Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) συχνά προβάλλεται ως μια επαναστατική δύναμη που θα αυτοματοποιήσει σημαντικά τμήματα της οικονομίας, οδηγώντας σε έναν κόσμο «μετα-εργασίας» όπου οι άνθρωποι θα εκτοπιστούν από τις θέσεις τους. Ωστόσο, πίσω από τις εντυπωσιακές δυνατότητες αυτών των συστημάτων, κρύβεται ένα αόρατο ανθρώπινο δυναμικό που εργάζεται σκληρά.
Αυτό το μοντέλο «human-in-the-loop» αποκαλύπτει μια πιο περίπλοκη πραγματικότητα, όπου η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι τόσο θέμα αντικατάστασης ανθρώπων όσο στήριξης των εργαζομένων που συχνά αντιμετωπίζουν δύσκολες συνθήκες εργασίας: χαμηλούς μισθούς, έλλειψη κοινωνικών επιδομάτων και επαγγελματικής ασφάλειας.
Ας εξετάσουμε πώς αυτοί οι εργαζόμενοι συμβάλλουν στα αυτοματοποιημένα συστήματα και ποιες είναι οι συνέπειες για την αγορά εργασίας, την κοινωνία και τους ίδιους τους εργαζομένους.
Η αόρατη εργασία στην ανάπτυξη της AI
Η βιομηχανία της τεχνητής νοημοσύνης ανθεί στον τομέα των δεδομένων, που απαιτούν προσεκτική ανάλυση, κατηγοριοποίηση και σταχυολόγηση. Αυτές οι διαδικασίες χρειάζονται ανθρώπινη ευφυΐα και εργασία, κάτι που οι μηχανές δεν μπορούν ακόμα να αντικαταστήσουν.
Πολλές από αυτές τις εργασίες ανατίθενται σε εξωτερικούς συνεργάτες μέσω ψηφιακών πλατφορμών ή εταιρειών Τεχνητής Νοημοσύνης-Εξωτερικής Ανάθεσης Επιχειρηματικών Διαδικασιών (AI-BPO). Οι εργαζόμενοι αυτοί, γνωστοί και ως «crowdworkers», είναι ουσιαστικοί για την εκπαίδευση αλγορίθμων AI, όπως η πρόβλεψη κειμένου ή η αναγνώριση αντικειμένων.
Επιπλέον, οι εικονικοί βοηθοί, που φαίνονται αυτόνομοι, στηρίζονται συχνά σε αυτούς τους αόρατους εργαζόμενους, οι οποίοι μπορεί να μεταγράφουν ήχο ή να προγραμματίζουν συναντήσεις, καθήκοντα που η τεχνητή νοημοσύνη δυσκολεύεται να εκτελέσει μόνη της.
Ακόμα και τα εξελιγμένα γλωσσικά μοντέλα βασίζονται σε ανθρώπους για να ρυθμίσουν τις απαντήσεις τους και να μετριάσουν την παραπληροφόρηση και το τοξικό περιεχόμενο. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι αυτοί συχνά εκτίθενται σε βίαιο ή ενοχλητικό περιεχόμενο, το οποίο μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία, όπως διαταραχές άγχους ή κατάθλιψη.
Παγκόσμια Ψηφιακή Εργασία: Ευκαιρίες και Προκλήσεις
Παρά τις προκλήσεις, οι πλατφόρμες που προσφέρουν μικροεργασίες συνεχίζουν να προσελκύουν εργαζομένους, καθώς παρέχουν ευκαιρίες απομακρυσμένης εργασίας με ευελιξία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε αναπτυσσόμενες χώρες όπου η πρόσβαση σε παραδοσιακές θέσεις εργασίας είναι περιορισμένη.
Μια έρευνα της ΔΟΕ δείχνει ότι πολλοί από αυτούς τους εργαζόμενους έχουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, με πτυχία ή μεταπτυχιακά σε τομείς όπως η επιστήμη, η τεχνολογία, η μηχανική και τα μαθηματικά (STEM). Ωστόσο, οι θέσεις τους συχνά περιορίζονται σε επαναλαμβανόμενες εργασίες που απαιτούν ελάχιστες εξειδικευμένες γνώσεις.
Αυτό δημιουργεί μια αναντιστοιχία μεταξύ του μορφωτικού επιπέδου και των καθηκόντων που αναλαμβάνουν, οδηγώντας σε εργασιακή δυσαρέσκεια και ανασφάλεια. Οι χαμηλές αμοιβές, που κυμαίνονται γύρω από 2 δολάρια ανά ώρα σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, και η έλλειψη κοινωνικής προστασίας, καθιστούν την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη.
Οι επιπτώσεις για το μέλλον της εργασίας
Η εξάρτηση από ανθρώπινη εργασία στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης εγείρει σοβαρά ερωτήματα για το μέλλον. Υπάρχει ο κίνδυνος απώλειας δεξιοτήτων και περιορισμού της επαγγελματικής ανάπτυξης των εργαζομένων. Επιπλέον, η τάση προς την ευέλικτη εργασία μπορεί να ενισχύσει την εισοδηματική ανισότητα.
Το μοντέλο «human-in-the-loop» υπογραμμίζει την ανάγκη κατανόησης της πραγματικής φύσης της αυτοματοποίησης και των επιπτώσεών της στην αγορά εργασίας. Ενώ η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει την παραγωγικότητα και να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες, είναι κρίσιμο να αντιμετωπιστούν οι ηθικές και κοινωνικές επιπτώσεις που προκύπτουν.
Πρωτοβουλίες από κυβερνήσεις και κοινωνικούς εταίρους
Κυβερνήσεις και κοινωνικοί εταίροι αρχίζουν να αναγνωρίζουν τις προκλήσεις και ευκαιρίες που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη για το μέλλον της εργασίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένα εκτελεστικό διάταγμα προωθεί τη συμμετοχή των εργαζομένων στη διαμόρφωση πολιτικών για την τεχνητή νοημοσύνη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει παρόμοιους στόχους με τον νόμο περί AI και τη συμφωνία-πλαίσιο για την ψηφιοποίηση. Αναπτύσσονται επίσης βέλτιστες πρακτικές και κώδικες δεοντολογίας, όπως οι αρχές της Fairwork AI.
Ορισμένες πλατφόρμες crowdwork έχουν υιοθετήσει κώδικες συμπεριφοράς για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, ενώ άλλες προσφέρουν υπηρεσίες ευεξίας στους εργαζόμενους που εκτίθενται σε ενοχλητικό περιεχόμενο. Παρά την πρόοδο, είναι απαραίτητο να γίνουν περισσότερα, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ο κοινωνικός διάλογος, με τους εργαζομένους να έχουν φωνή και να συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, πρέπει να είναι στο επίκεντρο αυτών των προσπαθειών. Το μέλλον της εργασίας στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να είναι ένα μέλλον συνεργασίας μεταξύ ανθρώπων και μηχανών, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι όλοι οι εργαζόμενοι απολαμβάνουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας.
Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε πλήρως τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και να διασφαλίσουμε ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο μέλλον για όλους.
