Σχεδόν 50 χρόνια μετά την αναγκαστική αποχώρηση της αποικιοκρατικής Πορτογαλίας από την Αγκόλα, οι υπερδυνάμεις Δύσης και Κίνας επανέρχονται στην περιοχή, με στόχο την εκμετάλλευση των πλούσιων φυσικών πόρων της. Όπως προκύπτει από πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) τον Απρίλιο του 2024, η Αφρική, και ειδικότερα το λιμάνι Λομπίτο, αποκτά κεντρική σημασία για την εξαγωγή γεωργικών προϊόντων και μετάλλων προς την Ευρώπη.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, τα παγκόσμια έσοδα από την εξόρυξη τεσσάρων βασικών ορυκτών – χαλκού, νικελίου, κοβαλτίου και λιθίου – αναμένεται να φτάσουν τα 14,6 τρισ. ευρώ (16 τρισ. δολ.) τα επόμενα 25 χρόνια. Η Υποσαχάρια Αφρική φέρει το 30% των συνολικών κρίσιμων αποθεμάτων ορυκτών παγκοσμίως, με το Κονγκό να κατέχει το 70% της παγκόσμιας παραγωγής κοβαλτίου, το οποίο είναι απαραίτητο για τις περισσότερες μπαταρίες ιόντων λιθίου.
Ωστόσο, παρά τις θετικές προοπτικές για την οικονομία της περιοχής, οι ειδικοί εκφράζουν ανησυχίες για τις συνθήκες εργασίας στα ορυχεία. Ο Σιντάρτ Κάρα, φιναλίστ βραβείου Πούλιτζερ και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ, αποκάλυψε τις φρικτές συνθήκες υπό τις οποίες εργάζονται οι ανθρακωρύχοι κοβαλτίου στο Κονγκό, πολλοί από τους οποίους είναι παιδιά και εργάζονται σε εξαντλητικές συνθήκες.
Μια έκθεση από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) έχει αποκαλύψει τις κακές συνθήκες εργασίας σε κινεζικά ορυχεία στη Ζάμπια, όπου οι εργάτες υποχρεώνονται να εργάζονται έως και 18 ώρες την ημέρα σε επισφαλή περιβάλλοντα. Ένας ανθρακωρύχος εξιστορεί τις επικίνδυνες συνθήκες που αντιμετωπίζουν, συμπεριλαμβανομένων των σοβαρών ατυχημάτων και των απειλών από τους εργοδότες για απόλυση αν αρνηθούν να εργαστούν.
Ο Τζόσουα Φρανκ, βραβευμένος δημοσιογράφος, αναφέρει ότι δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε πως οι συνθήκες είναι καλύτερες στις δυτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Η ιστορία δείχνει ότι οι ανθρακωρύχοι συνεχίζουν να διατρέχουν σοβαρούς κινδύνους, με πρόσφατα ατυχήματα να επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες αυτές.
Το 2024, η Κίνα έχει ήδη επενδύσει 4,5 δισ. δολ. σε αφρικανικά ορυχεία λιθίου και 7 δισ. δολ. σε υποδομές εξόρυξης χαλκού και κοβαλτίου. Στο Κονγκό, η Κίνα ελέγχει το 70% του εξορυκτικού τομέα, ενώ οι ΗΠΑ προσπαθούν να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος στην περιοχή, υπογράφοντας συμφωνίες με χώρες όπως η Αγκόλα και η Ζάμπια για την ανάπτυξη του Διαδρόμου Λομπίτο.
Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν καλωσόρισε τον πρόεδρο της Αγκόλας, Ζοάο Λουρένσο, στην Ουάσιγκτον, χαρακτηρίζοντας το έργο Λομπίτο ως τη μεγαλύτερη σιδηροδρομική επένδυση των ΗΠΑ στην Αφρική. Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να εξασφαλίσουν πρόσβαση στους φυσικούς πόρους της περιοχής, που είναι κρίσιμοι για τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία.
Ωστόσο, οι γεωπολιτικές προεκτάσεις αυτών των επενδύσεων συχνά παραβλέπονται, με τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς να διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να επηρεαστούν αρνητικά από τις εξορυκτικές δραστηριότητες. Η προοπτική εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων της Αφρικής από δυτικές και κινεζικές εταιρείες εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ηθική και τις συνέπειες αυτών των πρακτικών.
Η κατάσταση αυτή απαιτεί προσοχή και διεθνή συνεργασία για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη βιώσιμη ανάπτυξη στην περιοχή, καθώς οι υπερδυνάμεις συνεχίζουν να επενδύουν και να εκμεταλλεύονται τους πλούσιους φυσικούς πόρους της Αφρικής.
