«Κάθε εποχή είχε το δικό της είδος πολέμου, τις δικές της περιοριστικές συνθήκες και τις δικές της ιδιαίτερες προκαταλήψεις», διαπίστωσε ο θεωρητικός της άμυνας Carl von Clausewitz. Ωστόσο, η κατηγοριοποίηση του πολέμου σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή παραμένει μια δύσκολη υπόθεση, καθώς συχνά γίνεται πιο εύκολα εκ των υστέρων. Ακόμα πιο περίπλοκο είναι να προβλέψει κανείς τις μορφές πολέμου που μπορεί να προκύψουν στο μέλλον, καθώς οι αλλαγές στον πόλεμο συχνά έρχονται με εκπλήξεις.
Η εποχή του περιορισμένου πολέμου έχει τελειώσει
Τα τελευταία χρόνια, τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Μέση Ανατολή, έχει γίνει σαφές ότι το περιορισμένο πεδίο που χαρακτήριζε τις συγκρούσεις μετά την 11η Σεπτεμβρίου έχει διευρυνθεί δραματικά. Η εποχή του περιορισμένου πολέμου έχει παρέλθει, δίνοντας τη θέση της σε μια νέα εποχή συνολικής σύγκρουσης.
Αυτό που παρακολουθεί ο κόσμος σήμερα θυμίζει τον «ολοκληρωτικό πόλεμο», όπου οι εμπλεκόμενοι αντλούν από τεράστιους πόρους, κινητοποιούν τις κοινωνίες τους, δίνουν προτεραιότητα στον πόλεμο έναντι άλλων κρατικών δραστηριοτήτων και επιτίθενται σε ποικιλία στόχων, αναδιαμορφώνοντας τις οικονομίες τους και των άλλων χωρών.
Η διάψευση των προσδοκιών
Για μεγάλο μέρος του 21ου αιώνα, η πιθανότητα ενός μεγάλου πολέμου μεταξύ κρατών δεν ήταν προτεραιότητα για τους Αμερικανούς στρατιωτικούς αναλυτές. Όταν η προσοχή επανήλθε σε αυτό το θέμα, συνήθως αφορούσε μια υποθετική σύγκρουση με την Κίνα, που φαινόταν να είναι μακριά στο μέλλον. Ωστόσο, το 2022, η Ρωσία εξαπέλυσε μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα τον μεγαλύτερο χερσαίο πόλεμο στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν και οι ρωσικές και ουκρανικές δυνάμεις είναι οι μόνες που πολεμούν στο έδαφος, ο πόλεμος έχει αναδιαμορφώσει τη γεωπολιτική, προσελκύοντας τη συμμετοχή δεκάδων άλλων χωρών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ έχουν προσφέρει πρωτοφανή υποστήριξη στην Ουκρανία, ενώ η Κίνα, το Ιράν και η Βόρεια Κορέα έχουν βοηθήσει τη Ρωσία.
Οι πυρηνικές απειλές και η στρατηγική σημασία του Διαστήματος
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει επανειλημμένα εκφράσει απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων, με ορισμένα από αυτά να έχουν σταθμευθεί στη Λευκορωσία. Παράλληλα, η Κίνα εκσυγχρονίζει και διαφοροποιεί τις πυρηνικές της δυνάμεις, γεγονός που εντείνει την ανησυχία για πιθανές κλιμακώσεις σε συμβατικές συγκρούσεις.
Η σημασία του Διαστήματος και του κυβερνοχώρου έχει γίνει ολοένα και πιο προφανής, με την Ουκρανία να εξαρτάται από δορυφορικά δίκτυα όπως το Starlink για την επικοινωνία. Αυτές οι εξελίξεις απαιτούν από τις κυβερνήσεις να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους και να προετοιμαστούν για τις νέες μορφές πολέμου.
Η επιστροφή της αποτροπής
Κατά τη διάρκεια των δύο δεκαετιών μετά την 11η Σεπτεμβρίου, η έννοια της αποτροπής είχε παραμεληθεί, καθώς οι συγκρούσεις επικεντρώνονταν σε μη κρατικούς φορείς. Σήμερα, ωστόσο, η αποτροπή έχει επανέλθει στο προσκήνιο. Οι παραδοσιακές στρατηγικές αποτροπής, όπως η αποτροπή μέσω άρνησης και η απειλή τιμωρίας, έχουν αποκτήσει νέα σημασία.
Για παράδειγμα, το Ισραήλ απέδειξε την ικανότητά του να αποτρέπει επιθέσεις από το Ιράν, αν και δεν μπόρεσε να σταματήσει μια μεγάλη συμβατική επίθεση. Οι στρατηγικές συνεργασίας με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες της περιοχής έχουν ενισχύσει τη δυνατότητα αποτροπής.
Αποφεύγοντας τον ολοκληρωτικό πόλεμο
Το σημερινό παγκόσμιο περιβάλλον ασφάλειας είναι πιο περίπλοκο από ποτέ. Η καταστροφή και οι απώλειες ζωών στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή είναι σοκαριστικές. Η Ουάσινγκτον πρέπει να είναι προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις ενός ολοκληρωτικού πολέμου, προκειμένου να προλάβει παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.
Μαθαίνοντας από τις συγκρούσεις που διεξάγονται αλλού, οι κυβερνήσεις μπορούν να προετοιμαστούν καλύτερα για τις προκλήσεις που έρχονται, αποφεύγοντας έτσι τις καταστροφές και τις ανθρωπιστικές κρίσεις που παρατηρούνται σε περιοχές όπως η Ουκρανία και η Μέση Ανατολή.
