Η στέγαση αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα, και οι πόλεις είναι έτοιμες να συνεργαστούν με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) για να διασφαλίσουν ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές κατοικίες. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην πολιτική της για τη νέα ΕΕ, είχε αναφέρει φιλόδοξες προτάσεις για την επόμενη πενταετία, περιλαμβάνοντας τον διορισμό του πρώτου Επιτρόπου Στέγασης και τη δημιουργία του πρώτου ευρωπαϊκού σχεδίου για προσιτή στέγη, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η στεγαστική κρίση που πλήττει όλη την Ευρώπη.
Η πρόεδρος της Κομισιόν αναγνώρισε την κλίμακα του στεγαστικού προβλήματος, καθιστώντας τη στέγαση κορυφαία προτεραιότητα. Διορίστηκε ο Δανός Dan Jørgensen ως ο πρώτος Ευρωπαίος Επίτροπος Στέγασης και δρομολογήθηκε το Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την προσιτή στέγαση, με στόχο την αύξηση των επενδύσεων σε όλη την ήπειρο.
Η Kathrin Gaál, αντιδήμαρχος της Βιέννης, και ο Renaud Payre, αντιπρόεδρος της Μητρόπολης της Λυών, σε κοινό άρθρο τους στο Euronews, υπογραμμίζουν ότι για να χτίσεις ένα γερό σπίτι, χρειάζεσαι γερά θεμέλια. Το ίδιο ισχύει και για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης στην Ευρώπη. Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να συνεργαστεί στενά με τους τοπικούς εταίρους στον τομέα της στέγασης, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων.
Ωστόσο, παρά τις πρωτοβουλίες των πόλεων, η υποστήριξη από την ΕΕ και τις εθνικές κυβερνήσεις είναι ανεπαρκής για να καλύψει τις ανάγκες τους.
Οι δήμαρχοι των ευρωπαϊκών πόλεων επισημαίνουν ότι η άνοδος των τιμών στέγασης ωθεί σε ευάλωτες καταστάσεις ανθρώπους και κοινότητες, όπως εργαζόμενοι, ανύπαντρες μητέρες και νέοι, απομακρύνοντάς τους από οικονομικά προσιτές κατοικίες. Αν η νέα πρωτοβουλία της ΕΕ πρόκειται να φέρει πραγματική αλλαγή, η πρόεδρος και η ομάδα της πρέπει να συνεργαστούν με τις πόλεις, οι οποίες είναι οι πιο στενοί σύμμαχοί τους.
Η στεγαστική κρίση είναι πιο έντονη στις αστικές περιοχές, όπου η ζήτηση για οικονομικά προσιτές κατοικίες υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά. Όλο και περισσότερες οικογένειες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα εκτοπίζονται από τις πόλεις στις οποίες εργάζονται και ζουν. Στα τέλη του περασμένου έτους, τα μέσα ενοίκια στην ΕΕ ήταν σχεδόν 25% υψηλότερα από το 2010, ενώ οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά σχεδόν 50%. Σύμφωνα με την Eurostat, δεκάδες εκατομμύρια Ευρωπαίοι επιβαρύνονται υπερβολικά από το κόστος στέγασης.
Τα θετικά παραδείγματα της Λυών και της Βιέννης
Στη μητροπολιτική περιοχή της Λυών, οι τοπικές αρχές εφαρμόζουν εθνικούς κανονισμούς για την αναλογία κοινωνικών και οικονομικά προσιτών κατοικιών στα νέα στεγαστικά έργα και ελέγχουν τα ενοίκια. Η Μητρόπολη της Λυών έχει αναπτύξει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την καταπολέμηση της έλλειψης στέγης, συνεργαζόμενη για την αγορά και την ανακαίνιση κενών κατοικιών, καθώς και αναπτύσσοντας λύσεις στέγασης για μετανάστες και αιτούντες άσυλο.
Στην Βιέννη, το μοντέλο κοινωνικής και οικονομικά προσιτής στέγασης, γνωστό ως «στέγαση για το κοινό καλό», έχει αναγνωριστεί διεθνώς. Ο ΟΟΣΑ έχει προτείνει το αυστριακό μοντέλο ως παράδειγμα προς μίμηση για άλλες χώρες, καθώς υποστηρίζει τους ανθρώπους, τον πλανήτη και την οικονομία. Η Βιέννη έχει επενδύσει σε ενεργειακά αποδοτικές κατοικίες και παρέχει στήριξη σε ευάλωτες ομάδες.
Ωστόσο, οι πόλεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις, καθώς οι υποστηρικτικοί μηχανισμοί από την ΕΕ και τις εθνικές κυβερνήσεις δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Πολλοί δήμαρχοι δηλώνουν ότι δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για να στεγάσουν τους πιο ευάλωτους κατοίκους τους.
Τι πρέπει να αλλάξει;
Η ΕΕ πρέπει να αναθεωρήσει τους κανόνες της για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να διευκολύνει τις επενδύσεις στην κοινωνική στέγαση, διασφαλίζοντας ότι οι ανάγκες των πολιτών καλύπτονται. Ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στις επενδύσεις στη στέγαση, παρέχοντας ευκολότερη πρόσβαση σε κονδύλια για την κατασκευή και ανακαίνιση κατοικιών.
Επιπλέον, οι πόλεις χρειάζονται βοήθεια από την ΕΕ για να πλοηγηθούν στα σύνθετα χρηματοδοτικά εργαλεία. Η τεχνική βοήθεια είναι κρίσιμη για την αξιοποίηση των κονδυλίων της ΕΕ και τη μετατροπή των σχεδίων σε συγκεκριμένα αποτελέσματα. Η κοινωνική, περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα πρέπει να είναι κεντρικής σημασίας σε όλες τις επενδύσεις στέγασης.
Ο νέος Επίτροπος Στέγασης θα πρέπει να συνεργαστεί με άλλους τομείς της ΕΕ, όπως η απασχόληση, τα κοινωνικά δικαιώματα και η βιώσιμη οικονομία. Η στέγαση είναι κάτι περισσότερο από τούβλα και πέτρες – αφορά τη δημιουργία ανθεκτικών κοινοτήτων που δεν αφήνουν κανέναν πίσω. Αυτό είναι το αίτημα των πολιτών προς τις πόλεις τους και από το μπλοκ των «27».
Ώρα για πράξεις: Η Ευρώπη δεν μπορεί να περιμένει άλλο
Αν η ΕΕ θέλει να επιλύσει σοβαρά την ευρωπαϊκή κρίση στέγασης, πρέπει να καταστήσει τις πόλεις πλήρεις εταίρους σε αυτή την προσπάθεια. Πολλές πόλεις προωθούν την καινοτομία και ήδη φέρνουν αποτελέσματα, αλλά δεν μπορούν να τα καταφέρουν μόνες τους. Ο Επίτροπος Στέγασης πρέπει να συνεργαστεί με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς στον τομέα της στέγασης για να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για τη στέγη.
Η προτεινόμενη χρηματοδοτική πλατφόρμα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων πρέπει επίσης να αντανακλά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις. Οι πολίτες έχουν ακούσει τις υποσχέσεις. Τώρα είναι η ώρα για δράση. Η στέγαση είναι θεμελιώδες δικαίωμα και οι πόλεις είναι έτοιμες να συνεργαστούν με την ΕΕ για να διασφαλίσουν ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές κατοικίες.
