Στην ετήσια ομιλία του στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση, ο Βλαντίμιρ Πούτιν τόνισε ότι η λέξη “ελίτ” χρησιμοποιείται υπερβολικά στη Ρωσία από άτομα που, χωρίς να έχουν καμία ουσιαστική αξία στην κοινωνία, θεωρούν εαυτούς μέλη μιας φατρίας με ειδικά δικαιώματα και προνόμια. Αυτή η δήλωση έγινε στις 29 Φεβρουαρίου, καθώς πλησίαζε η συμπλήρωση δύο ετών από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και οι προεδρικές εκλογές της Ρωσίας ήταν στον ορίζοντα.
Ο Πούτιν διευκρίνισε ότι αναφέρεται ειδικότερα σε εκείνους που, τα τελευταία χρόνια, έχουν επωφεληθεί οικονομικά από διαδικασίες που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1990. «Αυτοί σίγουρα δεν είναι η ελίτ», δήλωσε χαρακτηριστικά. «Η πραγματική ελίτ είναι αυτοί που υπηρετούν τη Ρωσία, εργαζόμενοι και πολεμιστές, οι οποίοι έχουν αποδείξει την αφοσίωσή τους στην πατρίδα». Οι δηλώσεις του Πούτιν ερμηνεύτηκαν ως προάγγελος σημαντικών αλλαγών στους πολιτικούς και στρατιωτικούς τομείς της χώρας.
Οκτώ μήνες μετά, τα σημάδια αυτών των αλλαγών είναι ήδη ορατά. Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση, ειδικά μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Ο Πούτιν ανακατεύει την εσωτερική «τράπουλα», προετοιμάζοντας τη χώρα για την επόμενη ημέρα.
«Νέα ελίτ» της Ρωσίας χαρακτηρίζει τους βετεράνους του πολέμου στην Ουκρανία και τους στρατιώτες που μάχονται στην πρώτη γραμμή. Αυτοί και οι οικογένειές τους απολαμβάνουν διάφορα προνόμια, όπως δωρεάν μετακινήσεις, κρατική γη και ευνοϊκές θέσεις στα πανεπιστήμια.
Αυτή η νέα «πατριωτική ελίτ» αναδεικνύεται και στην πολιτική σκηνή με τις «ευλογίες» του Κρεμλίνου. Στις 4 Νοεμβρίου, ο Πούτιν αντικατέστησε τους κυβερνήτες δύο διοικητικών περιφερειών, επιλέγοντας τον Γιεβγκένι Περμισόφ, βετεράνο του πολέμου στην Ουκρανία, ως προσωρινό κυβερνήτη του Ταμπόφ. Η επιλογή του σχετίζεται με το πρόγραμμα «Ώρα των Ηρώων», που έχει στόχο να εντάξει βετεράνους και στρατιώτες στον κρατικό μηχανισμό και τον επιχειρηματικό τομέα της Ρωσίας.
Το πρόγραμμα αυτό αφορά άτομα με πανεπιστημιακή εκπαίδευση, διαχειριστική εμπειρία και καθαρό ποινικό μητρώο, οι οποίοι καλούνται να ηγηθούν σε περιφέρειες, επιχειρήσεις και δημόσια έργα. Υπουργοί και επικεφαλής επιχειρήσεων έχουν αναλάβει ρόλο μέντορα για αυτούς τους νέους ηγέτες, με την προϋπόθεση να επιδεικνύουν τα διαπιστευτήρια του νεοπατριωτισμού που προωθεί ο Πούτιν.
Ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς εκπροσώπους αυτής της νέας ελίτ είναι ο Αρτιόμ Ζόγκα, πρώην διοικητής του τάγματος «Σπάρτα» στο Ντονμπάς, ο οποίος διορίστηκε ως Προεδρικός Πληρεξούσιος Απεσταλμένος στην Ομοσπονδιακή Περιφέρεια Ουραλίων, εξασφαλίζοντας θέση και στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσίας.
Μόνο τον Οκτώβριο, περισσότεροι από δέκα απόφοιτοι του προγράμματος «Ώρα των Ηρώων» διορίστηκαν σε καίριες θέσεις, συμπεριλαμβανομένων προεδρικών απεσταλμένων και διευθυντών εταιρειών της αμυντικής βιομηχανίας. Αυτή η στρατηγική εντάσσεται στο νέο πατριωτικό αφήγημα του Κρεμλίνου, που προβάλλει τον πόλεμο στην Ουκρανία ως ευκαιρία για οικονομική αποκατάσταση και κοινωνική ανέλιξη.
Ωστόσο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ένα χάσμα μεταξύ των συστημικά καλλιεργούμενων πολεμικών αξιών και της πραγματικότητας της ρωσικής κοινωνίας. Σύμφωνα με έρευνες, σχεδόν οι μισοί Ρώσοι υποστηρίζουν την απόσυρση των στρατευμάτων από την Ουκρανία και την έναρξη ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι δεν θα επιτευχθούν οι στρατιωτικοί στόχοι του Κρεμλίνου. Η επιθυμία για άρση των δυτικών κυρώσεων αυξάνεται, ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται και η ανάγκη για αύξηση των αμυντικών δαπανών, λόγω των ψυχροπολεμικών σχέσεων με τη Δύση και του ΝΑΤΟ.
