Ο Αουγκούστο Πινοσέτ υπήρξε ένας από τους πιο σκληρούς και αιμοσταγείς δικτάτορες στην ιστορία. Παρά τις φρικαλεότητες που διέπραξε, υπάρχουν ακόμη σήμερα υποστηρικτές του που ισχυρίζονται ότι αυτός ήταν ο αρχιτέκτονας του λεγόμενου «Θαύματος της Χιλής». Τι ακριβώς περιλάμβανε αυτό το «θαύμα»;
Με την επιβολή του καθεστώτος του, ο Πινοσέτ δημιούργησε ένα ισχυρό οικονομικό σύστημα που βασιζόταν στις ιδιωτικοποιήσεις και την πλήρη ελευθερία της αγοράς, καταφέρνοντας έτσι να μειώσει το έλλειμμα που είχε ταλαιπωρήσει τη Χιλή. Ωστόσο, οι υποστηρικτές του συχνά παραλείπουν να αναφέρουν τον τρόπο με τον οποίο το πέτυχε και κυρίως ποιοι ωφελήθηκαν από αυτό.
Η αλήθεια είναι ότι το «θαύμα» αυτό επιτεύχθηκε εις βάρος των μη προνομιούχων τάξεων της Χιλής. Οι κοινωνικές δαπάνες ήταν σχεδόν ανύπαρκτες, η ανεργία έφτασε το 30%, και οι περισσότερες νομοθετικές παρεμβάσεις του στρατιωτικού καθεστώτος ευνοούσαν το κεφάλαιο και την άρχουσα τάξη. Επιπλέον, χιλιάδες αντικαθεστωτικοί υπήρξαν θύματα εκτελέσεων, δολοφονιών και «εξαφανίσεων».
Μετά την πτώση της δικτατορίας του, ο Πινοσέτ κατηγορήθηκε για εγκλήματα πολέμου κατά του λαού της Χιλής. Ωστόσο, πέθανε πριν από οποιαδήποτε καταδίκη. Μια ειρωνεία της τύχης είναι ότι ο Πινοσέτ άφησε την τελευταία του πνοή στις 10 Δεκεμβρίου 2006, ημέρα που συμπίπτει με την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Ένας φιλόδοξος στρατιωτικός
Ο Αουγκούστο Χοσέ Ραμόν Πινοσέτ Ουγκάρτε γεννήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1915 στο Βαλπαραΐζο. Ο πατέρας του ήταν δημόσιος υπάλληλος γαλλικής καταγωγής, ενώ η μητέρα του, μια αυστηρή νοικοκυρά, επέβαλε αυστηρή πειθαρχία στο σπίτι τους. Λέγεται ότι αυτή ήταν που τον ενθάρρυνε να ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα.
Από την πρώτη στιγμή που εισήλθε στη στρατιωτική σχολή, ο Πινοσέτ προσπαθούσε να αποδείξει την αφοσίωσή του στην στρατιωτική καριέρα. Ένας από τους τρόπους που το έκανε αυτό ήταν ο γάμος του με τη Λουσία Ιριάρτ, κόρη ενός γνωστού πολιτικού της Χιλής. Παράλληλα, σπούδασε στη Σχολή Πεζικού, στην Ακαδημία Πολέμου και στην Ακαδημία Εθνικής Άμυνας, αποκτώντας γρήγορα φήμη.
Ο Πινοσέτ ήταν επίσης φανατικός αντικομμουνιστής και συμμετείχε ενεργά στις διώξεις των μελών του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής, κάτι που κέρδισε την εκτίμηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Όταν επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον ως μέλος στρατιωτικής αντιπροσωπείας, είχε σημαντικές επαφές με αξιωματούχους.
