Στη διάρκεια της COP29, της συνόδου του ΟΗΕ για το κλίμα που διεξάγεται στο Αζερμπαϊτζάν, οι διαπραγματευτικές ομάδες έλαβαν μια καθαρή προειδοποίηση: είτε θα επενδύσουν τώρα για να υποστηρίξουν τις φτωχότερες χώρες στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είτε θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερα στο μέλλον.
Ειδικοί εκτιμούν ότι οι χώρες με χαμηλό εισόδημα θα χρειαστούν τουλάχιστον 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως για να υιοθετήσουν λύσεις πράσινης ενέργειας και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα.
Το κρίσιμο θέμα της χρηματοδότησης είναι στο επίκεντρο των συζητήσεων, και η επιτυχία της συνόδου θα εξαρτηθεί από την ικανότητα των χωρών να συμφωνήσουν σε έναν νέο χρηματοδοτικό στόχο. Αυτά τα κονδύλια θα προέλθουν από κρατικά ταμεία, αναπτυξιακές τράπεζες και τον ιδιωτικό τομέα.
Ο προηγούμενος στόχος των 100 δισ. δολαρίων ετησίως, που λήγει το 2025, εκπληρώθηκε με καθυστέρηση δύο ετών το 2022, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Ωστόσο, μεγάλο μέρος αυτής της χρηματοδότησης ήταν σε μορφή δανείων και όχι επιχορηγήσεων, κάτι που οι χώρες-λήπτες θεωρούν απαραίτητο να αλλάξει.
Η πιθανή αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών ρίχνει βαριά σκιά στις συνομιλίες.
Σύμφωνα με έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής Ειδικών Υψηλού Επιπέδου για τη Χρηματοδότηση του Κλίματος, ο ετήσιος στόχος χρηματοδότησης θα πρέπει να αυξηθεί σε 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2035, ή ίσως και περισσότερο αν οι χώρες καθυστερήσουν να δράσουν τώρα.
Η έκθεση προειδοποιεί ότι «οποιοδήποτε έλλειμμα στις επενδύσεις πριν από το 2030 θα ασκήσει επιπρόσθετη πίεση τα επόμενα χρόνια, δημιουργώντας ένα πιο απότομο και ενδεχομένως πιο δαπανηρό μονοπάτι προς την κλιματική σταθερότητα». Όσο λιγότερα επιτευχθούν τώρα, τόσο περισσότερα θα χρειαστεί να επενδύσουμε αργότερα.
Στα παρασκήνια, οι διαπραγματευτές εργάζονται σε προσχέδια συμφωνιών, αλλά τα αρχικά έγγραφα που έχουν δημοσιοποιηθεί αποκαλύπτουν το ευρύ φάσμα των διαφορετικών απόψεων, χωρίς πολλές ενδείξεις για το πού θα καταλήξουν οι συνομιλίες. Ορισμένοι διαπραγματευτές δήλωσαν ότι το πιο πρόσφατο κείμενο για τη χρηματοδότηση είναι πολύ εκτενές για να επεξεργαστεί, περιμένοντας μια πιο συνοπτική εκδοχή πριν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις.
Οποιαδήποτε συμφωνία αναμένεται να είναι αποτέλεσμα σφοδρών αντιπαραθέσεων, καθώς πολλές δυτικές κυβερνήσεις, από τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015, είναι απρόθυμες να προσφέρουν περισσότερα εκτός αν χώρες όπως η Κίνα συμφωνήσουν να κάνουν το ίδιο.
Η πιθανή αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία χρηματοδότησης υπό τον επερχόμενο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ προσθέτει επιπλέον πίεση στους αντιπροσώπους να βρουν εναλλακτικούς τρόπους για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κεφάλαια.
Ανάμεσα σε αυτούς τους τρόπους είναι και οι πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, οι οποίες υπόκεινται σε μεταρρυθμίσεις για να μπορούν να δανείζουν περισσότερα. Μια ομάδα δέκα από τις μεγαλύτερες τράπεζες έχει ήδη προγραμματίσει να αυξήσει τη χρηματοδότησή της για το κλίμα κατά 60%, φτάνοντας τα 120 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2030, με τουλάχιστον 65 δισεκατομμύρια δολάρια να προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα.
Μια πρόταση για αύξηση νέων χρημάτων μέσω φορολόγησης τομέων που ρυπαίνουν, όπως η αεροπλοΐα, τα ορυκτά καύσιμα και η ναυτιλία, έχει κερδίσει έδαφος, καθώς περισσότερες χώρες δηλώνουν ότι θα εξετάσουν το ενδεχόμενο. Ωστόσο, οποιαδήποτε συμφωνία δεν φαίνεται πιθανή αυτή τη στιγμή.
Σήμερα, ο Ζακίρ Νουρίγεφ, επικεφαλής της Ένωσης Τραπεζών του Αζερμπαϊτζάν, ανακοίνωσε τη δέσμευση των 22 τραπεζών της χώρας να διαθέσουν σχεδόν 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων που θα διευκολύνουν τη μετάβαση του Αζερμπαϊτζάν σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα.
Στην τέταρτη ημέρα της, η διάσκεψη έχει ήδη σημαδευτεί από διπλωματικές εντάσεις. Η Γαλλίδα υπουργός για το Κλίμα, Ανιές Πανιέ-Ρουνασέρ, ακύρωσε το ταξίδι της στην COP29, μετά από κατηγορίες του προεδρεύοντος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, για «εγκλήματα» που διαπράττονται στα υπεράκτια εδάφη της Γαλλίας στην Καραϊβική.
Ο Αλίεφ δήλωσε ότι «οι φωνές αυτών των κοινοτήτων καταστέλλονται συχνά βίαια από τα καθεστώτα στη μητρόπολή τους». Οι σχέσεις μεταξύ Γαλλίας και Αζερμπαϊτζάν είναι τεταμένες λόγω της γαλλικής υποστήριξης στην Αρμενία, αντίπαλο του Αζερμπαϊτζάν.
Ο επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βόπκε Χούκστρα, απάντησε λέγοντας ότι «η COP θα πρέπει να είναι ένας χώρος όπου όλες οι πλευρές αισθάνονται ελεύθερες να διαπραγματευτούν για την κλιματική δράση». Η προεδρία της COP έχει ιδιαίτερη ευθύνη να διασφαλίσει ότι αυτό είναι δυνατό.
Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση της Αργεντινής αποσύρει τη διαπραγματευτική της ομάδα από τις συνομιλίες της COP29, αν και οι λόγοι αυτής της απόφασης παραμένουν ασαφείς. Ο πρόεδρος της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, έχει χαρακτηρίσει στο παρελθόν την κλιματική αλλαγή «απάτη».
