«Η ευημερία των λαών υπήρξε ανέκαθεν το άλλοθι των τυράννων», είχε δηλώσει ο νομπελίστας Αλμπέρ Καμύ, και αυτή η φράση βρίσκει εφαρμογή σε πολλές ιστορικές περιπτώσεις. Μία από αυτές είναι η περίπτωση του Νικολάε Τσαουσέσκου, του ανθρώπου που κυβέρνησε τη Ρουμανία με σιδηρά πυγμή.
Στα μάτια πολλών, ο Τσαουσέσκου φαινόταν ως ένας άτρωτος ηγέτης, που δεν χρειαζόταν να επαναλάβει τίποτα για να το δουν οι πολίτες ως πραγματικότητα. Ωστόσο, όταν το πρώην ανατολικό μπλοκ κατέρρευσε, βρέθηκε αντιμέτωπος με την οργή του λαού του. Το τέλος του ήρθε με σφοδρότητα, αντάξια του τρόπου που κυβέρνησε.
Η άνοδος του Τσαουσέσκου
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη, αναπτύχθηκαν πολλά αντάρτικα κινήματα, όπως οι Παρτιζάνοι της Γιουγκοσλαβίας και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην Ελλάδα. Ωστόσο, υπήρξαν χώρες, όπως η Ρουμανία, όπου δεν υπήρξε αντίσταση. Οι περισσότεροι Ρουμάνοι υποστήριξαν τον Άξονα, καθώς αυτός τους επανέφερε εδάφη που είχαν χάσει λόγω της επεκτατικής πολιτικής της Ρωσίας.
Αυτή η κατάσταση άλλαξε τον Αύγουστο του 1944, όταν ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε τη Ρουμανία από τις δυνάμεις κατοχής. Οι ντόπιοι κομμουνιστές ανέλαβαν τότε την εξουσία, αναζωπυρώνοντας το προπολεμικό αντιρωσικό μίσος, το οποίο εξελίχθηκε σε αντισοβιετικό.
Με τον Γκεόργκε Γκεοργκίου – Ντεζ ως ηγέτη, η Ρουμανία έγινε μέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ωστόσο, οι σχέσεις του Ντεζ με τη Μόσχα επιδεινώθηκαν όταν η ΕΣΣΔ αποφάσισε να κατατάξει τις χώρες σε παραγωγούς αγροτικών προϊόντων και βιομηχανικής ανάπτυξης. Ο Ντεζ, που ήθελε να προχωρήσει με τη βιομηχανία, στράφηκε κατά της ΕΣΣΔ και το 1964 το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρουμανίας εξέδωσε τη «Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας» του.
Η μάχη της διαδοχής άρχισε, με τον Γκεόργκε Απόστολ ως υποψήφιο και τον Νικολάε Τσαουσέσκου, ο οποίος εξελέγη νέος Γενικός Γραμματέας του ΚΚΡ στις 22 Μαρτίου 1965. Ο Τσαουσέσκου, που γεννήθηκε στο χωριό Σκορνιτσέστι στις 26 Ιανουαρίου 1918, είχε αναπτύξει κομμουνιστική δράση από νεαρή ηλικία, συλλαμβανόμενος και φυλακισμένος πολλές φορές λόγω της πολιτικής του δράσης.
Χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση, ο Τσαουσέσκου κατάφερε να εδραιώσει την εξουσία του βασιζόμενος σε δύο πυλώνες: την προσέγγιση με τη Δύση και την πειθαρχία στο Κόμμα. Το 1974 αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρουμανίας. Ωστόσο, η ενεργειακή κρίση της δεκαετίας του ’70 και οι σκληροί όροι του ΔΝΤ οδήγησαν σε αυστηρά μέτρα λιτότητας, που κατέστρεψαν τη ζωή των πολιτών.