Η καριέρα του προχώρησε ραγδαία και στα 55 του χρόνια είχε ήδη φτάσει στο βαθμό του στρατηγού, διορισμένος επικεφαλής της φρουράς του Σαντιάγο από τον τότε πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε. Οι δύο τους είχαν γνωριστεί όταν ο Αλιέντε επισκέφθηκε στρατόπεδο συγκέντρωσης κομμουνιστών, του οποίου διευθυντής ήταν ο Πινοσέτ.
Το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου και η δικτατορία
Η δημοφιλία του Αλιέντε, ο οποίος ανέλαβε την προεδρία και εφάρμοσε προοδευτικές πολιτικές, δεν άρεσε στις ΗΠΑ. Ο Αλιέντε ήθελε να δημιουργήσει μια δημοκρατική, εθνική και σοσιαλιστική κυβέρνηση, γεγονός που προκάλεσε την αντίθεση του Λευκού Οίκου. Με εντολή του Νίξον, ο Χένρι Κίσιντζερ ανέλαβε να βρει λύση στο «πρόβλημα Αλιέντε». Οι ΗΠΑ επέβαλαν οικονομικό αποκλεισμό, και η Χιλή βυθίστηκε στην κρίση.
Οι διαδηλώσεις κατά του Αλιέντε αυξάνονταν, και για να τις καταστείλει, ο πρόεδρος στράφηκε στον Πινοσέτ, ο οποίος κέρδισε την εμπιστοσύνη του. Όταν ο αρχηγός του στρατού, Κάρλος Πρατς, πρότεινε να οπλιστεί ο λαός για να υπερασπιστεί τη Δημοκρατία, ο Αλιέντε αρνήθηκε, πιστεύοντας ότι η επανάσταση θα πρέπει να γίνει χωρίς βία.
Στις 23 Αυγούστου 1973, ο Αλιέντε διόρισε τον Πινοσέτ αρχηγό του στρατού. Δέκα ημέρες αργότερα, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, ο Πινοσέτ πραγματοποίησε πραξικόπημα και κατέλαβε την εξουσία. Οι πραξικοπηματίες επιτέθηκαν στο Προεδρικό Μέγαρο, και ο Αλιέντε επέλεξε να αυτοκτονήσει με ένα Καλάσνικοφ που του είχε δωρίσει ο Φιντέλ Κάστρο.
Αμέσως μετά, ο Πινοσέτ εγκαθίδρυσε μια στυγνή δικτατορία, με απαγωγές, δολοφονίες και φρικτά βασανιστήρια. Υπολογίζεται ότι πάνω από 3.100 άνθρωποι σκοτώθηκαν και άλλοι 28.000 φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν. Δύο από τα πιο γνωστά θύματα του καθεστώτος του ήταν ο νομπελίστας ποιητής Πέμπλο Νερούδα και ο λαϊκός τραγουδιστής Βίκτορ Χάρα.
Το 1988, ο Πινοσέτ προκήρυξε δημοψήφισμα, πιστεύοντας ότι ο λαός θα τον υποστήριζε. Ωστόσο, οι πολίτες τον απέρριψαν με 54,71% και αναγκάστηκε να προχωρήσει σε εκλογές, τις οποίες κέρδισε ο χριστιανοδημοκράτης Πατρίσιο Άιλγουιν. Παρά την ήττα, ο Πινοσέτ συνέχισε να ασκεί εξουσία, διατηρώντας τον έλεγχο του στρατού μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Με σοβαρά προβλήματα υγείας, κατέφυγε στην Αγγλία το 1998, όπου ξεκίνησαν διαδικασίες για τη σύλληψή του με σκοπό να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου. Οι υποστηρικτές του καθυστέρησαν τις διαδικασίες, επικαλούμενοι την κακή του υγεία. Το 2005, το Ανώτατο Δικαστήριο της Χιλής αποφάσισε να τον δικάσει, αλλά δεν πρόλαβε να καθίσει στο εδώλιο, καθώς πέθανε στις 10 Δεκεμβρίου 2006, σε ηλικία 91 ετών.
