«Πίσω από έναν ψηλό φράκτη του ΝΑΤΟ, που έχει ενισχυθεί με συρματόπλεγμα, εκτείνεται μια περιοχή 90 εκταρίων γεμάτη παρατηρητήρια και κάμερες παρακολούθησης: η Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή της Κω, ένας καταυλισμός για μετανάστες και πρόσφυγες». Έτσι περιγράφει η tageszeitung τη δομή προσφύγων στο ελληνικό νησί του Αιγαίου.
«Αυτή η δομή θεωρείται το πρότυπο της νέας ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής. Μια ματιά πέρα από τα συρματοπλέγματα αποκαλύπτει ότι εκεί δεν υπάρχει σκιά, τρόφιμα ή ιατρική φροντίδα».
Οι άνθρωποι που διαμένουν στον καταυλισμό περιμένουν την εξέταση της αίτησής τους για άσυλο. Εάν δεν λάβουν τελικά έγγραφα, «δεν έχουν καμία προοπτική να εργαστούν νόμιμα ή να βρουν ένα διαμέρισμα. Έτσι, εξωθούνται συστηματικά στην παρανομία», δηλώνει η δικηγόρος Άννε Πέρτς από την ελληνογερμανική οργάνωση Equal Rights Beyond Borders. «Συχνά αναγκάζονται να εργάζονται παράνομα στον τομέα της γεωργίας, του τουρισμού ή ως σεξεργάτες».
Η Ράφα, μια Σύρια πρόσφυγας από τη δομή, επιθυμεί να φύγει από την Ελλάδα μόλις αποκτήσει τα έγγραφά της, καθώς οι πρόσφυγες εδώ δεν έχουν δικαίωμα σε κοινωνική πρόνοια. «Πού θα πάει; Στη Γερμανία», απαντά, καθώς έχει συγγενείς στο Βερολίνο και το Αμβούργο.
Παρά τις προσπάθειες των γερμανικών αρχών να στείλουν πίσω πολλούς πρόσφυγες στην Ελλάδα, όπου είχε γίνει ήδη δεκτή η αίτησή τους για άσυλο, «συνήθως αυτό δεν είναι εφικτό, καθώς οι συνθήκες είναι τόσο τραγικές που θεωρείται ότι παραβιάζονται τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Έτσι, οι άνθρωποι περνούν από μια νέα διαδικασία χορήγησης ασύλου στη Γερμανία – κάτι που ενέχει μεγάλο ρίσκο, καθώς η αίτησή τους μπορεί να απορριφθεί και πάλι».
«Αυτό είναι το μέλλον της μεταναστευτικής πολιτικής»
«Εδώ και χρόνια υπάρχουν αναφορές για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά αιτούντων προστασία στα σύνορα Τουρκίας και Ελλάδας», συνεχίζει η taz. «Η Ελλάδα αναγκάζει τους πρόσφυγες να επιστρέφουν στη θάλασσα αντί να τους διασώζει, με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου να καταδικάζει ξανά την Ελλάδα το 2024».
Όσα συμβαίνουν πίσω από τα συρματοπλέγματα της δομής στην Κω «είναι το μέλλον της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ. Η Ένωση έχει δαπανήσει πάνω από 34 εκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή του καταυλισμού. Πρόκειται για ένα πιλοτικό έργο: στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του ασύλου στην ΕΕ, έχουν κατασκευαστεί παρόμοιοι καταυλισμοί σε άλλες περιοχές, με τις διαδικασίες να διεξάγονται με τον ίδιο τρόπο».
Η πρόσβαση στη δομή είναι δύσκολη – οι δημοσιογράφοι συνήθως δεν επιτρέπεται να εισέλθουν. Συχνά συλλαμβάνονται στα νησιά του Αιγαίου, ανακρίνονται και σε ορισμένες περιπτώσεις κατηγορούνται για κατασκοπεία. Στον δείκτη ελευθερίας του Τύπου από τους Δημοσιογράφους χωρίς Σύνορα, η Ελλάδα φέτος βρίσκεται στην 88η θέση».
Η έλλειψη σκιάς στη δομή δεν είναι τυχαία. «Η απουσία σκιάς είναι μέρος της αρχιτεκτονικής της βίας. Υπάρχουν και άλλες ελλείψεις: τα τρόφιμα δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες των προσφύγων και δεν υπάρχουν αρκετοί γιατροί για την παροχή ιατρικής φροντίδας. Οι δικηγόροι δυσκολεύονται να παρέχουν νομικές συμβουλές, και οι πρόσφυγες συχνά δεν γνωρίζουν πώς προχωρούν οι διαδικασίες, καθώς οι μεταφραστές είναι ελάχιστοι. Υπάρχουν επίσης αναφορές για χαλασμένα κλιματιστικά στα κοντέινερ όπου διαμένουν οι πρόσφυγες, ελαττωματικά καζανάκια στις τουαλέτες και κατσαρίδες. Ελάχιστοι γνωρίζουν τις συνθήκες μέσα στα κοντέινερ, καθώς ακόμη και οι δικηγόροι των αιτούντων άσυλο δεν έχουν δει ποτέ αυτά τα μέρη. Δεν υπάρχουν ούτε φωτογραφίες, καθώς οι κάτοικοι μπορούν να κρατήσουν το κινητό τους μόνο αν έχουν πρώτα καταστρέψει την κάμερά του».
