Η νίκη της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ στη Συρία προκαλεί σκεπτικισμό σε πολλούς ειδικούς, ωστόσο για την Τουρκία, αυτή η εξέλιξη φαίνεται να είναι μια καλά σχεδιασμένη ευκαιρία για τα ενεργειακά της σχέδια, εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου.
Σύμφωνα με δήλωση του ηγέτη της οργάνωσης, Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζουλάνι, σε συνέντευξή του στην τουρκική εφημερίδα Yeni Safak, η νίκη του συριακού λαού είναι και νίκη του τουρκικού λαού. Ο Τζουλάνι δεσμεύτηκε ότι η Τουρκία θα έχει προτεραιότητα στην ανοικοδόμηση της Συρίας.
Η υποστήριξη του καταζητούμενου τρομοκράτη ηγέτη Τζουλάνι προς την Τουρκία, η οποία έχει φιλοξενήσει τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων από τη Συρία, δίνει στην Άγκυρα τη δυνατότητα να αναλάβει ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της περιοχής.
Κατά τον Τούρκο ειδικό συνεργάτη του Chatham House, Καρίμ Ελγκέντι, η ανατροπή του Άσαντ προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για τη Συρία να επαναστατήσει στην ενεργειακή αρχιτεκτονική της Ανατολικής Μεσογείου, επηρεάζοντας τις ΑΟΖ της περιοχής και καθιστώντας την σε ενεργειακό κόμβο, απειλώντας κυρίως την Ελλάδα και την Κύπρο.
Αν η κρατική οικονομία της Συρίας μετατραπεί σε ελεύθερη αγορά, οι τουρκικές εταιρείες θα βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση για να εξασφαλίσουν μεγάλα συμβόλαια για την ανοικοδόμηση της χώρας.
Ενίσχυση στρατηγικού βάθους για την Άγκυρα
Διπλωματικά, η Τουρκία μπορεί να αξιοποιήσει τη στήριξή της στους Σύρους αντάρτες για να διαπραγματευτεί ευνοϊκές αμυντικές συμφωνίες με τη νέα κυβέρνηση στη Δαμασκό, όπως έχει κάνει και με άλλες χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, το Κατάρ, τη Σομαλία και τη Λιβύη. «Τέτοιες ρυθμίσεις θα διεύρυναν σημαντικά το στρατηγικό βάθος της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο», αναφέρει ο Ελγκέντι.
Η αναστάτωση στη Συρία προσφέρει επίσης την ευκαιρία για την οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων που θα ευνοήσουν την Τουρκία. «Μια νέα συριακή κυβέρνηση μπορεί να είναι πιο επιδεκτική στην αναγνώριση των τουρκικών διεκδικήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, ενισχύοντας τη θέση της Άγκυρας στις διαφορές της με την Ελλάδα και την Κύπρο», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει και τις αξιώσεις του ψευδοκράτους.
«Αυτό θα αμφισβητούσε ουσιαστικά το Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF)…»
Η Τουρκία είναι ήδη δραστήρια στον τομέα της ενέργειας, φιλοξενώντας πρόσφατα σύνοδο κορυφής για την ενέργεια στην Κωνσταντινούπολη, όπου συμμετείχαν υπουργοί από χώρες παραγωγούς φυσικού αερίου, όπως το Αζερμπαϊτζάν και η Λιβύη. Το όραμα της Άγκυρας είναι να καταστεί η Τουρκία το κεντρικό σημείο διέλευσης μεταξύ των παραγωγών φυσικού αερίου στα ανατολικά και νότια και των αγορών στα δυτικά.
Ο αγωγός φυσικού αερίου Trans-Anatolian, που αποτελεί μέρος του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη, αποδεικνύει ήδη την καταλληλότητα της Τουρκίας ως χώρα διέλευσης. Η Τουρκία διαθέτει επτά αγωγούς φυσικού αερίου, πέντε τερματικούς σταθμούς LNG, τρεις πλωτές μονάδες αποθήκευσης και δύο υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης, καθώς και σημαντική πλεονάζουσα ικανότητα εισαγωγής για εμπορικές συναλλαγές.
Απειλή για Ελλάδα και Κύπρο
Ο Καρίμ Ελγκέντι υποστηρίζει ότι η δημιουργία ενός αγωγού φυσικού αερίου στα δυτικά της Συρίας, που θα συνδέεται με το υπάρχον δίκτυο Arab Gas Pipeline (που συνδέει τη Συρία, την Ιορδανία και την Αίγυπτο), θα μπορούσε να προσφέρει στους περιφερειακούς παραγωγούς φυσικού αερίου, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, μια εμπορικά βιώσιμη διαδρομή προς τις ευρωπαϊκές αγορές, παρακάμπτοντας τις εναλλακτικές λύσεις LNG.
«Αυτό θα αμφισβητούσε ουσιαστικά το Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF) – μια συμμαχία που περιλαμβάνει την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ελλάδα, την Κύπρο, την Παλαιστίνη, την Ιορδανία, την Ιταλία και τη Γαλλία», τονίζει ο Ελγκέντι.
Το 2020 υπογράφηκε το Καταστατικό του Φόρουμ Φυσικού Αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, με σκοπό τη δημιουργία μιας βιώσιμης περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου, προς όφελος των λαών της περιοχής. Ωστόσο, ο Ελγκέντι αναφέρει ότι ο αγωγός EastMed του EMGF αντιμετωπίζει τεχνικές δυσκολίες και προβλήματα οικονομικής βιωσιμότητας, σημειώνοντας ότι «ο προτεινόμενος αγωγός βαθέων υδάτων μήκους 1.900 χιλιομέτρων που συνδέει το Ισραήλ και την Κύπρο με την Ελλάδα προχωρά με αργούς ρυθμούς» και έχει υποστεί πλήγμα από την αποχώρηση της υποστήριξης των ΗΠΑ το 2022.
«Παρακάμψτε τον EastMed»
Ο Τούρκος ειδικός προτείνει στην ουσία την παράκαμψη του EastMed με μια χερσαία διαδρομή μέσω της Συρίας στην υπάρχουσα υποδομή της Τουρκίας, που θα προσφέρει μια πιο σύντομη, τεχνικά απλούστερη και οικονομικά βιώσιμη εναλλακτική λύση.
Αυτό θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει μια μελλοντική ευκαιρία για τον Λίβανο, ο οποίος πρόσφατα ξεκίνησε εργασίες υπεράκτιας εξερεύνησης και δεν διαθέτει δική του υποδομή εξαγωγών. Ο Λίβανος δεν είναι μέλος του EMGF και θα μπορούσε να βρει μια τουρκική διαδρομή ιδιαίτερα ελκυστική αν οι εξερευνητικές του προσπάθειες αποδώσουν καρπούς.
Επιπλέον, ο Ελγκέντι σημειώνει ότι υπάρχει η δυνατότητα αναβίωσης του αδρανούς έργου αγωγού που θα συνέδεε τα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Κατάρ με την Τουρκία μέσω Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας και Συρίας, σχέδιο που είχε απορριφθεί από τον Άσαντ. Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, δήλωσε μόλις δύο ημέρες μετά την πτώση του Άσαντ ότι είναι ανοιχτός στην επανεξέταση αυτού του σχεδίου.
Αναμφίβολα, οι Τούρκοι δεν χάνουν χρόνο και έχουν ήδη αρχίσει να διαμορφώνουν τις μελλοντικές εξελίξεις στην περιοχή.
