To κάναμε όλοι. Όταν ένα videogame μας εγκατέλειπε στα μισά, βγάζαμε την κασέτα, τη φυσάγαμε στο εσωτερικό, την τοποθετούσαμε ξανά στην κονσόλα και πατούσαμε play. Και μάλλον, τις περισσότερες φορές, όλα πήγαιναν καλά.
Είμαστε σίγουροι πως συνέβαινε όντως κάτι τέτοιο;
Κατ’ αρχήν, γιατί το κάναμε;
Από τη γέννηση της ανθρωπότητας, το μυαλό μας έχει «εκπαιδευτεί» να αναγνωρίζει μοτίβα και συσχετισμούς. Το κόκκινο φανάρι στο δρόμο, είναι αυτό που μας ακινητοποιεί καθώς περπατάμε, ενώ το πράσινο είναι το σήμα για να ξεκινήσουμε. Όταν όμως ξαφνικά, δεν υπάρχουν μπροστά μας μοτίβα και συσχετισμοί, αλλά μια κατάσταση χάους, τότε το μυαλό μας και πάλι επιδιώκει να δημιουργήσει δικούς του συσχετισμούς.
Τότε πέφτουμε στην παγίδα της λογικής πλάνης. Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση του «φυσάω την κασέτα του Nintendo για να αρχίσει να παίζει», υπάρχει μια post hoc πλάνη, γνωστή και ως «συμπτωματικός συσχετισμός» ή «ψευδής αιτία». Δηλαδή, εάν κάτι συμβεί μετά από κάτι άλλο, τότε το πρώτο θα πρέπει να είναι η αιτία του δεύτερου.
Πού βρίσκεται το λάθος
Είναι γεγονός ότι η αιτία προηγείται του αποτελέσματος. Η πλάνη συμβαίνει όταν εξάγουμε συμπεράσματα αποκλειστικά και μόνο από τη χρονική σειρά των γεγονότων, χωρίς να έχουμε σαφείς αποδείξεις πως τα γεγονότα συνδέονται μεταξύ τους.
Ας πούμε ένα παράδειγμα. Τον Μάιο του 2021 αυξήθηκαν οι εμβολιασμοί για τον κορωνοϊό στη χώρα μας. Τον Ιούνιο παρατηρήθηκε αύξηση στις πυρκαγιές στη νησιωτική Ελλάδα. Θα αποτελούσε πλάνη να ισχυριστεί κανείς ότι επειδή περισσότεροι άνθρωποι έκαναν εμβόλιο για τον κορονοϊό, κάηκαν και περισσότερα δάση στην Ελλάδα.
Είχε κανένα νόημα αυτό που κάναμε;
Σύμφωνα με το Den of Geek, το φύσημα της κασέτας της παιχνιδομηχανής Nintendo (το κάναμε κι εμείς που είχαμε Mega Drive) ως μια απαραίτητη διαδικασία ώστε να παίξει καλύτερα, χωρίς «χιόνια», ήταν ένας αστικός μύθος.
Οι παιχνιδομηχανές της Nintendo, όπως το NES και το Nintendo 64, κατασκευάζονται με το πρότυπο ZIF (Zero Injection Force), δηλαδή απαιτείται μηδενική δύναμη για να «κουμπώσεις» την κασέτα στην κονσόλα.
Οι φθορές στο εσωτερικό της κονσόλας γίνονταν όταν ο εκάστοτε χρήστης ασκούσε δύναμη καθώς τοποθετούσε την κασέτα στην παιχνιδομηχανή. Και κάθε φορά που πιέζαμε την κασέτα με δύναμη, ώστε να μπει στην κονσόλα, η βλάβη γινόταν ακόμα μεγαλύτερη, με τελικό αποτέλεσμα την απώλεια της σύνδεσης μεταξύ κασέτας και παιχνιδομηχανής.
Η ίδια η κίνηση λοιπόν του «βγάζω και ξαναβάζω την κασέτα, ίσως και με κάποια μικρή ψυχραιμία, χωρίς δύναμη», βοηθούσε στο να βελτιωθεί η σύνδεση μεταξύ του videogame και της κονσόλας.
Η θεωρία όμως, πως το φύσημα (και το παραγόμενο σάλιο) μπορούσε να διορθώσει μια ολόκληρη βλάβη σε κονσόλα Nintendo (πέρα από το να απομακρύνει λίγη σκόνη), είναι ένας καλός αστικός μύθος, μια λογική πλάνη που κρατάει ως τις μέρες μας.
