Κατά τη διάρκεια του υπουργικού συμβουλίου που πραγματοποιήθηκε χθες, παρουσιάστηκαν δράσεις για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, το οποίο έχει διεθνείς διαστάσεις. Οι προειδοποιήσεις για την κατάσταση στην Ελλάδα, ειδικά στον τομέα του συνταξιοδοτικού, είναι πολλές και διαρκείς. Το 2024, τα ζευγάρια στην Ελλάδα θα έχουν επιπλέον λόγους να αναλογιστούν τη δημιουργία οικογένειας, λόγω των οικονομικών αντικινήτρων.
Η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη, παρουσίασε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό, το οποίο περιλαμβάνει πέντε βασικούς άξονες:
- Ενίσχυση Γεννήσεων – Στήριξη Οικογένειας
- Ενίσχυση Απασχόλησης
- Διαχείριση της Μακροζωίας – Γήρανσης
- Τοπική Ανάπτυξη – Προώθηση Καινοτομίας
- Ενημέρωση – Ευαισθητοποίηση – Έρευνα
Οι παραπάνω άξονες περιλαμβάνουν 100 δράσεις συνολικού κόστους 20 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Δημογραφική κατάσταση στην Ελλάδα
Η απογραφή του 2021 έδειξε μείωση του πληθυσμού κατά 3,5% σε σύγκριση με το 2011 και σχεδόν 5% από το 2001. Το φυσικό ισοζύγιο είναι αρνητικό, καθώς οι θάνατοι υπερτερούν αριθμητικά των γεννήσεων. Το 2022, οι γεννήσεις έπεσαν κάτω από τις 80.000 για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, σε σύγκριση με 150.000 το 1980.
Η ηλικιακή δομή του πληθυσμού δείχνει ανησυχητικές τάσεις, με το 50% του πληθυσμού να είναι άνω των 46 ετών και πάνω από 1 στους 5 κατοίκους να είναι άνω των 65 ετών. Οι γυναίκες άνω των 90 ετών αναμένεται να είναι η πολυπληθέστερη ηλικιακή ομάδα το 2070, ενώ τα παιδιά ηλικίας 0-4 ετών θα είναι η μικρότερη.
Η κυβέρνηση στοχεύει όχι μόνο στην αύξηση των γεννήσεων, αλλά και στη συνολική διαχείριση των επιπτώσεων που έχει η γήρανση του πληθυσμού, προκειμένου να μετριαστούν οι συνέπειες των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων.
