Πολλοί ηθοποιοί ονειρεύονται να δημιουργήσουν τη δική τους ταινία, αλλά μόνο λίγοι καταφέρνουν να το κάνουν πραγματικότητα. Όταν ο Αλέκος Αλεξανδράκης αποφάσισε να αναλάβει τη σκηνοθεσία μιας ταινίας, ίσως είχε ελπίδες για επιτυχία, αλλά και φόβους για αποτυχία. Αυτό που σίγουρα δεν μπορούσε να φανταστεί είναι ότι η προσπάθειά του αυτή θα εξελισσόταν σε έναν εφιάλτη, αναγκάζοντάς τον να αποκηρύξει το δημιούργημά του, καθώς η λογοκρισία δεν του επέτρεψε να παρουσιάσει μια αληθινή εικόνα της «ευημερούσας» Ελλάδας.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο πόλεμο, η Ελλάδα βρέθηκε σε μια κατάσταση πλήρους δυστυχίας. Ενώ άλλες χώρες προσπαθούσαν να ανακάμψουν, οι Έλληνες πολίτες βυθίζονταν στη φτώχεια και την εξαθλίωση. Η καθημερινότητα για την πλειονότητα ήταν γεμάτη πίκρες και δυσκολίες, με τις χαρές να είναι σπάνιες. Τραγούδια και ταινίες της μεταπολεμικής εποχής αποτυπώνουν αυτή την περίοδο της φτώχειας, κάτι που ο Αλέκος Αλεξανδράκης επιχείρησε να αποτυπώσει μέσα από τη δική του ταινία, η οποία, δυστυχώς, μετατράπηκε σε εφιάλτη.
«Συνοικία το όνειρο»
Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, με μια ήδη επιτυχημένη καριέρα στον κινηματογράφο και το θέατρο, αποφάσισε να κάνει το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτης. Όπως έχει δηλώσει σε παλαιότερες συνεντεύξεις, επένδυσε όλα τα χρήματα που είχε αποταμιεύσει από προηγούμενες ταινίες του στην ταινία «Συνοικία το όνειρο», με σενάριο των Τάσου Λειβαδίτη και Κώστα Κοτζιά.
Η ταινία διαδραματίζεται σε μια φτωχογειτονιά της Αθήνας, όπου οι κάτοικοι προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Ο Ρίκος, ο κεντρικός ήρωας, μόλις έχει αποφυλακιστεί και προσπαθεί να βρει χρήματα, ενώ η αγαπημένη του έχει αρχίσει να βγαίνει με άλλους. Η ιστορία εξελίσσεται με δραματικές ανατροπές, καθώς οι ήρωες αναγκάζονται να αντιμετωπίσουν την σκληρή πραγματικότητα.
Στην ταινία πρωταγωνιστεί ο ίδιος ο Αλεξανδράκης, με τη συμμετοχή της πρώην συζύγου του, Αλίκης Γεωργούλη, και άλλων γνωστών ηθοποιών, όπως η Σαπφώ Νοταρά και ο Μάνος Κατράκης. Το κόστος παραγωγής ήταν υψηλό για την εποχή, καθώς πολλά γυρίσματα έγιναν σε εξωτερικούς χώρους, κυρίως στην περιοχή του Ασυρμάτου, μια παραγκούπολη που φιλοξενούσε φτωχούς και πρόσφυγες.
Η λογοκρισία και οι αντιδράσεις
Η προσπάθεια του Αλεξανδράκη να αποτυπώσει την πραγματικότητα της φτώχειας δεν ήταν εύκολη. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, παρακρατικοί και τραμπούκοι εμφανίζονταν στην περιοχή, προσπαθώντας να διακόψουν την παραγωγή με απειλές και βία. Η κυβέρνηση της εποχής, υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ήταν ανήσυχη για την αυξανόμενη δημοτικότητα της ΕΔΑ και επιθυμούσε να διατηρήσει μια ευνοϊκή εικόνα της χώρας.
Η ταινία, αφού ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα, πέρασε από πολλές επιτροπές λογοκρισίας. Κάθε φορά που η ταινία εξεταζόταν, κάτι κόβονταν, με αποτέλεσμα να φτάσουν οι αρχικές κόπιες στην Ασφάλεια για καταστροφή. Ο Αλεξανδράκης αρνήθηκε να παραστεί στην καταστροφή του έργου του και δήλωσε: «Από τη στιγμή που κόπηκε, δε με αφορά». Παρά τις περικοπές, η ταινία προβλήθηκε τελικά στις 16 Οκτωβρίου 1961, αλλά οι αντιδράσεις συνεχίστηκαν.
Η πρεμιέρα διακόπηκε βίαια από την αστυνομία, και η ταινία προβλήθηκε μόνο σε μεγάλες πόλεις, ενώ η προβολή της σε άλλες περιοχές απαγορεύθηκε. Η ταινία υπήρξε εμπορική αποτυχία και ο Αλεξανδράκης την πούλησε στους αδελφούς Κουρουνιώτη, χωρίς να σκηνοθετήσει ξανά.
Ωστόσο, η ταινία γνώρισε μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό, ιδίως στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Όπως αναφέρει η Αλίκη Γεωργούλη στην αυτοβιογραφία της, το κόστος των γυρισμάτων ανήλθε σε 1.472.000 δραχμές, σχεδόν διπλάσιο από ό,τι κόστιζαν οι ταινίες της Βουγιουκλάκη. Ο Αλεξανδράκης δήλωσε ότι πλήρωσε πολύ ακριβά αυτή την ταινία, καθώς επένδυσε όλα του τα χρήματα για να αποτυπώσει την πραγματικότητα και, τελικά, η ταινία προβλήθηκε σε μια παραμορφωμένη μορφή.
«Δεν είχαμε προβλήματα με την αστυνομία αλλά με τους τραμπούκους», ανέφερε ο Αλεξανδράκης, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Παρά τις αντιξοότητες, η ταινία άφησε το στίγμα της στην ελληνική κινηματογραφία και στην κοινωνία, αναδεικνύοντας τις δύσκολες συνθήκες που βίωναν οι πολίτες της εποχής.