[…] Για τους περισσότερους μετανάστες και πρόσφυγες, η Ελλάδα είναι απλώς μια ενδιάμεση στάση», εξηγεί η taz. «Οι καταυλισμοί δεν μπορούν να συγκρατήσουν τους μετανάστες, αλλά μπορούν να αλλάξουν τους ανθρώπους. Αναρωτιέται κανείς πότε το όνειρο της Ευρώπης μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη και η ελπίδα σε οργή».
Η Γερμανία προκαλεί ένα επικίνδυνο ντόμινο
Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης, η Γερμανία αποφάσισε να επιβάλει προσωρινά ελέγχους στα σύνορά της.
«Ήταν αναμενόμενο ότι ο χώρος Σένγκεν θα επηρεαζόταν από την παράνομη μετανάστευση», αναφέρει η Frankfurter Allgemeine Zeitung. «Δεδομένου ότι η γερμανική πολιτική υπερεκτιμούσε για πολύ καιρό την κατάσταση, τώρα πρέπει να ληφθούν έκτακτα μέτρα για να αλλάξει πορεία – κάτι που θα έπρεπε να έχει γίνει νωρίτερα με τη θέσπιση ενός ρεαλιστικού νομοθετικού πλαισίου στις Βρυξέλλες».
Είναι πιθανό «και άλλα κράτη-μέλη να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γερμανίας, δημιουργώντας ένα φαινόμενο ντόμινο, όπως συμβαίνει ήδη σε ορισμένα σύνορα. Αυτό θα μπορούσε να αποθαρρύνει τους μετανάστες από το να επιχειρήσουν το επικίνδυνο και ακριβό ταξίδι προς την Ευρώπη, καθώς θα τους είναι πιο δύσκολο να επιλέξουν ελεύθερα τη χώρα προορισμού τους. Ωστόσο, αυτό θα περιορίσει και την ελευθερία μετακίνησης των πολιτών της ΕΕ, οι οποίοι έχουν συνηθίσει σε μια Ευρώπη χωρίς σύνορα».
«Οι δεξιοί και οι συντηρητικοί συχνά αναφέρονται σε «χάος» και «απώλεια ελέγχου» στα σύνορα, υποστηρίζοντας ότι κανείς δεν ξέρει ποιος εισέρχεται, και ότι μπορεί να περάσουν στη χώρα τρομοκράτες και επικίνδυνοι εγκληματίες», παρατηρεί η tageszeitung. Όποιος ακούει τις επίσημες εξηγήσεις για την ανάγκη ελέγχων στα σύνορα εντός της ΕΕ «μπορεί να σκεφτεί ότι πριν τα πράγματα ήταν όπως τα περιγράφουν οι ακροδεξιοί: μια κατάσταση ανομίας που έχει ξεφύγει από τον έλεγχο».
Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε. Τα ανοιχτά σύνορα εντός της ΕΕ είναι ακριβώς αυτό που προβλέπεται από το νόμο. Όποιος εισέρχεται απαρατήρητος στη Γερμανία, επειδή δεν ελέγχθηκε, καταγράφεται φυσικά αργότερα, όταν υποβάλει αίτηση ασύλου – αυτός είναι άλλωστε ο κύριος λόγος που έρχονται οι άνθρωποι εδώ.
Τώρα θα ενταθούν οι απορρίψεις μεταναστών στα σύνορα. Και αυτό παρουσιάζεται, με παράδοξο τρόπο, από την Ακροδεξιά, τη συντηρητική αντιπολίτευση και την κυβέρνηση, λες και είναι κάτι νέο».
Κατά την taz, «η Γερμανία προκαλεί ένα επικίνδυνο ντόμινο με μια συμβολική πολιτική που θυμίζει πρακτικές νταή. […] Είναι πιθανό ότι και άλλα κράτη θα ακολουθήσουν το παράδειγμά της. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να προκύψει ένα κύμα κλεισίματος συνόρων και απορρίψεων μεταναστών, το οποίο θα φτάσει μέχρι τα εξωτερικά σύνορα, όπου τότε θα ξεσπάσει πραγματικό χάος και η δυσαρέσκεια απέναντι στους εταίρους της ΕΕ θα ενταθεί».