Οι πολίτες, βλέποντας τον Τσαουσέσκου και τη σύζυγό του, Έλενα, να ζουν σε χλιδή, αντέδρασαν. Η «Σεκουριτάτε», η κρατική ασφάλεια, έγινε ο φορέας του τρόμου, με παρακολουθήσεις και βασανιστήρια να είναι καθημερινό φαινόμενο.
Η πτώση και η εκτέλεση ενός σκληρού δικτάτορα
Από τις αρχές του 1989, καθώς ο κόσμος βρισκόταν σε καμπή κοσμοϊστορικών αλλαγών, ο Τσαουσέσκου άρχισε να απομονώνεται. Παρά την πείνα του λαού και την αποσύνθεση του ανατολικού μπλοκ, εκείνος ζητούσε από την κρατική τηλεόραση να προβάλλει εικόνες από γεμάτα σούπερ μάρκετ.
Οι αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις άρχισαν να κλιμακώνονται, ξεκινώντας από την Τιμισοάρα, όπου οι πολίτες αντέτειναν σφοδρή αντίσταση στη σκληρή καταστολή. Στις 21 Δεκεμβρίου 1989, όταν ο Τσαουσέσκου επιχείρησε να μιλήσει στο πλήθος στο κέντρο του Βουκουρεστίου, οι διαδηλωτές άρχισαν να φωνάζουν αντικαθεστωτικά συνθήματα. Ακολούθησε πανικός και ο Τσαουσέσκου φυγαδεύτηκε από τους άνδρες της ασφάλειας.
Οι σύμβουλοί του τον προέτρεψαν να εγκαταλείψει τη χώρα, αλλά εκείνος επιχείρησε να μιλήσει ξανά. Την επόμενη ημέρα, η κατάσταση χειροτέρευσε και ο Τσαουσέσκου και η Έλενα κατέφυγαν με ελικόπτερο. Κατά τη διάρκεια της πτήσης, ο Τσαουσέσκου ζήτησε από τον στρατό να στείλει δυνάμεις στο Βουκουρέστι για να καταστείλουν τις διαδηλώσεις, αλλά η απάντηση που έλαβε ήταν: «Έγινε επανάσταση. Είστε μόνος. Καλή τύχη».
Λίγες ώρες αργότερα, ο Τσαουσέσκου και η σύζυγός του συνελήφθησαν και δικάστηκαν σε μια διαδικασία που έμοιαζε με φάρσα. Δεν είχαν καν δικηγόρο, και ο δικηγόρος που τους ορίστηκε τους πρότεινε να δηλώσουν ψυχικά ασθενείς, πρόταση που αρνήθηκαν. Η δίκη ολοκληρώθηκε σε περίπου μία ώρα, με τους Τσαουσέσκου να καταδικάζονται σε θάνατο για γενοκτονία κατά του λαού της Ρουμανίας, με τον Τσαουσέσκου υπεύθυνο για τον θάνατο 60.000 ανθρώπων κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του.
Η εκτέλεση πραγματοποιήθηκε ανήμερα Χριστουγέννων το 1989. Το εκτελεστικό απόσπασμα αποτελούνταν από οκτώ στρατιώτες, και οι Τσαουσέσκου εκτελέστηκαν μαζί, εν μέσω δραματικών στιγμών. Ο Τσαουσέσκου φώναξε: «Να ζήσει η Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ρουμανίας. Ανεξάρτητη και ελεύθερη». Λίγο πριν τους πυροβολήσουν, η Έλενα του είπε: «Σταμάτησε τους Νίκου, θα μας σκοτώσουν σαν τα σκυλιά». Ο τελευταίος γύρος των πυρών μαγνητοσκοπήθηκε, και αναφέρεται ότι πάνω τους βρέθηκαν 120 σφαίρες.
Τα πτώματα των Τσαουσέσκου μεταφέρθηκαν στο Βουκουρέστι και ενταφιάστηκαν στο νεκροταφείο Γκέντσεα την ίδια ημέρα.
